اوروج آچدی با طعم فرنی، زینت شبهای رمضان در اردبیل
جاوید شو: ایرنا- اهالی مومن استان اردبیل از دهه ها و سده های گذشته تاکنون، با برگزاری آیین خاصی ماه مبارک رمضان را گرامی داشته و برای بهره مندی از حداکثر فیوضات این ماه، میهمانی ˮاوروج آچدیˮ را برپا کرده و در کنار مومنان روزه داران، بر سر سفره افطار می نشینند.
به گزارش جاوید شو به نقل از خبرگزاری ایرنا، افطاری دادن به مومنان روزه دار که در مناطق مختلف استان اردبیل اوروج آچدی خوانده می شود، از دیرباز در بین اهالی استان اردبیل مرسوم می باشد و بر این اساس، با دعوت از آشنایان، بستگان، همسایگان و خصوصاً افراد بی بضاعت، به خورانیدن روزه داران می پردازند.
افطاری دادن در استان اردبیل از همان هفته نخست ماه رمضان شروع می شود و میزبانان اغلب پیشاپیش قول میزبانی از بستگان و نیازمندان را می گیرند تا در میهمانی افطاری آنها حاضر شوند و بر همین اساس، افطاری دادن در میان مردم این خطه از چنان جایگاه والایی برخوردارست که برای حضور مهمانان در مراسم افطاری خود، اصرار زیادی می کنند و بطور معمول بهترین افطاری ها به تازه دامادها و تازه عروس ها و خانواده آنها اختصاص می یابد.
سفره افطاری اهالی استان اردبیل در شب های ماه رمضان با هر غذای ساده و رنگینی تزئین شده باشد، بطور معمول خالی از فرنی همراه با مربای گل محمدی نیست و افطاری مهمانان اوروج آچدی هم با صرف نوشیدنی داغ که بطور معمول چایی و یا شیر است، آغاز می شود.
مردم این استان برای نشستن پای سفره افطار بعد از یک روز عبادت و روزه داری، تدارک زیادی می بینند ولی پختن فرنی و صرف آن به همراه مربای گل محمدی در هنگام افطار پای ثابت این سفره بوده و توسط بانوان مومنه تهیه شده و بر سفره چیده می شود.
فرنی غذایی است که با آرد برنج و شیر تهیه می شود و زنان منطقه برای تهیه این غذا یک هفته پیش از آغاز ماه رمضان مبادرت به آرد کردن برنج با هاون و یا با آسیاب های برقی کوچک کرده و هر روز پیش از افطار این غذا را به اندازه تعداد مهمانان و اهل منزل می پزند.
فرنی که خوراکی شبیه حلیم ولی به سبب تهیه از شیر و آرد برنج به رنگ سفید است، همراه با مربای گل محمدی که آن هم توسط زنان خانه دار تهیه شده، صرف می شود.
تزئین سفره افطاری روزه داران با خرمای تزیین شده با گردو، زولبیا و بامیه، پنیر و سبزی، نان روغنی، آش رشته محلی، آش دوغ، سوپ و در سالهای اخیر با شله زرد و حلیم بیشتر مرسوم شده است.
پس از جمع شدن سفره مختصر وقت افطار، از اهالی منزل و مهمانان روزه دار با چای تلخ و گز سفید پذیرایی می شود که با گرم شدن هوا اغلب هنداونه و خربزه و دیگر میوه های آبدار جایگزین آن می شود.
پذیرایی از مهمانان اوروج آچدی بعد از مقداری فاصله و گپ و گفت مهمانان پس از افطار، با غذای اصلی که در حقیقت شام تهیه شده توسط میزبان است، ادامه می یابد و بطور معمول این پذیرایی برمبنای وسع میزبان تدارک دیده می شود.
اهالی مومن و روزه دار استان اردبیل اغلب غذای میهمانی اوروج آچدی را بیشتر از شمار مهمانان دعوت شده تهیه کرده و بعد از اطمینان از شمار حاضران، مابقی غذا را در بین همسایگان توزیع کرده و حتی مهمانان را با بسته های تهیه شده از افطاری همان شب بدرقه می کنند.
افراد و خانواده های کم سن و سال استان اردبیل بطور معمول برای اوروچ اچدی ابتدا برای افطاری به منزل بزرگتر خانواده رفته و سپس آنها را به افطاری ویژه خود دعوت می کنند.
به علت رواج میهمانی اوروج آچدی، تردد شبانه و بعد از افطار شهروندان در خیابان های شهر در روزهای ماه مبارک رمضان، حتی در بعضی موارد از آمار روزانه هم بیشتر بوده و تا موقع سحر ادامه می یابد.
گاهی اوقات افراد با توان و وسع مالی بیشتر، در مساجد و منازل سفره افطاری و میهمانی اروچ آچدی عمومی برپا کرده و و از همه افراد همچون رهگذران روزه دار برای حضور در میهمانی خودرا دعوت کرده و از آنها پذیرایی می کنند.
متاسفانه در سالهای اخیر میهمانی اوروج اچدی ماه مبارک رمضان که با هدف صله ارحام، افزایش مراودات و دوستی در میان همسایگان و بستگان و هم پذیرایی از محرومان و دستگیری از نیازمندان مرسوم شده، به تدریج جای خودرا به چشم و هم چشمی و ریخت و پاش و اسراف داده و در تالارهای پذیرایی و با صرف هزینه های هنگفت برگزار می گردد.
استقبال از رمضان و اشتیاق برای روزه داری
مردم اردبیل برای استقبال از ماه مبارک رمضان، چند روز مانده به آغاز این ماه عزیز، مساجد را برای عبادت آماده می کنند و نظافت عمومی مساجد، غبارروبی و عطرافشانی این اماکن توسط جوانان و در بعضی مساجد توسط بانوان انجام می شود.
مردم این استان در پیشواز ماه مبارک رمضان، از چند روز مانده به آغاز این ماه پربرکت و به ویژه در سه روز آخر ماه شعبان روزه می گیرند که به این پیشواز، قاباغا گئتمک می گویند.
زنان اردبیلی هم در پیشواز ماه مبارک رمضان به خانه تکانی پرداخته و خانه را برای رمضان آماده می کنند و علاوه بر نظافت عمومی منزل، تهیه مربای گل محمدی برای صرف به همراه فرنی و هم تهیه برخی اقلام همچون رشته آش و پلو را خود بر عهده می گیرند.
مردان مومن این خطه هم همچون ایام قبل از نوروز، چند روز مانده به ماه مبارک رمضان به تکاپو افتاده و با تهیه لوازم تهیه انواع خوراک مخصوص سفره افطاری و سحری، اشتیاق خودرا برای فرا رسیدن رمضان نشان می دهند.
روزه گرفتن نذری و مستحبی در روزهای باقیمانده تا آغاز این ماه هم همچون اقداماتی است که توسط مردم مومن استان اردبیل انجام می شود.
جنب و جوش وقت اذان و حضور در سر سفره افطار
هنگام غروب، وقتی نغمه ملکوتی ربنا و صدای اذان از مناره های مساجد عطر رمضان را بر مشام مومنان می رساند، جنب و جوش مردم در خیابان ها و کوچه ها برای رفتن به منزل در وقت افطار و تکاپوی زنان در منزل برای چیدن سفره افطاری دیدنی است.
مردم استان اردبیل از سال ها پیش هنگام افطار کسب وکار خود تعطیل کرده و بر سفره افطار در کنار خانواده خود، میهمان خالق خود می شوند و در صورت ضرورت بعد از نماز مغرب و عشا، باردیگر به سر کار خود بازمی گردند و به همین علت، اغلب صنوف اردبیل تا نیمه شب باز هستند و این رسم همچنان ادامه دارد.
حضور در سر سفره افطاری آنچنان برای مردم استان اردبیل اهمیت دارد که تمام اعضای خانواده باید به وقت افطار در سر سفره جمع شوند و اگر کسی هم به عذر شرعی روزه نگرفته باشد، به احترام حرمت این ماه مبارک در کنار سفره می نشیند و بر این اساس، به جرات می توان اظهار داشت که ماه رمضان تنها زمانی از سال است که تمام افراد خانواده در استان اردبیل، یک ماه بر سر یک سفره می نشینند.
بانوان خانه که از ساعاتی مانده به زمان مغرب مشغول پخت و پز و مهیا کردن افطاری می شوند، با نزدیک شدن به زمان اذان مغرب بعد از دم کردن چای، سفره را پهن کرده و با چیدن غذاها و خوراکی مختص این ماه، مقدمات پذیرایی مهمانان کردگار خودرا آماده می کنند.
تا حدود نیم قرن پیش که رادیو و تلویزیون در همه منازل وجود نداشت، هنگام افطار یک توپ شلیک می شد و روزه داران با شنیدن صدای توپ می فهمیدند که افطار شده است اما امروزه شنیدن بانگ اذان از رادیو و تلویزیون و گلدسته مساجد جای توپ را گرفته است.
مردم استان اردبیل وقت سحری و افطار، روزه داری یک روزه خودرا با صدای اذان و ادعیه مرحوم رحیم و سلیم مؤذن زاده اردبیلی آغاز و به انتها می رسانند و شنیدن صدای ملکوتی این دو فقید، جایگاه ویژه ای برای مردم منطقه دارد.
آداب اوباشدانلیق در استان اردبیل
مردم استان اردبیل به سحری، اوباشندانلیق می گویند و برای تهیه غذای سحری، عبادت و سایر مراسم این مناسبت عبادی، تلاش زیادی می کنند ولی بیشتر زحمت آن بر دوش بانوان است. اهالی اردبیل به بیدار شدن از خواب ساعاتی پیش از اذان بامداد و خوردن سحری و اقامه نمازهای واجب و مستحبی اهمیت زیادی می دهند و بر همین اساس، در ماه مبارک رمضان، تهیه سحری هم ترتیبات ویژه خودرا دارد که البته با گذشت زمان، گرفتار تغییراتی هم شده است.
حدود ۵۰ سال پیش که رادیو و تلویزیون به اندازه امروزی موجود نبود، عده ای از مردان و جوانان ۲ ساعت مانده به اذان بامداد با رفتن به پشت بام و با صدای بلند اهالی محل و همسایه ها را از فرا رسیدن وقت سحری آگاه می کردند و در بعضی مناطق هم از شلیک توپ استفاده می شد.
در آن سال ها، به سبب نبود امکانات ارتباطی، رسم بر این بود که هنگام سحر هر کس زودتر از دیگران بیدار شد، زنگ دیگر همسایه های خودرا بزند و آنها را برای سحری بیدار کند تا از خوردن سحری و عبادت در این ماه باز نمانند.
در آن دوران زمانی که تمام اعضای خانواده برای نشستن در پای سفره سحری بیدار می شدند، تمام چراغ خانه های شهر روشن می شد و همه برای عبادت و خوردن سحری حضور داشتند در صورتیکه امروز چنین چیزی کمتر دیده می شود و اغلب اهالی اول شب برای خوردن سحری اقدام می کنند و یا این که خیلی از شهروندان از خوردن سحری برای گرفتن روزه صرف نظر می کنند.
در سالهای قبل زنان خانواده نیمه شب بیدار شده و برای آماده کردن سحری، دم کردن پلو و تهیه غذای سحری از اجاق ها و شعله وسایل نفت سوز برای آماده کردن استفاده می کردند. باتوجه به زمانبر بودن این نوع آشپزی، اغلب ۲ ساعت مانده به اذان صبح، بیدار شده و غذای سحری را تهیه می کردند اما حالا به سبب وجود تجهیزات غذاپزی زمان دار، آن شور و اشتیاق قبلی دیده نمی گردد.
غذاهای محلی سالهای دور که توسط مادران مومن در سفره پرکت سحری چیده می شد، اغلب شامل شیر برنج، کشمش پلو، رشته پلو و قیسی پلو بود که امروزه هم کمابیش چنین غذاهایی توسط کدبانوهای مومنه استان اردبیل برای سحری تهیه می شود.
مساجد، کانون عبادات روزه داران در استان اردبیل
بسیاری از مردم مومن استان اردبیل در روزهای ماه مبارک رمضان با حضور در مساجد به عبادت می پردازند و برگزاری نماز جماعت در این اماکن به ویژه در وقت ظهر و صبح، رونق بیشتری می گیرد و مساجد به کانون عبادت روزه داران تبدیل می شود. علاوه بر این، بسیاری مردان و زنان که در ساعات روزه داری، وقت کافی دارند، با حضور در مساجد، به دوره خوانی و قرائت قرآن بصورت جمعی می پردازند.
در ماه رمضان خیلی از مساجد استان اردبیل شاهد حضور جوانان و نوجوانانی است که اغلب برای قرآن خوانی و ادای نماز جماعت در مسجد محلات جمع می شوند و در کنار این امور، کلاس درس و قرائت قرآن هم توسط هیات امنای مسجد دایر می شود.
حضور مردم مومن استان اردبیل در مساجد به ویژه در شب های قدر بیشتر می شود بطوریکه بیشتر مردم با حضور در این اماکن، به شب زنده داری پرداخته و عبادت خودرا بعد از افطار تا وقت سحر ادامه می دهند.
یکی از رسوم قدیمی اردبیلی ها در اعیاد، یاد کردن امواتی است که در یک سال منتهی به آن سال از دنیا رفته اند. ماه مبارک رمضان هم که به عقیده مردم اردبیل، عید و بهار عبادت و دینداری شمرده می شود، برای درگذشتگانی که طی یک سال اخیر فوت کرده اند، در تکایا، مساجد و یا منازل بستگان آنها مجلس ترحیم برگزار می گردد.
طبق سنت دیرین مردم این منطقه، هر سال در دومین شب از ماه مبارک رمضان، این قبیل مراسم یادبود برگزار شده و مؤمنان با برگزاری مجلس ختم، جای خالی درگذشتگان را در اولین رمضان پس از درگذشت آنها، با قرائت قرآن کریم و فاتحه خوانی، پر می کنند و بطور معمول افطاری هم به یادبود فرد درگذشته، به مهمانان داده می شود.
عید فطر، مناسبت گرامیداشت یک ماه عبادت
عید فطر که اولین روز ماه شوال بوده و بعد از یک ماه عبادت در ماه مبارک رمضان گرامی داشته می شود، در استان اردبیل ترتیبات خاص خودرا دارد. در این روز، مردم مومن استان اردبیل، بعد از برگزاری نماز عید فطر، روز عید خودرا با دید و بازدید از بزرگان فامیل و خانواده درگذشتگان آغاز می کنند و در این روز، کوچکترها برای تبریک عید فطر، به خانه بزرگترها می روند.
کسانی که پیش از عید فطر یکی از افراد خانواده خودرا از دست داده باشند، در این روز در خانه خود نشسته و دوستان و آشنایان برای ابراز همدردی و تبریک عید به منزل آنها می روند.
گاهی این مراسم در بامداد روز عید فطر در مساجد برای مردان و در پس از ظهر آن روز در منزل شخصی متوفی برای بانوان برگزار می گردد.
پذیرایی از میهمانان عید فطر در استان اردبیل اغلب با چای، حلوا و شیرینی انجام می شود.
عیدی گرفتن و عیدی دادن خصوصاً برای دخترانی که اولین ماه رمضان راهی خانه بخت شده است، همچون رسوم نیکویی است که انجام می شود و در این روز هر کس با یک بسته شیرینی و یا نان فطیر و حلوای محلی از مهمانان خود پذیرایی می کند.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب