حجت الاسلام سیدمحمدرضا ابطحی:
گفت وگو و مناظره به سبك امام رضا(ع) جزئی از فرهنگ و دین ماست
جاوید شو: حجت الاسلام ابطحی با مهر ضمن اشاره به آداب گفت وگو از منظر قرآن كریم و گفت وگوهای علمی امام رضا(ع) بیان داشت: گفت وگو مناظره عین فرهنگ و دین ماست و ما باید از جدل بپرهیزیم.
به گزارش جاوید شو به نقل از مهر، حضور حضرت ثامن الحجج امام علی بن موسی الرضا(ع) در خراسان بركات زیادی را برای ایرانی ها به همراه داشته و دارد. احادیث و همینطور فعل و سیره مهم حضرت در هنگام حضور در ایران، امروزه هم تاثیرهای خاص خویش را دارد. در منابع تاریخی مختلف شیعه و سنی نقل شده كه به تلاش و سعایت مامون برای كوچك كردن مقام علمی امام رضا(ع) جلسات گفت وگوهایی میان ایشان و بزرگان ادیان و مكتب های مختلف فكری و معرفتی آن دوران برگزار گردید و حضرت رضا(ع) از آن مناظره ها پیروز بیرون آمد.
متن این جلسات كه شیوه حضرت رضا(ع) را گفت وگوی علمی و مناظره عیان می كند، حالا در دست ماست. جامعه امروز ما از خیلی از جهات به این شیوه های گفت وگویی نیاز نیاز دارد. به مناسبت سالروز شهادت حضرت ثامن الحجج درباره روش های گفت وگویی این امام همام با حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدرضا ابطحی، استاد حوزه و دانشگاه و مدیرعامل مؤسسه قرآن و عترت ام الكتاب نقش جهان، به گفت وگو نشستیم.
حجت الاسلام ابطحی درباره نگاه ویژه كلام الله مجید به مفهوم گفت وگو به خبرنگار مهر اظهار داشت: به صورت كل در قرآن مجید 24 آیه به گفت وگو، بحث، مناظره و جدال اختصاص دارد. از دریچه قرآنی بزرگترین موقعیت برای گفت وگو را انبیا الهی داشته اند و این گفت وگو با خصوصیت خاصی همراه می باشد كه در آیه 125 سوره مباركه «نحل» به آن اشاره شده: «دْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِینَ».
در گفت وگو باید به دنبال حق طلبی بود
حجت الاسلام ابطحی درباره معنای آیه 125 سوره نحل، اظهار داشت: معنای آیه چنین است: «با حكمت و اندرز نیكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به شیوه ای كه نیكوتر است مجادله نمای در حقیقت پروردگار تو به حال كسی كه از طریق او منحرف شده داناتر و او به حال راهیافتگان هم داناتر است.» نظر و دیدگاه اسلام درباره مناظره و گفت وگو، جدی و قابل قبول است، ما معیارها و شرایطی برای آن دارد. یعنی گفت وگو باید بر اساس حكمت، موعظه و جدال احسن باشد. در گفت وگو باید به دنبال حق طلبی باشیم نه به دنبال جنگ و جدل.
وی اضافه كرد: از نظر اسلام جدل خوب است، اما به شرطی كه هدف آن مساله ای قابل قبول باشد. در نظام و سیره پیامبر و اهل بیت(ع) هم دیده می گردد كه این بزرگان تا جایی كه امكان داشت با روش های تبلیغی به جلو حركت می كردند. در مواردی هم كه اجرای این روش را ختم به جواب قابل قبول نمی دیدند، به شكل های دیگری روی می آوردند كه البته در محتوا مانند جدال احسن است. مهم ترین مثال در این باره جریان مباهله است.
مدیر موسسه ام الكتاب همینطور با اشاره به این نكته كه در هر زمان و هر شرایطی باید با نوع مخصوص به خود، جدال احسن اتفاق بیفتد، اظهار داشت: طرف مقابل در گفت وگو و جدال احسن هم بسیار مهم می باشد. برخی به شرط آنكه دلیل محكم و منطقی برایشان عرضه شود، زیر بار حق می روند. در مواردی هم امكان دارد برای طرف گفت وگو عقلانیت مهم نباشد، اما بیان نصایح برایش اثرگذار بوده و سبب نرم شدن او شود. در آیات خیلی از قرآن كریم تاكید شده كه انبیا همیشه از طریق نصیحت وارد شده اند. در احتمال سوم امكان دارد طرف مقابل نه اهل نصیحت و نه اهل حكمت و عقلانیت باشد. در این موارد هم قرآن می فرماید كه جدال شما نباید كینه توزانه یا خصمانه باشد. ازاین رو در هیچكدام از سه احتمالی كه مطرح كردم خداوند متعال در قرآن كریم به ما اجازه استفاده از روش های زشت را نمی دهد. حتی انبیای الهی هم مجاز به كار دیگری در گفت وگو نبودند. آنها وظیفه داشتند استدلال كنند، اگر انسان های طرف گفت وگو می پذیرفتند كه به نفعشان بود، اگر نمی پذیرفتند، پیامبران دیگر وظیفه ای نداشتند.
شرایط گفت وگو و مناظره علمی در نظر امام رضا(ع)
این استاد حوزه و دانشگاه در بخش دیگری از این گفت وگو به مناظره های علمی حضرت ثامن الحجج (ع) اشاره نمود و افزود: نوع گفت وگوی امام رضا (ع) در آن جلسات با بزرگان دیگر ادیان، مناظره علمی است. مامون عباسی خود چهره دانشمندی بود. او سال ها مطالعه در علوم داشت و می دانست كه چگونه بحث علمی و عقیدتی را به پیش ببرد. او تلاش كرد از طریق گفت وگو و استدلال جلو آمده و محدودیت های استدلالی در پیش پای امام رضا (ع) بگذارد. او افرادی را از فرهنگ ها و مكاتب مختلف برگزید تا با امام گفت وگو كنند، جرا كه فكر می كرد امام رضا(ع) با فرهنگ های مختلف آشنایی ندارد و نمی تواند از عهده جوابگویی برآید.
ابطحی اظهار داشت: ظاهر جلساتی كه مامون ترتیب داد، صد در صد ضد امام رضا(ع) بود، اما بعد از شروع جلسه حضرت از حربه ای استفاده می نماید كه در آن هنگام هیچكس از آن استفاده نمی كرد، چون كه توانایی استفاده از آنرا به علت دانش كم نداشتند. امام در این مناظره های علمی در مقابل بزرگ هر دین و فرهنگی كه قرار می گیرد، از كتاب های مورد قبول همان دین و فرهنگ دلایلی منطقی و استدلالی بر رد مكتب آنها می آورد. بعنوان مثال در مقابل مسیحیان، از قرآن استدلال نمی كنند، بلكه از تورات و سایر كتب مورد قبول مسیحیان شواهد و مستنداتی عرضه می كنند. این سبب شد تا هم آبروی مامون برود و هم صحنه برای پذیرش حق توسط پیروان ادیان دیگر فراهم گردد.
مدیر موسسه ام الكتاب در ادامه بر اهمیت شناخت و فراگیری روش خاندان (ع) در گفت وگو، اشاره كرد: در وضعیت فعلی بهترین روش برای ما تا به اثبات حقانیت خود به جهانیان بپردازیم، روش قرآنی و روش ائمه در گفت وگو یعنی «جدال احسن» است. باید این روش را به خوبی فرا بگیریم. با این روش می توانیم به همه دنیا بفهمانیم كه همه دشمنان ما با تهدید و زور به سراغ ما آمده اند، اما ما می خواهیم آزادانه زندگی نماییم. ما اگر تابحال با زبان ناسزا و برخوردهای نابهنجار به جلو می آمدیم، معلوم نبود به چه سرنوشتی دچار می شدیم. ما باید خصوصیت های مكتب خودمان را شناخته و عزت نفس به مردم بدهیم. بهترین سلاح برای مردم ما در مواجهه با دشمن، اعتقاداتشان است. مناظره و گفت وگو عین دین و عین فرهنگ ماست.
وی اضافه كرد: در جلسات مناظره های امام رضا(ع) هیچ حربه مادی ظاهری در اختیار حضرت نبود. همه چیز بر ضد حضرت بود، اما ایشان با روش درست جلسه را به نفع اسلام تمام كرد. روش حضرت رضا(ع) مشابه روشی بود كه امام سجاد(ع) در مجلس یزید بعد از واقعه عاشورا در پیش گرفت. پیام این روش این است كه امروزه روحانیت شیعه باید مبانی اعتقادی دیگر مكاتب را هم یاد گرفته و آنها را با مبانی اعتقادی درست شیعه به عامه مردم آموزش بدهد. اگر معیار دشمن را شناختیم، می توانیم با زبان خودشان آنها را محكوم نماییم. اگر اینكار را انجام ندهیم با كوچكترین طوفانی از بین خواهیم رفت.
ابطحی مناظره را نوعی گفت وگوی علمی خواند و با اشاره به مناظره های امام رضا(ع) با بزرگان مسیحیت در زمانه خود، اظهار داشت: در این جلسه حضرت با ذكر چند سوال هستی شناسانه از منابع مسیحیت، توانست حق را برای آنها روشن سازد. به هر حال مناظره نوعی گفت وگوی علمی با هدف شناخت آرا «دیگری» است. در این گفت وگوها هركس كوشش می كند تا با پرسش و گرفتن جواب و پرسش های دیگر منظومه فكری طرف مقابل را به بحث بگذارد. ما در مناظره نباید به دنبال این باشیم كه قبل از هرچیز خودمان را اثبات نماییم. حضرت ابراهیم در جریان شكستن بت ها، تبر را روی بت بزرگ انداخت و توانست با چند سوال تفكرات قوم خویش را به چالش بكشد. حتی در مقابل نمرود و پرتاب شدن در داخل آتش هم كار حضرت، گفت وگویی بود.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب