در نشست تراریخته های آشپزخانه در قاب رسانه عنوان شد
نبود قوانین و سیستم ارزیابی شفاف در حوزه تراریخته ها و سرگردانی مردم
جاوید شو: عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تشریح نتایج پژوهش خود پیرامون بازنمایی زیست فناوری و محصولات تراریخته در خبرگزاری ها، اظهار داشت: در غیاب قوانین و سیستم ارزیابی شفاف مخاطرات، شهروندان از نظر معرفتی به دانش و معرفت متخصصان نیاز دارند و متخصصان هم به تحقیقات و مقالاتی استناد می کنند که در نشریات معتبر خارجی له یا مقابل زیست فناوری گیاهی و سلامت محصولات تراریخته انتشار یافته اند. در حقیقت در برخورد با تراریخته ها، جامعه ایران بیش از اینکه جامعه مخاطره آمیز باشد، جامعه بیمناک و سرگردان است.
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، دکتر سیده زهرا اجاق در نشست تخصصی «تراریخته های آشپزخانه در قاب رسانه» که توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد، به تشریح نتایج پژوهش خود پیرامون بازنمایی زیست فناوری و محصولات تراریخته در خبرگزاری ها پرداخت.
وی در ابتدای این جلسه به تبیین مفهوم زیست فناوری و تراریخته پرداخت و اظهار نمود: زیست فناوری به مفهوم کاربرد روش های علمی و فنی در تبدیل بعضی مواد به کمک عوامل بیولوژیک (میکروارگانیسم ها، یاخته های گیاهی و جانوری و آنزیم ها و... ) برای تولید کالا و خدمات در صنایع مختلف خصوصاً کشاورزی، صنایع غذایی، دارویی و پزشکی است. در همین راستا غذاهای تراریخته به محصولاتی اشاره می کند که اصلاح ژنتیکی شده اند. در حقیقت از یک گیاه، حیوان یا میکروارگانیسمی طبیعی به وجود می آیند، اما از نظر ژنتیکی طوری اصلاح شده اند که خاصیت جدیدی را نشان می دهند، یا یک خاصیت طبیعی را از دست می دهند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، با برشمردن دلیلهای موافقان و مخالفان غذاهای تراریخته، اضافه کرد: مدافعان این فناوری، آنرا برای امنیت غذایی در جهان، تولید محصولات سالم تر و تغذیه بهتر لازم می دانند و معتقدند این نوع محصولات را باید گسترش دهیم تا بر مشکلاتی همچون کمبود آب و سیر کردن مردم فائق آییم. در مقابل مخالفان به تأثیرات احتمالی زیان آور این محصولات بر سلامت بشر و تنوع گونه های زیستی اشاره می کنند. اما نکته مخاطره آمیز این است که اطلاعات علمی درباره اثرات مصرف آن بر سلامت انسان در طولانی مدت وجود ندارد و همین موضوع سبب ایجاد حساسیت مردم نسبت به این فناوری و محصولات حاصل از آن شده است.
دکتر اجاق با مرور تحقیقات گذشته، اشاره کرد: امروزه دانش در ابعاد مختلف زندگی حضور دارد و علم مدرن به یکی از حوزه های مهم زندگی اجتماعی تبدیل گشته است. از نظر خیلی از پژوهشگران، این جامعه را می توان جامعه دانش بنیان، اطلاعاتی یا پساصنعتی نامید. در عین حال در جامعه ای که تحت تأثیر علم است، ماهیت روابط اجتماعی تغییر می کند و کشمکش ها و تعارضات جدیدی در جامعه ایجاد می شود. طبیعت در جامعه دانش بنیان خودرا به شکل فاجعه، خطر و دشواری برملا می کند و تردیدهایی برای انسان ها پدید می آورد که خاصیت مخاطره آمیزی به جامعه می بخشد.
وی در ادامه به نظرات داگلاس و بِک با دو رویکرد متفاوت در مورد جامعه مخاطره آمیز اشاره نمود و اضافه کرد: داگلاس بر این باور است که سیاستگذاری برای مساعدت با حل مشکلاتِ ناشی از مخاطرات، باید به بازسازی اعتماد عمومی نسبت به اقتدار علمی همت گمارد. ولی بِک می گوید که جامعه و حوزه علم که قسمتی از جامعه است، باید در پذیرش دانش تخصصی منعطف تر باشند و سیاستگذاری باید علم را به اقتدارگرایی کمتر هدایت کند.
این متخصص ارتباطات علم، تاکید کرد: متخصصان و رسانه ها نقش زیادی در تعریف چیستی و حدود رویدادهای تهدیدکننده ممکن یا مخاطرات احتمالی آینده دارند. در نتیجه در این دوره، اهمیت اجتماعی و اقتصادی دانش، افزایش می یابد که سبب افزایش قدرت رسانه ها برای تولید دانش و نشر آن می شود. در جامعه مخاطره آمیز، رسانه ها صداهای افراد محلی را در کنار نظرات متخصصصان علمی ارائه می دهند تا ارزیابی های قابل اطمینانی عرضه کنند.
وی اضافه کرد: اما در جهان سوم آگاهی که ما درباره مخاطرات فناوری ها کسب کرده ایم، بطور کامل از راه علمی حاصل نشده و شیوه های دیگری از اندیشیدن در آن دخالت دارند که می توانند در کنش های ما نمودار شوند و بازنمایی های رسانه ای، یکی از محمل های پدیدار شدن این آگاهی هاست. در مبحث مخاطرات باید به منابع و خاصیت های فرهنگی جوامع مثل فردگرایی، جمع گرایی یا تقدیرگرایی توجه داشت. در همین راستا در تحلیل بازنمایی های مخاطرات در ایران، باید به منابع فرهنگی جامعه که سبب تسهیل شیوع و رواج مباحثه مناسب درباره مخاطرات می شوند، توجه داشت.
رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات در ادامه به تشریح نتایج پژوهش خود در مورد ارزیابی محتواهای رسانه ای پیرامون زیست فناوری در سه خبرگزاری فارس، ایسنا و باشگاه خبرنگاران جوان در فاصله سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶ و با بهره گیری از نظریه چارچوب بندی رسانه پرداخت و اظهار نمود: جریان غالب خبری در هر سه خبرگزاری مورد مطالعه به نفع زیست فناوری گیاهی بوده و آنرا عامل مهمی در دستیابی به توسعه اقتصادی و تحقق سیاست های علمی مندرج در نقشه جامع علمی کشور بازنمایی کرده اند. موافقان، از عدم حمایت دولت و گاهی جامعه گلایه دارند، برای اینکه معتقدند این فناوری ظرفیت ایجاد رشد و توسعه اقتصادی در کشور را دارد، ولی تصمیم گیران به این ظرفیت بی توجه هستند. نگاه این دسته از موافقان زیست فناوری گیاهی به مخاطره ناشی از آن، تحت تأثیر منافع تجاری است.
وی با اشاره به فرهنگ ریسک گریزی که از جانب رسانه ها ترویج می شود، اشاره کرد: منابع خبر با توجه به این که اهمیت زیست فناوری کشاورزی در فائق آمدن بر مشکلاتی که جوامع امروز با آن مواجهند را تایید می کنند، ولی مصرف آنرا درحال حاضر سفارش نمی کنند و استدلال می کنند که هنوز اثرات این محصولات، بر انسان مشخص نشده است. در عین حال رابطه تعریف نشده ای هم وجود دارد که به "واردکنندگان محصولات تراریخته" مربوط است. در صورتیکه بگفته مسئولان ۷۰ درصد واردات مواد غذایی به کشور تراریخته است، ولی صادرکنندگان مجوز تراریخته یا واردکنندگان هیچ گاه هیچ مطلبی در این زمینه نگفته و تعریفی از مواد تراریخته و واردات آن ارائه نکرده اند و صدای خاموش این فضا هستند.
وی اشاره کرد: برساخت اجتماعی رسانه ها از مخاطره تراریخته ها و زیست فناوری گیاهی بیشتر مثبت است. رسانه ها خصوصاً در قالب کشمکش و مسئولیت عمومی به مباحثات اجتماعی متخصصان درباره موضوع هم پرداخته اند، ولی وارد عرصه نقد اجتماعی نشده اند و صداهای محلی و مردمی در کنار صداهای متخصصان شنیده نمی گردد. در مجموع مباحثه اجتماعی در این عرصه خصلت علمی ـ سیاسی دارد و ذینفعان با بهره گیری از رسانه ها تلاش دارند تا خط مشی گذاری دولت را تحت تأثیر قرار دهند.
بنابر اعلام روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، این پژوهشگر حوزه رسانه تاکید کرد: وضعیت سردرگمی حوزه علم و قانون گذاری زیست فناوری گیاهی در ایران باعث شده تا این اخبار در زمینه عمومی بیشتر ظرفیت ایجاد نگرانی برای مردم را داشته باشند. مردم بوسیله این اخبار، باخبر می شوند که محصولات تراریخته وارد ایران می شوند و توسط دام و انسان ها هم مصرف می شوند، ولی هیچ راهی برای تشخیص محصولات تراریخته از غیرتراریخته وجود ندارد، چونکه محصولات تراریخته در ایران برچسب گذاری نمی گردد.
وی در آخر اشاره کرد: در غیاب قوانین و سیستم ارزیابی شفاف مخاطرات، شهروندان از نظر معرفتی به دانش و معرفت متخصصان نیاز دارند و متخصصان هم به تحقیقات و مقالاتی استناد می کنند که در نشریات معتبر خارجی له یا مقابل زیست فناوری گیاهی و سلامت محصولات تراریخته انتشار یافته اند. در این شرایط، جامعه ایران استقلال شناختی خودرا از دست داده و بازتولید این وضعیت، سبب افزایش احساس خطر می شود. در نتیجه مخاطره از وضعیتی قابل محاسبه و کنترل، به وضعیتی غیرقابل شناخت و محاسبه و "تحقق مخاطره یا فاجعه" تبدیل می شود. در حقیقت در برخورد با تراریخته ها، جامعه ایران بیش از اینکه جامعه مخاطره آمیز باشد، جامعه بیمناک و سرگردان است.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب