دو مسیر متفاوت چین و آمریکا در سیاستهای مهاجرت نخبگان
به گزارش جاوید شو، تحولات اخیر در سیاستهای مهاجرتی چین و ایالات متحده نشانه ای از تشکیل فصل جدیدی در رقابت ژئوپلیتیک مبتنی بر دانش و فناوری است.
به گزارش جاوید شو به نقل از مهر؛ در صورتیکه پکن با معرفی ویزای جدید موسوم به «K» بدنبال باز کردن درب های این کشور به روی متخصصان خارجی و تسهیل فرآیند ورود، تحصیل و اشتغال نیروهای نخبه است، ایالات متحده تحت دولت دونالد ترامپ با نگاهی محافظه کارانه تر، مسیر مهاجرت نیروهای متخصص را با افزایش هزینه ویزای «H-1B» و وضع محدودیت های تازه، عملا دشوارتر کرده است. این دو جهت گیری نه صرفا تصمیمات اجرایی بلکه بازتاب دو فلسفه متفاوت حکمرانی در اقتصاد دانش بنیان هستند.
چین درحال استفاده از مهاجرت نخبگان به عنوان اهرمی برای تقویت اکوسیستم نوآوری و خودکفایی فناورانه است، در صورتیکه آمریکا با تأکید بر صیانت از بازار کار داخلی، در معرض خطر فرسایش تدریجی مزیت تاریخی خود در جذب استعداد جهانی قرار می گیرد. در چنین صحنه ای که سرمایه انسانی به اندازه سرمایه فیزیکی ارزش راهبردی دارد، سیاست مهاجرتی به ابزار قدرت نرم و رقابت فناورانه میان دو ابرقدرت بدل شده است.
سیاست جدید چین: ویزای «K» و راهبرد جذب استعداد جهانی
از اولین روز اکتبر، چین اجرای ویزای «K» را آغاز نموده است؛ ویزایی که بطور دقیق تر برای جذب فارغ التحصیلان و متخصصان حوزه های علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) طراحی شده است. بر خلاف ویزاهای سنتی که نیازمند پیشنهاد شغلی یا اسپانسر محلی بودند، ویزای «K» به متقاضیان اجازه می دهد بدون داشتن پیشنهاد کار وارد چین شوند و در دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و شرکت های فناورانه مشغول بکار یا پژوهش شوند. این اقدام اولین اصلاح عمده در مقررات ویزای چین طی بالاتر از یک دهه گذشته شمرده می شود و نشانه ای آشکار از عزم پکن برای رقابت در سطح جهانی برای جذب استعدادهای علمی است. از نظر سیاستی، این اقدام مکمل روند کلی چین در دهه اخیر شمرده می شود که بر بین المللی سازی محیط علمی و افزایش جذابیت زیست بوم فناورانه این کشور متمرکز بوده است. دولت چین در سال ۲۰۲۵ ورود توریستهای خارجی را بالاتر از ۳۰ درصد افزایش داده و ورود بدون ویزا را برای ۷۵ کشور مجاز کرده است. به اعتقاد خیلی از کارشناسان، این داده ها بیان کننده تلاش گسترده تری برای باز تعریف تصویر چین از کشوری مهاجر فرست به مقصدی جذاب برای نخبگان جهانی است.
ایالات متحده: محدودیت های تازه و افزایش هزینه ویزای «H-1B»
در سوی دیگر، دولت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ سیاستهای مهاجرتی سخت گیرانه تری را دنبال می کند. افزایش هزینه ویزای «H-1B» تا ۱۰۰ هزار دلار در ماه های اخیر، ضربه ای سنگین به شرکت های فناوری و استارت آپ ها وارد کرده است. این ویزا یکی از اصلی ترین مسیرهای ورود متخصصان خارجی به آمریکا بود که اهمیت بالای ی در رشد سیلیکون ولی و توسعه نوآوری فناورانه داشت. اما با این تصمیم، مسیر برای ورود نیروهای جوان و مستعد، خصوصاً از کشورهای درحال توسعه، به شدت محدود شده است. کارشناسانی چون باربارا کلمن از شرکت تحلیل امنیتی «Dragonfly» باور دارند هدف چین از معرفی ویزای «K» رویارویی با این سیاستهای محدودکننده آمریکا است. او اخطار می دهد که محدودیت های جدید ویزای «H-1B» در طولانی مدت توان رقابتی آمریکا در عرصه هایی چون هوش مصنوعی و نوآوری فناورانه را تضعیف خواهدنمود. دیپا اولاپالی، استاد دانشگاه جورج واشنگتن هم این سیاست را نوعی خودزنی راهبردی برای آمریکا می داند که مزیت تاریخی این کشور در جذب استعدادهای برتر جهان را از میان می برد.
تفاوت در فلسفه حکمرانی استعدادها
در صورتیکه آمریکا درحال بستن دروازه ها به روی نیروی کار متخصص خارجی است، چین با گشودن راه های جدید برای تحصیل و کار، خویش را به عنوان مقصدی نوظهور برای استعدادهای جهانی معرفی می کند. این رویکرد نه فقط ابزاری برای ارتقاء توان فناورانه چین، بلکه عنصری کلیدی در رقابت ژئوپلیتیکی گسترده تر میان دو قدرت محسوب می شود. چین با سالانه بالاتر از ۳.۵ میلیون دانش آموخته رشته های علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات و سهم ۴۵ درصدی دانشجویان علوم و فناوری از کل جمعیت دانشگاهی، ظرفیت داخلی عظیمی در این عرصه دارد، اما حالا بدنبال ترکیب این ظرفیت بومی با استعدادهای بین المللی است تا شتابی مضاعف به نوآوری ملی خود بدهد. از نظر نمادین هم ویزای «K» نقطه عطفی در تصویر بین المللی چین بحساب می آید. به بیانی دیگر، کشوری که زمانی دغدغه فرار مغزها داشت، حالا در جایگاهی قرار گرفته که برای جذب نخبگان خارجی رقابت می کند. این تحول بازتاب اعتماد به نفس نوظهور پکن در عرصه تکنولوژی های جدید است، جایی که خویش را نه صرفا مصرف کننده، بلکه تولیدکننده اصلی علم و فناوری می داند.
پیامدهای ژئوپلیتیکی و آینده رقابت استعداد
به اعتقاد کارشناسان، سیاستهای متضاد چین و آمریکا می توانند مسیر جریان جهانی استعداد را دگرگون کنند. اگر ایالات متحده نتواند مسیر مهاجرت نیروهای متخصص را مورد بازبینی قرار دهد، چین امکان آنرا دارد که از این خلأ بهره بگیرد و در حوزه هایی چون هوش مصنوعی، تراشه ها و زیست فناوری، مزیت نسبی خویش را تقویت کند. با این وجود، کارشناسان اخطار می دهند که عوامل فرهنگی، زبان و تفاوت های نهادی هنوز مانع جدی برای جذب گسترده استعدادهای غربی به چین هستند. با توجه به این محدودیت ها، پکن با استفاده از ابزارهایی مانند ویزای «K»، به روشنی درحال طراحی یک استراتژی طولانی مدت برای تبدیل شدن به قطب جهانی استعدادهای علمی است. هم زمان، سیاستهای محدودکننده در آمریکا نشان داده است که رقابت بر سر نخبگان جهانی به زودی از مرحله اقتصادی و فناورانه فراتر رفته و به سطح امنیت ملی و نفوذ ژئوپلیتیکی ارتقا خواهد یافت.
جمع بندی
تقابل میان سیاستهای مهاجرتی چین و آمریکا را می توان به منزله یکی از اصلی ترین صحنه های رقابت ژئوپلیتیکی قرن بیست ویکم دانست؛ نبردی که نه در میدان جنگ یا تجارت بلکه در حوزه جذب و حفظ استعداد انسانی جریان دارد. چین با گشودن مسیرهای تازه برای جذب متخصصان خارجی، خصوصاً در عرصه های علوم پیشرفته، مهندسی و فناوری دیجیتال، به دنبال تثبیت موقعیت خود به عنوان قدرت فناوری آینده است. این کشور با استفاده از سیاستهای مهاجرتی هوشمند و سازوکارهای حمایتی از نوآوران، در تلاش است تا شبکه ای جهانی از نخبگان را حول محور مراکز علمی و صنعتی خود شکل دهد. در مقابل، ایالات متحده با اعمال محدودیت های تازه و سیاستهای پرهزینه برای ورود نیروهای متخصص، در خطر از دست دادن مزیت تاریخی خود در میدان رقابت استعدادها قرار دارد. پیامد چنین روندی فراتر از مرزهای اقتصادی می باشد و می تواند به بازترسیم نقشه قدرت جهانی منجر شود؛ چونکه در دنیای مبتنی بر دانش، کشوری که بتواند ذهن های برتر را جذب نموده و نگه دارد، بر مسیر پیشرفت فناوری، نوآوری و در نهایت قدرت سیاسی جهانی سلطه خواهد یافت. رقابت استعدادها در این معنا حتی می تواند تعیین کننده تر از رقابت تسلیحاتی یا تجاری باشد و مسیر آینده نظم بین الملل را رقم زند.
بطور خلاصه، چین با سالانه بیشتر از ۳.۵ میلیون دانش آموخته رشته های علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات و سهم ۴۵ درصدی دانشجویان علوم و فناوری از کل جمعیت دانشگاهی، ظرفیت داخلی عظیمی در این حوزه دارد، ولی حال بدنبال ترکیب این ظرفیت بومی با استعدادهای بین المللی است تا شتابی مضاعف به نوآوری ملی خود بدهد. با عنایت به این محدودیت ها، پکن با بهره گیری از ابزارهایی مانند ویزای K، به روشنی در حال طراحی یک استراتژی طولانی مدت برای تبدیل شدن به قطب جهانی استعدادهای علمی است. رقابت استعدادها در این معنا حتی می تواند تعیین کننده تر از رقابت تسلیحاتی یا تجاری باشد و مسیر آینده نظم بین الملل را رقم زند.
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب