گزارشی از برخی كتابخانه های مناطق محروم
كتابخانه هایی كه فقط كتابخانه نیستند، بهشتی كه كتابداران آفریدند
جاوید شو: كتابخانه های مناطق محروم، تنها مراكز فرهنگی موجود در آن مناطق هستند. مثلا كتابخانه كامبوزیا در منطقه جرم خیز شیرآباد زاهدان در زمینه خدمات سوادآموزی به كودكان بی شناسنامه هم فعالیت دارد.
به گزارش جاوید شو به نقل از مهر، كتابخانه ها همیشه یك مامن و یك پناهگاه برای اهالی كتاب و علاقه مندان به مطالعه بوده اند. جمله مشهوری این روزها با برداشت از شعری از زنده یاد حسین پناهی مدام مطرح می گردد كه با عنایت به كثرت استفاده می توان اظهار داشت كه تبدیل به ضرب المثل شده: «به بهشت نمی روم اگر در آنجا كتاب نباشد.»
كتابخانه های مهمی در ایران در بعضی از مناطق هستند كه حكم بهشت را برای مردمان آن منطقه ایفا می كنند. كتابخانه هایی كه باید از جانب نهادهای فرهنگی بیشتر حمایت شوند. این كتابخانه ها تنها مراكز فرهنگی در شهر یا منطقه خود هستند و با فعالیت در حوزه توانمندسازی اهالی منطقه بار دیگر مراكز را هم به دوش می كشند. ازاین رو در ارتقای فرهنگ نقشی عمده را ایفا می كنند. با تعدادی از كتابداران این كتابخانه ها به گفت وگو نشستیم و از میزان تاثیرگذاری كتابخانه و مشكلاتشان پرسیدیم.
تنها نهاد فرهنگی در شیرآباد زاهدان
كتابخانه استاد امیرتوكل كامبوزیا یكی از كتابخانه های مهم در مناطق محروم است كه منابعی غنی دارد. این كتابخانه در كلاته كامبوزیا، نزدیك محله شیرآباد زاهدان واقع است. كلاته كامبوزیا توسط مرحوم امیرتوكل كامبوزیا از اصحاب كلنل محمدتقی خان پسیان و از مخالفان رژیم پهلوی و از دشمنان سرسخت رژیم صهیونیستی، بعد از تبعیدش در سال ۱۳۱۲ به زاهدان ساخته شد. مرحوم كامبوزیا كتابخانه ای غنی شامل منابع فارسی و لاتین داشت كه اكنون در كتابخانه كامبوزیا قرار دارد.
صادقه كامبوزیا، فرزند مرحوم كامبوزیا و مدیر كتابخانه كامبوزیا درباره فعالیت های این كتابخانه به خبرنگار مهر اظهار داشت: كتابخانه كامبوزیا نزدیكترین مركز فرهنگی به محله شیرآباد زاهدان است. شیرآباد یكی از مهم ترین و وسیع ترین مناطق حاشیه ای زاهدان است و بعنوان منطقه ای خطرناك و جرم خیز به حساب می آید. وضعیت اقتصادی ساكنان این منطقه بسیار اسف بار است و بیشتر كودكان و نوجوانان ساكن در این منطقه شناسنامه ندارند، ازاین رو نمی توانند به مدرسه بروند و در معرض انواع خطرات اجتماعی قرار دارند. اگر كسی روی این بچه ها كار فرهنگی نكند همه در آینده مجرم خواهند شد.
وی اضافه كرد: ما توانستیم روی خیلی از كودكان و نوجوانان منطقه شیرآباد تاثیر فرهنگی گذاشته و آنها را جذب خود نماییم تا كمتر در آن منطقه جرم خیز و در معرض آموزش های نامناسب باشند. تلاش كردیم با كمك همكاران كتابخانه و همینطور فعالان فرهنگی منطقه بخصوص فعالان فرهنگی بلوچ، در سبك زندگی این بچه ها تاثیر بگذاریم. البته بودجه ای برای این برنامه ها نداریم و تمام آنها خودجوش است و هزینه ها هم یا با استفاده از شخصی یا به توسط فعالان فرهنگی و خیرین تامین می گردد.
كامبوزیا افزود: ما همه بچه های منطقه شیرآباد را در كتابخانه عضو می نماییم. همانطور كه گفتم خیلی از اینها شناسنامه ندارند و ما به ناچار نام پدر یا سرپرست خانواده را ثبت كرده و بر مبنای مشخصات شناسنامه ای آنها به كودكانشان كتاب امانت می دهیم. تعدادی از این كودكان هم كه شوق سوادآموزی داشتند، اما به علت نداشتن شناسنامه در مدارس پذیرش نمی شدند، در كتابخانه سواد یاد گرفتند. البته با معرفی بعضی از این كودكان به تعدادی از مدارس، توانستیم آنها را جذب آموزش و پرورش رسمی نماییم.
مدیر كتابخانه كامبوزیا همینطور تعدادی از كودكان و نوجوانان ساكن در منطقه شیرآباد زاهدان را نخبه خواند و افزود: تعدادی از این فرزندان هوش بسیار زیادی دارند، اما متاسفانه خانواده آنها توانایی تامین نان شب شان را هم ندارند. با كمك خیرین توانستیم این بچه ها را به مدرسه بفرستیم و برخی لوازم آموزشی را هم برای آنها فراهم نماییم. باید اشاره كنم كه بعضی از ناشران تهرانی هم به صورت مداوم برای ما ضمن ارسال كتاب، دفتر مشق و مداد و... می فرستند كه ما در اختیار این كودكان و نوجوانان می گذاریم.
منطقه ای كه تنها تفریح مردمانش مطالعه است
نواب كرد، یكی از فعالان فرهنگی اثرگذار در منطقه شهرستان خاش استان سیستان و بلوچستان است. او مدت ها با موتور سیكلت برای روستاییان منطقه مرزی خاش كتاب می برد و بعدها توانست در روستای مرزی سنگانِ خاش كتابخانه ای موسوم به «كتابخانه میوه ای» تاسیس كند. شعار این كتابخانه، كتاب بخوانید و میوه بخورید، بود و البته هنوز هم هست. نواب كرد اكنون رئیس كتابخانه های عمومی شهرستان خاش است.
كرد به خبرنگار مهر اظهار داشت: در سال های ۸۷ و ۸۸ من با موتور كتاب به منطقه می بردم، چون كه هیچ كتابخانه ای در منطقه وجود نداشت. وضعیت اقتصادی مردم هم مناسب نمی باشد، اما عجیب آنكه اهالی به كتاب اهمیت بسیاری می دهند. كتابخانه میوه ای در دامنه كوه تفتان تاسیس شد، اهالی سنگان بسیار فرهنگی هستند و حتی دامداران اینجا شاهنامه را از حفظ هستند. سنگان ۱۶۰۰ نفر جمعیت دارد، اما روستاهای زیادی در اطراف آن هستند كه هیچ كتابخانه ای ندارند.
وی اضافه كرد: در رفت و آمد آن سال ها به روستاهای شهرستان خاش و مناطق صفر مرزی مردم همه با من انس گرفتند، چون كه تنها تفریح آنها كتابخوانی بوده و هست. خیلی از آنها تنها درآمدشان یارانه هر ماه است، اما میزان دانش شان نسبت به كتاب حیرت انگیز است. آنها حتی از كتاب های تازه ای كه در تهران منتشر می شود، با استفاده از رادیو آگاه شده و آن كتاب ها را درخواست می كردند. هنوز هم این خصلت در جریان انتشار كتاب های تازه بودن، را با خود دارند.
رییس كتابخانه های عمومی شهرستان خاش مشكلات كتابخوانی در این منطقه را این گونه برشمرد: جمعیت شهرستان بالغ بر ۱۸۰ هزار نفر است، اما تعداد كتابخانه های عمومی كم است و بعد مسافت میان روستاها هم بسیار زیاد. همینطور منابع مطالعاتی كه به دست ما می رسد به نحوی تحمیلی است و تناسبی با نیازهای مطالعاتی مردم و درخواست های آنها ندارد. توجه داشته باشیم كه اینجا یعنی شهرستان خاش و روستاهایش منطقه صفر مرزی هستند و در معرض تهاجمات بسیار. باید از نظر فرهنگی به این مناطق توجه بیشتری شود.
۶۰۰ عضو، فقط دو نفر كتابدار
كتابخانه عمومی شرفا شرفایی شهر جناح شهرستان بستك با مدیریت صفیه شرفی هم یكی از كتابخانه های مهم در مناطق محروم است. شهر جناح جایی حدفاصل دو استان هرمزگان و فارس واقع شده است و تنها همین یك كتابخانه را دارد. شرفی در شهر خود سرشناس است و تابحال چند بار هم بعنوان كتابدار نمونه كشوری انتخاب شده است.
شرفی درباره وضعیت كتابخانه «شرفا شرفایی» به خبرنگار مهر اظهار داشت: شهر جناح بیشتر از ۶ هزار نفر جمعیت دارد كه از این تعداد ۶۰۰ نفر عضو تنها كتابخانه این شهر هستند. كتابخانه در راه تمام مدارس این شهر چه دبستان و چه دبیرستان قرار دارد و بنابراین بسیار مورد اقبال است.
وی اضافه كرد: در این كتابخانه برای كودكان و نوجوانانی هم كه در ابتدا علاقه ای به كتاب نشان نمی دهند، بازیخانه ای شامل بازی های فرهنگی جذاب درست شده تا این طیف از بچه ها هم جذب شوند. البته شرط حضور در این بازیخانه این است كه هر رجوع كننده ای حداقل یك كتاب بخواند. با همین شیوه خیلی از كودكان و نوجوانانی كه فقط به اسم بازی و بازیگوشی به كتابخانه مراجعه نموده بودند، اكنون طرفدار پروپا قرص كتاب شده اند. در اصل نگذاشتیم كه این بچه ها در كوچه و خیابان پرسه بزنند و حتی در این كتابخانه برای هركودك یا نوجوانی كه عضو می شود، جشن كوچكی ترتیب می دهیم.
شرفی افزود: خیلی از خانواده های شهر جناح ما را می شناسند و به ما اعتماد دارند. ما هم با آنها ارتباط مداوم داریم، چون كه به هر حال بخش مهمی از اوقات فراغت فرزندانشان را ما پر می نماییم. البته در این كتابخانه بجز من تنها یك نفر كتابدار دیگر مشغول به كار است و ما ناچاریم انرژی مضاعفی بگذاریم.
مسئول كتابخانه شرفا شرفایی شهر جناح در استان هرمزگان به نیاز هرچه بیشتر این كتابخانه به جذب نیرو اشاره نمود و اظهار داشت: قانون این است كه كتابخانه ما باید پنج كتابدار به همراه یك نیروی خدماتی داشته باشد، اما ما حتی نیروی خدماتی را هم نداریم و كتاب دیگر این كتابخانه هم تازه از سال ۹۵ به ما اضافه شده است. در اصل در هر شیفت كاری تنها یك نفر كتابدار در كتابخانه هست. تازه تا سال ۱۳۹۵ من به مدت ۱۳ سال به تنهایی این كتابخانه را اداره می كردم. از سال ۹۷ واقعا انرژی ام كمتر شده ناخواسته روی فعالیت های كتابخانه تاثیر گذاشته است.
شرفی به درخواست چند باره جذب نیرو در این كتابخانه هم اشاره نمود و افزود: روزهایی از امسال را بیمار بودم و روزهایی را هم مادرم بیمار بود كه باید به او رسیدگی می كردم. بارها به مدیركل نهاد كتابخانه های كشور نامه زدم و درخواست نیرو دادم، اما پاسخ دادند كه بودجه برای اینكار نداریم. همكار من كه ار سال ۹۵ افزوده شد، در سال ۹۶ او را بعنوان كتابدار نمونه انتخاب كردند. خود من هم در ۱۴ سال گذشته، ۱۱ بار بعنوان كتابدار نمونه انتخاب شدم، اما با این اوصاف به شما می گویم كه اگر كتابدار به مجموعه ما اضافه نشود، بطور قطع زمین خواهیم خورد. كاش به ما اعتماد كنند، شهر ما پتانسیل زیادی برای كار فرهنگی دارد.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب