در تشریح وضعیت پژوهش ایران در دوران كرونا اعلام شد
جایگاه سوم ایران در رشد کمیت پژوهش در میان 20 کشور برتر دنیا
به گزارش جاوید شو رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) ضمن تشریح وضعیت کمیت، کیفیت و دیپلماسی ایران در دوران کرونا از ارتقای ۶ پله انجامی ایران در کیفیت پژوهش های انجام شده اطلاع داد و اظهار داشت: ایران در رشد کمیت پژوهش هم دارای رتبه سوم در بین ۲۰ کشور برتر دنیاست.
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، دکتر محمدجواد دهقانی، در اجلاس معاونان پژوهشی دانشگاه ها و روسای پژوهشگاه های کشور اظهار داشت: بررسی ها نشان داده است که در سال ۲۰۲۱ تعداد مدارک علمی نمایه شده ایران در اسکوپوس به ۷۷ هزار و ۳۵۱ مدرک رسیده است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۷۱ هزار و ۹۷۱ مورد و در سال ۲۰۱۹ به میزان ۶۴ هزار و ۹۸۸ مدرک بود.
دهقانی افزود: لازم به ذکر است که اطلاعات سال ۲۰۲۱ در پایگاه های استنادی هنوز تکمیل نشده است و رقم ذکر شده مجدداً افزایش خواهد یافت. در حالیکه مقالات علمی و آخرین یافته های پژوهشی پژوهشگران ایرانی در سال ۲۰۱۹ حدود ۰.۰۸ درصد بیشتر از متوسط بین المللی استناد دریافت می کرد و در سال ۲۰۲۰ این رقم به ۱۴ درصد افزایش پیدا کرده است.
وی ادامه داد: بنابراین، تحقیقات و پژوهش های انجام شده پژوهشگران ایرانی در سال ۲۰۲۰ کیفی تر شده است. همینطور فعالیتهای پژوهشی حاصله از مشارکت بین المللی ایران در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۷.۴ درصد بود که در سال ۲۰۲۰ به ۳۰.۷ درصد افزایش پیدا کرده است. سهم مقالات یک درصد برتر پراستناد ایران در سال ۲۰۱۹ به میزان ۱.۲ درصد بود که در سال ۲۰۲۰ به ۱.۳ درصد رسیده است. این گروه از مقالات بیشترین تعداد استنادها در دنیای علم را کسب می کنند. همینطور سهم مقالات ایران از نشریات چارک اول در سال ۲۰۱۹ برابر با ۳۸.۷ درصد بود که در سال ۲۰۲۰ به میزان ۴۱.۸ درصد رسیده است.
رشد کمیت علم در سال ۲۰۲۰
رئیس ISC اظهار داشت: نتایج حاصله از بررسی ها نشان داده است که کل مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس از ایران در طول تاریخ (۲۰۲۰-۱۸۱۸ حدودا ۲۰۲ سال) برابر با ۶۶۳ هزار و ۷۷ مورد بوده که حدود۴۴۰ هزار و ۹۳۴ مورد آن یعنی حدود ۶۶ درصد آن در سخت ترین شرایط تحریم همه جانبه کشور یعنی سالهای اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) بوده است.
وی افزود: هر چند هنوز اطلاعات ۲۰۲۱ در پایگاه های استنادی درحال تکمیل است، با این وجود ایران در سال ۲۰۲۱ تعداد ۷۷ هزار و ۱۷۷ مورد رسیده است. این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۷۱ هزار و ۹۷۱ مدرک بود و در سال ۲۰۱۹ برابر با ۶۴ هزار و ۹۸۸ مدرک بود. بر این اساس میزان رشد علمی کشور در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰.۷ درصد است.
دهقانی اضافه کرد: در بین ۲۰ کشور برتر دنیا، ترکیه از لحاظ میزان رشد تعداد مدارک در اسکوپوس در جایگاه نخست قرار دارد. از این کشور در سال ۲۰۲۰ تعداد ۵۶ هزار و ۶۴۲ و در سال ۲۰۱۹ تعداد۵۰ هزار و ۷۲۵ مدرک در مجلات پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه شده است. بنابراین، رشد این کشور ۱۱.۷ درصد است. ایتالیا، چین، اسپانیا و برزیل کشورهای دیگری هستند که در سال ۲۰۲۰ در رده های بعدی از لحاظ رشد کمیت علم قرار می گیرند. این کشورها به ترتیب حدود ۱۱.۴، ۱۰.۲، ۱۰ و ۷.۵ درصد رشد علمی داشته اند. ۵ کشور انگلستان، فرانسه، آلمان، ژاپن و آمریکا کمترین رشد علمی را در میان ۲۰ کشور برتری که بیشترین کمیت علم دنیا را تولید می کنند، داشته اند. این ۵ کشور به ترتیب ۲.۲، ۰.۶، ۰.۳، ۰.۳ و منفی ۰.۸ درصد رشد داشته اند.
رشد کیفیت علم در سال ۲۰۲۰
رئیس ISC در ادامه اظهار داشت: متوسط استناد نرمال شده مقالات ایران در اسکوپوس در سال ۲۰۲۰ الان ۱.۱۴ است. این بدان مفهوم است که مقالات ایران ۱۴ درصد بیشتر از متوسط بین المللی استناد دریافت می کنند. استنادها به صورت مرتب درحال تغییر هستند. بنابراین، این شاخص هم به صورت مرتب درحال تغییر است.
وی ادامه داد: الان میزان شاخص متوسط استناد نرمال شده برای مقالات ایران در سال ۲۰۱۹ در اسکوپوس ۱.۰۸ است، این بدان مفهوم است که مقالات ایران در سال ۲۰۱۹ حدود ۰.۰۸درصد بیشتر از متوسط بین المللی استناد دریافت کرده اند. ازاین رو در سال ۲۰۲۰ مقالات ایران ۰.۰۶ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۹ استناد دریافت کرده اند. اگر این مقدار را به تعداد استنادها تبدیل نماییم، می بینیم که میزان استنادهای سال ۲۰۲۰ کمتر از سال ۲۰۱۹ است، اما در شاخص متوسط استناد نرمال شده که در اسکوپوس با عنوان Field weighted citation impact معرفی شده است، تعداد استنادها بر حسب رشته و سال انتشار مقاله عادی سازی می شود.
دهقانی اظهار نمود: مقاله ای که در سال ۲۰۱۹ انتشار یافته، با مقالات ۲۰۱۹ و مقاله ای که در سال ۲۰۲۰ انتشار یافته، با مقالات سال ۲۰۲۰ مقایسه می شود. به عبارت دیگر مقاله ای که در سال ۲۰۱۹ انتشار یافته، فرصت بیشتری برای دریافت استناد داشته تا مقاله ای که در سال ۲۰۲۰ انتشار یافته است.
وی ادامه داد: بررسی رتبه جهانی ایران از نظر شاخص استناد نرمال شده در طول ۱۰ سال قبل نشان داده است که کشور در سال ۲۰۱۱ در جایگاه ۲۲ بود که به تدریج این جایگاه بهبود یافته است. به صورتی که در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در جایگاه ۱۷ و در نهایت در سال ۲۰۲۰ به جایگاه ۱۶ ارتقا یافته است.
دهقانی افزود: ازاین رو ایران در بعد کیفیت پژوهش در طول ۱۰ سال قبل ۶ پله ارتقا داشته است. این درحالی است که جایگاه کشور از نظر کمیت و حجم انتشارات علمی در همین سال ۱۵ است و این حاکی از توجه بیشتر و تاکید بر کیفیت در مقایسه با کمیت و حجم تولیدات علمی در سالهای اخیر است.
رئیس ISC در ادامه اظهار داشت: بر این اساس، جمهوری اسلامی ایران به سرعت درحال رشد است، اما به هر ترتیب کشور نیازمند به تقویت خود در حوزه مرجعیت علمی است. ایران برپایه استناد نرمال شده در سال ۲۰۱۹ رتبه ۱۷ و در سال ۲۰۲۰ رتبه ۱۶ دنیا را در اختیار دارد. کشورهای سوئیس، دانمارک، هلند، بلژیک، استرالیا، انگلستان، سوئد، ایتالیا، اتریش، کانادا، آمریکا، آلمان، فرانسه، اسپانیا، تایوان به مراتب استنادهای بیشتری نسبت به ایران دریافت می کنند.
وی خاطرنشان کرد: مرجعیت علمی نخستین بند از سند سیاست های علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری را تشکیل می دهد و تقویت آن با هدف توسعه قلمروهای علم کشور از اهمیت برخوردار می باشد. بهرحال رشد ایران و همینطور رتبه استنادی کشور نشان داده است که تلاش روز افزون در جهت کسب مرجعیت درحال رشد است.
رشد مشارکت های بین المللی در علم در سال ۲۰۲۰
دهقانی اظهار نمود: یکی از شاخصهای رشد مشارکت علمی در سطح بین المللی انجام تحقیقات مشترک بین دو یا چند کشور است که در نهایت از راه مقالات با عنایت به وابستگی سازمانی ذکر شده بر روی آنها قابل شمارش است. جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۰ بیشتر از یک سوم مقالاتش در اسکوپوس با مشارکت بین المللی به رشته تحریر درآمده است که این رقم حدود ۳۰.۷ درصد است.
وی افزود: در سال ۲۰۱۹ میزان مقالات با مشارکت بین الملل ایران به ۲۷.۴ درصد رسید، ازاین رو در مقایسه با سال ۲۰۱۹ پژوهشگران ایران حدود ۳.۳ درصد به مشارکت های بین المللی شان اضافه شده است. باید در نظر داشت که در سال ۲۰۲۰ مقالات بیشتری در سطح بین المللی از پژوهشگران ایرانی انتشار یافته است، ولی با این وجود میزان مشارکت های بین المللی افزایش پیدا کرده است.
رشد تعداد مقالات یک درصد برتر پراستناد پایگاه وب آو ساینس در سال ۲۰۲۰
به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دهقانی افزود: سهم مقالات ایران از مقالات یک درصد برتر پراستناد در اسکوپوس در سال ۲۰۲۰ به ۱.۳ درصد رسیده است که در سال ۲۰۱۹ این رقم ۱.۲ درصد بود. ازاین رو تعداد مقالات یک درصد برتر پراستناد ایران حدود ۰.۱ درصد افزایش پیدا کرده است. برای انتخاب مقالات یک درصد برتر پراستناد، در گام نخست اسکوپوس، مقالات را بر حسب رشته های موضوعی در هر سال تفکیک می کند. علت این امر تفاوت تعداد استنادهای دریافتی در رشته های مختلف است. اندازه و فرهنگ در رشته های مختلف عامل اصلی تفاوت در تعداد استنادهای دریافتی است.
رشد تعداد مقالات ایران در نشریات چارک اول ( Q۱ ) در سال ۲۰۲۰
رئیس ISC در ادامه اضافه کرد: در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۲ درصد مقالات ایران در نشریات Q۱ اسکوپوس انتشار یافته اند. سهم مقالات ایران در مجلات Q۱ در سال ۲۰۱۹ حدود ۳۹ درصد بود. ازاین رو پژوهشگران ایرانی در سال ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۱۹ حدود ۳ درصد بیشتر در نشریات Q۱ مقاله منتشر نموده اند.
وی افزود: هر چند انتشار نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین المللی نشان از قدرت علمی اعضای هیات علمی کشور دارد، اما بر مبنای سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، کمیت تولید علم تنها یکی از ابعاد توسعه علمی است. بنابراین توجه به سایر ارکان تولید علم شامل دیپلماسی علمی، کیفیت تولیدات علمی و اثرگذاری فناورانه و نوآورانه از عوامل بسیار با اهمیتی هستند که نباید نادیده انگاشته شوند. به هر ترتیب مهم ترین مساله حال حاضر کشور هدایت مقالات علمی به سمت نیازهای جامعه است.
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب