نگاهی گذرا به برخی سنت های اجتماعی مردم ایتالیا
فرهنگ عامه مردم ایتالیا: ازدواج، طلاق، تدفین و تولد نوزاد
جاوید شو: نویسنده در گزارش زیر به معرفی و شرح فرهنگ عامه مردم امروز ایتالیا در آیین هایی چون ازدواج، تولد فرزند، سوگواری، جشن ها و اعیاد و... پرداخته است.
خبرگزاری مهر: نوید رسولی، كارشناس فرهنگی -
كلمه فرهنگ، در شنیدار نخست برای هر فردی معانی خاصی همچون اصلیت و ریشه های تاریخی را تعبیر می كند و این مفهوم در ذهن مخاطب، ماهیتی منسجم و خلل ناپذیر دارد، اما با پذیرش سیر صعودی و رو به پیشرفت جریان های اجتماعی درگذر زمان، تغییر و تحول در فرهنگ امری قابل قبول می شود.
آئین ها و آداب و رسوم هر ملت، سازنده عناصر فرهنگی جامعه محسوب می شوند. یكی از اشكالات ملت ها در عصر حاضر، عدم شناخت كافی و درست از فرهنگ و هویت دیگر كشورها به منظور درك جایگاه كنونی آنها در بین فرهنگ ها و تمدن های ملل مختلف است. آشنایی با آداب و رسوم كشورها می تواند به شناخت بیشتر مردم آن كشورها كمك بسزایی كند. همچنین، بدین وسیله می توان پی برد كه در روزگار بحران هویت به چه میزان این آئین ها و آداب و رسوم دستخوش تغییر و تحول شده است.
ایتالیا باز از این قاعده مستثنی نیست. سنت فرهنگی ایتالیا از غنی ترین ها در بین دیگر فرهنگ ها در سطح جهان است. مردم ایتالیا نسبت به گذشته، هویت و خانواده خود بسیار مفتخر و علاقه مند هستند. ایتالیا مهد جشنواره های گوناگون است كه هر یك از آن جشنواره ها، بیانگری قسمتی از فرهنگ و سنت آن كشور را بر عهده دارند. هر یك از آداب و سنت ها در ایتالیا همانند سایر كشورها، ریشه در رویدادی تاریخی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در گذشته دارد و از محبوبیت خاصی برخوردار می باشد. خیلی از جشن ها و آئین ها، بزرگداشت سنت های محلی هستند. بعضی از آنها سابقه قرون وسطایی و قبل از آن دوران دارند و برخی دیگر به دوران رنسانس بازمی گردند.
برخی از این آئین ها و آداب و رسوم طی یك دهه اخیر به سبب بحران های اقتصادی جاری؛ معضل بیكاری و… در ایتالیا، دستخوش تغییر و برخی دیگر به سبب استواری نهاد خانواده حفظ شده اند. نویسنده در این نوشتار درصدد است با عنایت به حضور میدانی خود به بعضی از این آئین ها و آداب و رسوم بپردازد:
عید كریسمس «تولد حضرت عیسی (ع)»
همان گونه كه پیشتر اشاره شد؛ شباهت ها و دیدگاه های فرهنگی مشترك ایتالیا همانند كشورمان ایران، ریشه در تاریخ كهن این كشور دارد. میهمان نوازی، گشاده رویی، مهربانی، میل به گفت و گو و توجه به ارتباط شفاهی و ارزش دادن به نهاد خانواده همچون برخی مشتركات فرهنگی هستند. ایتالیایی ها از خانواده حمایت می كنند و بسیار خانواده دوست هستند. پدربزرگ و مادربزرگ ها در طول زندگی به ویژه زمانی كه بازنشسته می شوند توجه زیادی به نوه ها می كنند. در این ایام، هنگامی كه فرزندان به سر كار می روند، مادربزرگ ها به خانه آنها می روند و در تمیز كردن منزل و مراقبت از نوه ها به فرزندان خود كمك می كنند.
از سنت های زیبا و درخور توجه ایتالیایی ها كه نزدیك به فرهنگ ما ایرانی هاست حضور كوچك ترها در خانه بزرگ خانواده است؛ به این صورت كه فرزندان خانواده در روزهای تعطیل و آخر هفته و یا به مناسبت های مختلف به نزد پدر و مادر می روند و اوقات خودرا با بزرگ تر خانواده تقسیم می كنند.
عید كریسمس یا «ناتال»، یكی از این مناسبت هاست. كریسمس، جشن بزرگی است كه همزمان با سالروز تولد عیسی مسیح (ع) هر سال در ۲۵ دسامبر در ایتالیا و خیلی از كشورهای دنیا انجام می شود. در این روز چراغ های رنگی و زیبا، شهرهای ایتالیا را نورباران می كند و صدها درخت كریسمس در خانه ها تزئین می شود؛ روزی كه بچه ها بی صبرانه انتظار هدیه هایی را می كشند كه مقرر است برایشان آورده شود و مثل همه عیدهای دیگر، حال مردم خوب است و همگی مشغول شادی و جشن هستند.
اساس روز كریسمس در ایتالیا، خانواده، عشق و غذا است. در این شب، همه اعضای خانواده در منزل پدربزرگ و مادربزرگ جمع می شوند و شام می خورند.
در این شام كه از آن بعنوان «شام بزرگ» نام برده می شود فقط از غذاهای دریایی نظیر صدف، خرچنگ، میگو و انواع ماهی ها استفاده می شود. ایتالیایی ها در شب كریسمس، به هیچ وجه گوشت قرمز پخت نمی كنند. هدایایی كه از قبل تهیه شده را زیر درخت كاجی می گذارند كه با چراغ و لوازم دیگر تزئین شده است. این هدایا به شكلی در زیر درخت كاج، گذاشته می شود تا كسی آنها را نبیند و بزرگ ترها بگویند هدایا توسط «بِفانا» ی جادوگر آورده شده است. با وجود كشورهای دیگر در ایتالیا به جای بابانوئل، جادوگر مهربانی به نام بِفانا برای بچه ها هدیه می آورد.
ساعت ۱۲ شب به كوچك ترها اجازه داده می شود تا هدایای خودرا باز كنند و ببینند بِفانای جادوگر برای آنها چه آورده است. والدین از فرزندان خود - سنین ۱۵ سالگی و قبل از آن- می خواهند كه برای بِفانا نامه ای نوشته و بگویند چه می خواهند. در حقیقت، این ترفندی است تا والدین بفهمند كه فرزندان آنها به چه چیزی نیاز دارند تا تهیه كنند.
از خاصیت های شب كریسمس در ایتالیا این است كه خانواده های ایتالیایی، این شب را در منزل می گذرانند و كسی به رستوران و… نمی رود و از ساعت ۶ غروب، شهر تعطیل می شود.
جشنواره «بِفانا»
امروزه یكی از مهمترین جشنواره های ایتالیا كه یك جشن ملی با قدمت بیشتر از دو هزار سال است، افسانه بِفانا است. برمبنای سنت های مسیحیت این جشنواره در روز ششم ژانویه یعنی روز ظهور حضرت عیسی (ع) برگزار می شود، وقتی كه بچه ها آمدن بِفانا یا جادوگر مقدس را جشن می گیرند.
در شهر رم و كشور واتیكان در مركز رم، این جشن، حال و هوای دیگری دارد. هزاران نفر با لباس های قرون وسطایی در خیابان ها حاضر شده و به سمت واتیكان حركت می كنند.
افسانه بِفانا از آن جا آغاز می شود كه سه «مُغ» یا روحانی زرتشتی، ایران را ترك می كنند و حامل هدایایی از طلا برای عیسی مسیح (ع) هستند كه تازه متولد شده است. ستاره ای آنها را از بین چند كشور عبور داده و به سمت هدف شأن در این راه، راهنمایی می كند. در این راه، پیرزنی قرار بود با مغ ها همراه شود اما ادعا می كند كه سرش بسیار شلوغ است و نمی تواند آنها را همراهی كند و قول می دهد، در راه به آنها بپیوندد. روز بعد پیرزن به اشتباهش پی می برد و سراسیمه، سوار بر جاروی خود با هدایایی برای نوزاد، به دنبال مغ ها می رود اما خیلی دیر شده و مدت ها از رفتن آنها گذشته است.
از آن به بعد، پیرزن بعنوان بِفانا شناخته می شود. وی در روز ششم ژانویه بر روی جاروی قدیمی اش، خانه به خانه پرواز می كند و هدایایی را كه به نوزاد مقدس نداده به دختر و پسرهای خوب می دهد.
در واقع، نام بِفانا از كلمه یونانی «اِپیفانیا» یا «اِپیفانی» گرفته شده است برای اینكه جشن مذهبی اِپیفانی در تاریخ ۶ ژانویه انجام می شود. این جشن مسیحی به منظور یادآوری دیدار مغ ها با حضرت عیسی (ع) گرفته می شود و با نیایش و مراسم غسل، همراه می باشد.
نقل شده است؛ در جشن اِپیفانی، آبی كه تهیه می شود دارای خواص مقدس است كه می تواند ارواح خبیث را دور كند و در لحظاتِ بحرانیِ زندگیِ خانواده ها، استفاده گردد.
امروز، بچه ها می دانند بِفانا، پیرزنی با یك شال سیاه و لباسی كثیف آغشته به دوده است كه با جارو پرواز می كند و از دودكش شومینه ها پایین می آید و هدایای بچه ها را می دهد. او برای بچه های خوب شیرینی، اسباب بازی و كتاب و همانند گذشته، پیاز، سیر و ذغال برای كودكان بد می آورد. در ایتالیای مدرن با كمی تغییر، بعضی از مغازه ها شكلات های سنگی به رنگ سیاه می فروشند كه شبیه تكه ای ذغال است و آن به جای ذغال، به بچه های بد داده می شود.
اول ژانویه و شروع سال نو
یكی دیگر از مناسبت ها، اول «ژانویه» است. در شب ژانویه باز كه مقارن با تحویل «سال نو میلادی» است كوچك ترها در منزل بزرگ خانواده جمع می شوند. در این شب معمولاً، غذاهای گوشتی دیگری برای شام طبخ می شود. سپس با تحویل سال نو، اعضای خانواده به یكدیگر نوشیدنی و شیرینی و شكلات تعارف می كنند. خوردن عدس از رسومی است كه هر خانواده ایتالیایی بطور حتم در این شب، سپس تحویل سال، آنرا انجام می دهد چونكه هدف از این كار را افزایش روزی در سال جدید می دانند.
با توجه به مشكلات اقتصادی كه طی چند سال اخیر متوجه ایتالیا و بالطبع بیشتر مردم این كشور، شده و از آنجائیكه خانواده های ایتالیایی، هزینه های زیادی را صرف این گونه شام ها می كنند برای این كه بزرگ خانواده متحمل فشاری نشود هر یك از اعضای خانواده، قسمتی از هزینه ها را تقبل می كنند.
دیگر اعضای خانواده معمولاً تا پاسی از شب در خانه بزرگ خانواده مانده و جشن می گیرند. در صورتیكه امكان اقامت وجود داشته باشد، شب را در همان جا به بامداد می رسانند در غیر این صورت به منزل خود باز می گردند.
عید پاك یا «پاسكوا»
یكی از جالب ترین مراسم مذهبی در كشور ایتالیا عید پاك یا «پاسكوا» است كه یك هفته ادامه دارد. هفته پاسكوا در ایتالیا، روحیه پویای مردم این كشور را در زمینه نمایش هر گونه موضوعی به شكل نمایش و تأتر نشان داده است كه در این مورد می توان تعزیه و یا مراسم مذهبی به ویژه ایام محرم در كشورمان را به صورتی با پاسكوا مقایسه كرد. مردم بعضی از مناطق جنوب ایتالیا، سال های متمادی از قبل از دوره رنسانس تا به امروز هر ساله این مراسم را اجرا می كنند.
عید پاك یا «پاسكوا» یعنی روز دوباره زنده شدن حضرت عیسی (ع) یكی دیگر از مناسبت هایی است كه مردم آخرین روز پاسكوا را كه روز یكشنبه است، جشن می گیرند. این عید سنتی، یادآور هفته آخر حیات حضرت عیسی (ع) است؛ پیش از این كه دشمنان، او را دستگیر كنند و سپس شكنجه به قتل برسانند. این مراسم از زمان «شام آخر» مسیح (ع) با یارانش و خیانت «یهودا» بازسازی می شود. جذابیت هفته پاسكوا در این است كه علاوه بر عزاداری، با نوعی جشن باز همراه می باشد. برای اینكه كه به اعتقاد كاتولیك ها، عیسی مسیح (ع) سپس مرگ خود، به اراده خداوند دوباره زنده شد و به معراج رفت. قرار گرفتن این ایام در فصل بهار باز باعث شده كه آنها پاسكوا را به صورتی دوباره زنده شدن طبیعت بدانند.
این عید سنتی بطور مشخص پس از مرگ مسیح (ع) به شكل امروزی به وجود آمده است و هر ساله انجام می شود. در این روز، همانند حواریون مسیح، تمامی اعضای خانواده گرد هم جمع شده و با هم ناهار می خورند. در این میان نان و نوشیدنی حتماً بر سر میز آنها وجود دارد.
تخم مرغ در تمام فرهنگ ها به ویژه فرهنگ ایتالیایی، نماد زندگی نو و یادآور جشن های باروری بشر است. رنگ كردن تخم مرغ در پاسكوا از سنت های دیرینه ایتالیایی هاست. در بیان علت باید اظهار داشت كه عید پاك در فصل بهار برگزار می گردد و از آنجائیكه در اروپای كهن، شروع فصل بهار بسیار با ارزش و با جشن های بهاری همراه بوده است كه بعدها به سبب تقارن عید پاك با فصل بهار، این آداب و رسوم با هم یكی شدند. از طرفی، عیدهای بهاری همه با رنگ های متنوع و شاد همراه می باشد كه در واقع رنگی شدن طبیعت را نشان می دهند پس رنگ كردن تخم مرغ باز به همین دلیل انجام می شود.
در پاسكوا، ایتالیایی ها تخم مرغ های شكلاتی باز درست می كنند و داخلش هدایایی نظیر دستبند، گردنبند، ساعت و… می گذارند. همین طور كیك هایی به شكل كبوتر كه آنرا نماد صلح می دانند، آماده می كنند.
ازدواج و طلاق
ازدواج در میان ایتالیایی ها به دو شكل، انجام می شود:
۱- ازدواج مذهبی كه در كلیسا صورت می گیرد؛
۲- ازدواج مدنی (قانونی) كه در شهرداری ها انجام می شود.
در حال حاضر، ازدواج مدنی در محبوب ترین انتخاب میان زوج های متأهل ایتالیایی است. ازدواج مدنی تنها به مقررات قانون مدنی و قوانین خاص مربوط می شود كه شامل امضای یك قرارداد واقعی است و همانطور كه در ماده ۱۰۶ قانون مدنی آمده است؛ مراسم باید در شهرداری برگزار و ثبت گردد.
در ازدواج مدنی، ابتدا از شهرداری وقت گرفته می شود. سپس طرفین برای ازدواج در شهرداری حاضر شده و توسط نماینده شهردار مستقر در شهرداری به عقد هم در می آیند. این نوع ازدواج، قانونی می باشد و ثبت می شود. برای ازدواج تنها به دو شاهد نیاز است.
برخی ایتالیایی ها باز سپس ازدواج قانونی، دوباره در كلیسا ازدواج می كنند یعنی خطبه عقد خوانده می شود تا به ازدواج آنها جنبه مذهبی هم داده شود.
در مراسم ازدواج، تنها حلقه توسط طرفین به یكدیگر داده می شود. حلقه ها بطور معمول از جانب خانواده نزدیك دختر و پسر به عروس و داماد اهدا می شود. بر طبق رسم معمول، حلقه را به دست چپ می كنند. همین طور به هنگام ازدواج، از طرف طرفین هیچ شرط و شروطی- مثل مهریه و دیگر مواردی كه در ازدواج مردم برخی كشورها رواج دارد- تعیین نمی گردد.
گفتنی است؛ طی سال های گذشته به سبب افزایش قابل توجه طلاق، زن و مرد ترجیح می دهند بطور مجزا، اموال و دارایی های خودرا حفظ كنند.
پس از انجام مراسم عقد از دوستان و فامیل برای صرف نهار در رستوران دعوت می شود كه قاعدتاً در ایام یكشنبه است. در سال های اخیر، تغییراتی در مراسم سپس عقد از طرف جوانان به وجود آمده به گونه ای كه جشن عروسی را در شب برگزار می كنند.
ایتالیایی ها عقیده دارند پوشیدن لباس سبز توسط عروس، شب پیش از عروسی، برای زوجین شگون دارد و به زندگی آنها بركت می دهد.
در صورت تصمیم به ازدواج در كلیسا، هزینه های برگزاری ازدواج در كلیسا؛ مطابق سنن فرهنگی این كشور بسیار بالاست؛ به نحوی كه، در روندی رو به افزایش، ۸۸ هزار نفر (۴۵.۳%) از جمعیت ۱۹۴۳۷۷ نفری مزدوجین ایتالیایی در سال ۲۰۱۷ م. بدون برگزاری مراسم سنتی، ازدواج خودرا تنها در دفاتر شهرداری به ثبت رسانیده اند.
به غیر از تهیه مدارك گوناگون و مقدمات عروسی در كلیسا كه حداقل دو ماه به طول می انجامد، سه نكته در عروسی در كلیسا باید مورد توجه زوجین قرار گیرد:
۱- كمك مالی به كلیسا، ضروری است؛
۲- لباس عروس باید كاملاً پوشیده باشد؛
۳- در كلیسا تنها پخش یا نواختن موسیقی مقدس مجاز است.
در ایتالیا مشاوره قبل از ازدواج الزامی نیست، ولی برای زوج هایی كه قصد ثبت ازدواج خود در كلیسا را دارند و می خواهند ازدواج آنها بوسیله مذهبی هم به رسمیت شناخته شود، شركت در آموزش های دینی الزامی است كه از طرف كلیسا در نظر گرفته می شود. به عبارت دیگر؛ بدون شركت در این كلاس ها، كلیسا نسبت به ثبت ازدواج زوج اقدام نمی نماید. این جلسات معمولاً بین ۶ تا ۱۰ جلسه به طول می انجامد. از آنجائیكه شركت در مشاوره ازدواج، امری الزامی نیست، منابع مالی درباب شركت در دوره های آموزشی كه خصوصی باز هستند بایستی بوسیله زوجین تأمین شود. سن قانونی ازدواج بین ۱۶ الی ۱۸ سال است، البته در صورتی افراد با سن ۱۶ سال می توانند، ازدواج كنند كه اجازه دادگاه را داشته باشند.
پیشتر ذكر شد كه در ایتالیا مشاوره ازدواج الزامی نیست ولی در صورتیكه مراجعین بخواهند به مشاوران خصوصی بازگشت كنند باید بابت هزینه های مشاوره پزشكی مبلغی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ یورو پرداخت كنند.
در ایتالیا زوجین می توانند نسبت به ثبت ازدواج در شهرداری و پس از آن نسبت به ثبت ازدواج در كلیسا اقدام نمایند. پس هزینه ثبت ازدواج در شهرداری در صورتیكه محدود به هزینه های الصاق تمبر و مالیات شود از میزان ۱۰۰ یورو و در صورت اجاره سالن شهرداری از ۶۰۰ یورو تجاوز نمی كند ولی چنانچه متقاضی مایل به ثبت ازدواج در كلیسا باشد باید هزینه ای را به صورت داوطلبانه كه بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ یورو است به كلیسا پرداخت كنند.
برای ازدواج، انجام آزمایش های خون و ژنتیكی اختیاری اس تو دولت برای این كار الزامی قائل نشده است، ولی غالباً خانواده ها رعایت می كنند. مشاوره قبل از ازدواج كه عموماً جنبه پزشكی دارد مانند دیگر خدمات درمانی می تواند از تسهیلات معافیت مالیاتی برخوردار شود و هیچ تسهیلات دیگری برای متقاضیان در بر ندارد و كاملاً اختیاری است. همچنین؛ هیچ گونه ضمانت اجرایی مدنی و كیفری ندارد، بدین گونه كه متقاضیان می توانند همچنان با وجود سفارش مشاور، ازدواج كرده و آنرا ثبت كنند. به عبارت دیگر، حتی اگر مشاوره پزشكی نسبت به ازدواج یك زوج به سبب خطر تولد فرزندان معلول، نظر منفی دهد زوجین می توانند نسبت به ازدواج اقدام نمایند و هیچ نهادی این حق را از آنان سلب نمی نماید.
روند ثبت ازدواج در ایتالیا حدود یك ماه به طول می انجامد. در این مدت، اعلامیه ازدواج متقاضیان ازدواج در تابلوی اعلانات شهرداری نصب می شود تا اگر كسی اعتراضی داشت آنرا به شهرداری اعلام نماید.
تا چند سال پیش، زوجینی كه در كلیسا ازدواج می كردند باید برای ثبت ازدواج خویش از نظر قانون مدنی به شهرداری بازگشت می كردند ولی هم اكنون، كلیساها موظف می باشند هر ازدواج ثبت شده را به شهرداری محل گزارش دهند به عبارتی، یك زوج می توانند ازدواج خودرا فقط در شهرداری ثبت كنند، ولی هر ازدواج ثبت شده در كلیسا الزاماً به شهرداری جهت ثبت قانونی گزارش می شود و از نظر قانون، ازدواج ثبت شده در كلیسا نه تنها جنبه مذهبی دارد كه از جنبه مدنی و حقوقی باز برخوردار می باشد.
همچنین متوسط سن ازدواج باز در این كشور افزایش یافته است؛ طبق گزارش ۲۰۱۸ ایستات (مؤسسه ملی آمار ایتالیا) متوسط سن ازدواج ایتالیایی ها كه در سال ۱۹۹۱، كمتر از ۴۰ سال بوده به ۴۵.۲ سال افزایش پیدا كرده است.
براساس قانون ایتالیا، در صورت بروز اختلاف بین زن و شوهر و متاركه آنها، حضانت فرزند یا فرزندان تا ۱۸ سالگی به عهده زن است و مرد باز باید هزینه زندگی زن و فرزند را با عنایت به درآمد خود به خانواده پرداخت كند. در صورتیكه زن، شغلی داشته باشد باید به همان نسبت در اداره خانه مشاركت كرده و مرد هزینه كمتری را پرداخت می كند.
گرفتن طلاق حداقل ۳ الی ۵ سال طول می كشد. حتی در صورت توافق طرفین، طلاق ۳ سال زمان می برد. میان جدایی و طلاق تفاوت وجود دارد. زن و شوهر ایتالیایی سپس سه سال زندگی جدا از هم در دو خانه، می توانند از یكدیگر طلاق بگیرند.
افرادی كه در كلیسا ازدواج كرده سپس طلاق بگیرند اگر بخواهند دوباره ازدواج كنند دیگر كلیسای كاتولیك ایتالیا اجازه مجدد نخواهد داد كه در یك كلیسا ازدواج كنند، مگر اینكه «رُتا» تنها مؤسسه قانونی كه بتواند ازدواج رسمی را لغو كند، قبلاً عروسی آنها را لغو كرده باشد.
به هر حال، دشواری های قانونی و طولانی بودن فرایند طلاق در كشور ایتالیا؛ به همراه قوانین حقوقی – مالی ای كه بر اساس آن دارایی های هر یك از زوجین كه سپس یك سال از پیوند زناشویی آنها كسب شده باشد، برای هر یك از طرفین دارایی مشترك محسوب می شود؛ یا دشواری ها و حفره های قانونی مسأله حضانت و كفالت مالی فرزندان در صورت جدایی والدین آنها باز سبب شده كه خیلی از ایتالیایی ها برای پرهیز از ورود در این هزارتوی حقوقی، به سختی تن به ازدواج و زندگی مشترك دهند.
تولد فرزند
آداب و رسوم هر كشور و منطقه ای درباب تولد فرزند با یكدیگر متفاوت می باشد. در ایتالیا نیز، به هنگام تولد فرزند، شوهر برای همسر خود كه در بیمارستان بستری است، گل می برد. همچنین؛ بر طبق رسم ایتالیایی ها، به دَرِ منزل اگر فرزند متولد شده پسر باشد حلقه گل به رنگ آبی و اگر دختر باشد حلقه گل رز می زنند.
بستگان نزدیك هریك هدیه ای نظیر كالسكه، گهواره، لباس و… می دهند. در میان ایتالیایی ها مرسوم نیست كه پول و یا طلا بعنوان هدیه بدهند.
پس از سه روز كه اجازه ترخیص نوزاد از بیمارستان داده می شود، پدر با در دست داشتن مدارك بیمارستانی در خصوص تولد بچه به شهرداری برای صدور كارت هویت، بازگشت می كند كه اعتبار آن ۱۰ سال است. سپس برای نوزاد تازه متولد شده درخواست «كُد اقتصادی» می شود. گفتنی است؛ برمبنای قوانین ایتالیا، هر فردی – ایتالیایی و غیرایتالیایی- كه در این كشور زندگی می كند باید كُد اقتصادی دریافت كند و همه فعالیت های وی با این كُد صورت گرفته و در عین حال رصد می شود.
حدود ۸۸ درصد ایتالیایی ها پیرو مذهب كاتولیك مسیحی هستند كه برمبنای احكام این مذهب، مراسم غسل تعمید سپس گذشت ۶ ماه تا یك سال از تولد نوزاد انجام می شود. خانواده نوزاد و اعضای نزدیك آنها سپس مراسم غسل تعمید در رستوران جشن می گیرند و هدایایی برای بچه می آورند. سپس دوستان و آشنایان در خانه ای جشن می گیرند و نوزاد را به همراه خانواده به جشن دعوت كرده و هدایایی به بچه می دهند. حضانت یا حق نگهداری بچه تا سن ۱۸ سالگی به عهده مادر است و پدر حق گرفتن فرزند در صورت جدایی و طلاق تا سن ۱۸ را سالگی ندارد.
مرگ و مراسم تدفین
در این كشور، وقتی كسی فوت می كند ابتدا به مدت ۴۸ ساعت در سردخانه نگهداری می شود سپس او را شستشو (غسل) می دهند و بهترین لباس را به تن او می كنند. گفتنی است؛ همه این اقدامات - شستشو و پوشاندن لباس- در بیمارستان صورت می گیرد. گذاشتن حلقه، ساعت و دیگر زیورآلات به تصمیم خانواده ها بستگی دارد. سپس انجام موارد مورد اشاره، دست های فرد فوت شده را روی سینه می گذارند و او را درون تابوت قرار می دهند. دَرِ تابوت باز است و اعضای خانواده و دوستان و آشنایان برای دیدن او و آخرین وداع می آیند. دست زدن به جنازه و بوسیدن او آزاد است. سپس دَرِ تابوت را بسته و آنرا به كلیسا حمل می كنند و در آن جا، مراسم مذهبی انجام می شود. مراسم مذهبی بطور معمول از بامداد تا ساعت ۳۰/۱۳ بعداظهر انجام می شود. در كلیسا، دفتر یادبودی گذاشته می شود و حاضران در مراسم، نام خودرا نوشته و دفتر را امضا می كنند.
پس از برگزاری مراسم مذهبی، تابوت را به گورستان برده و دفن می كنند. نوع قبر و دفن فرد فوت شده بستگی به شرایط اقتصادی وی دارد. افرادی كه از شرایط اقتصادی بهتری برخوردار می باشند جنازه را در مقبره خانوادگی دفن می كنند.
وقتی مراسم در كلیسا به پایان رسید هر كسی كه تمایل دارد در مراسم تدفین در قبرستان شركت می كند. همین طور با به انتها رسیدن مراسم تدفین، هیچ برنامه دیگری برگزار نمی گردد.
لازم به ذكر است؛ سنگ قبر در گورستان های ایتالیا به شكل مجسمه های مختلف است كه هزینه های بسیاری را به صاحبان عزا تحمیل می كند كه طی سالیان گذشته، این رسم دستخوش تغییر در بعضی خانواده های ایتالیایی شده است. همین طور برای كاهش هزینه ها برخی باز جنازه خودرا در قبرهای دیواری و چند طبقه ای دفن می كنند كه اخیراً در گورستان ها به وجود آمده است.
از دیگر سنت های مردم ایتالیا كه به آن پایبند هستند، این است كه گُل زیادی برای متوفی، برده و بر مزار او می گذارند. ایتالیایی ها فقط از گل داوودی برای سوگواری و ابراز همدردی در مراسم تدفین استفاده می نمایند.
یكی دیگر از روش هایی كه طی سالیان گذشته تا به امروز به خاطر افزایش بسیار زیاد هزینه های تدفین و تغییر اندیشه های بعضی از ایتالیایی ها مرسوم شده است سوزاندن مرده و تبدیل جنازه به خاكستر است. البته كاتولیك های متعصب از این كار خودداری می كنند. خاكستر مورد اشاره برمبنای انتخاب فرد فوت شده و یا خانواده او به رودخانه، دریا، كوه و… ریخته می شود. برخی باز امكان دارد بخواهند خاكستر را در خانه نگهداری كنند. در واقع؛ همه مراسم مربوط به روش اول تدفین برگزار شده ولی جنازه متوفی به جای تدفین در قبرستان، سوزانده می شود.
اول ماه نوامبر، ماه مقدس و قابل احترام برای درگذشتگان است و بازماندگان به سر مزار می روند و گل می برند و با علامت صلیب بر بدن خود، ادای احترام می كنند. در طول ایام هفته نیز، روزهای یكشنبه مورد توجه ایتالیایی هاست و اگر كسی بخواهد بر مزار درگذشته خود حاضر شود، این روز را انتخاب می كند.
نتیجه گیری
درجهان امروز همه چیز با شتاب درحال دگرگونی است و همه ملت ها در تكاپوی نوسازی و بهبود جوامع خود هستند. جامعه باز به مثابه تاریخ دائماً در حال حركت است، خودرا دگرگون می كند و پیوسته در حال دگرگون ساختن محیط و سایر جوامعی است كه با آنها ارتباط دارد. جامعه در این تكاپوی دائم معمولاً نیروهای بیرونی یا درونی به وجود می آورد كه ماهیت، جهت و سرنوشت آنرا تغییر می دهد. تمام جوامع چه به صورت ناگهانی و چه به گونه ای آرام و نامحسوس، هر روز تغییراتی را پشت سر می گذارند كه كمابیش با گذشته ارتباط داشته است. درحقیقت، دگرگونی و تحول، جزء ذاتی جوامع محسوب می شود، همان طوری كه مطالعه تاریخ جوامع نشان داده هیچ جامعه ای همچون ایتالیا، ایستا و بدون تغییر نبوده است و در چند دهه اخیر، گرفتار تغییر و دگرگونی های فرهنگی شده است. در این تحولات، سنت ها و آداب و رسوم رو به سستی نهاده بدون آن كه جامعه بتواند فرهنگ سنتی گذشته را تثبیت یا فرهنگ نوین صنعتی را كاملاً جذب نماید. به دیگر سخن، آداب و رسوم اجتماعی ناشی از سنّت ها و دارای ریشه های تاریخی اند كه با تغییر و تحوّلات روزگار، دگرگون می شوند. یعنی با تغییر نسل ها، اعتقادات و خیلی از آداب و رسوم باز تغییر می كنند. البته نباید این مهم را از نظر دور داشت كه عوامل اجتماعی و محیطی بطور مستقیم و یا غیرمستقیم بر ساختار شخصیتی افراد و بالتبع بر آداب و رسوم حاكم بر جامعه تأثیر می گذارند.
تغییر و تحولات در آداب و رسوم اجتماعی، دو جنبه مثبت و منفی دارند: جنبه مثبت آداب و رسوم، می توانند سبب رشد و شكوفایی معنوی، اخلاقی و اجتماعی افراد شده و جنبه منفی آنها موجب تنزّل و سیر قهقرایی انسان شود. آداب و رسوم اجتماعی، گاهی با پیشرفت علم و صنعت هماهنگ اند و گاهی پیشرفت علم و صنعت، موجب تنزّل و انحطاط افراد جامعه و رسوم اجتماعی آن می شود.
بی شك افرادی كه زندگی در دهه های گذشته را تجربه كرده اند به خوبی می دانند كه در دنیای امروز، از صمیمیت ها و دوستی هایی كه در گذشته بین اقوام و آشنایان وجود داشت، چندان خبری نیست و امروزه سرگرمی های دیگری جایگزین بعضی از سنت های دیرینه شده است؛ تازه اگر ردپایی از این سنت ها نظیر بازدید از اقوام و خویشاوندان، پای بندی به اصالت سنت ها و برگزاری میهمانی های خانوادگی وجود داشته باشد، اغلب بزرگ ترهای خانواده میزبان هستند كه همچنان به سنت های قدیمی و كهن پایبند هستند. البته در همین جا لازم است به نقش برجسته وسایل ارتباط جمعی و الكترونیكی باز اشاره شود كه مطبوعات، رادیو، تلویزیون، سینما، ویدئو، ماهواره و شبكه های بین المللی اطلاع رسانی را شامل می شوند.
ایتالیا بعنوان كشوری كه زمانی با برخورداری از نهاد خانوادگی قوی و غنی، شناخته می شد از این قاعده مستثنی نیست. پرواضح است كه ایتالیا یكی از قدیمی ترین تمدن های بشری را داراست و همواره بعنوان مهد فرهنگ و تمدن در منطقه مدیترانه، سهم بسزایی در ارتقای سطح فرهنگی جوامع پیرامونی خود داشته است، اما واقعیت هایی در این كشور نظیر بحران اقتصادی جاری؛ معضل بیكاری، تغییر ساختار خانواده، و… و مشكلات فرهنگی فردی نظیر فردگرایی؛ رفتارهای خشونت آمیز همراه با تبعیض؛ عدم تعهد و وفاداری و… و باز مشكلات فرهنگی عمومی نظیر مردسالاری حاكم بر فرهنگ عمومی و دولتی و بهره وری پایین ساختارهای دیوان سالارانه قضایی از یك سو و قدرت نرم برخی كشورها و جهانی شدن از طرف دیگر قسمتی از عواملی بوده اند كه بر برخی آداب و رسوم و سنت های دیرینه اجتماعی این كشور تأثیرگذاشته و آنها را نسبت به گذشته دستخوش تغییراتی قابل توجه كرده اند.
تأثیر بر سنت های اجتماعی جامعه ایتالیا باعث شده است بعضی از این سنت ها نظیر: تضعیف روابط خانوادگی، كمرنگ شدن حضور جوانان در میان خانواده ها در مناسبت های مختلف، افزایش میزان طلاق، تغییر در نحوه تدفین درگذشتگان و…، خانواده های ایتالیایی را با چالش هایی روبه رو كند كه با آنها مواجه نبوده اند. بعضی از این سنت ها كه در این جستار به آنها اشاره شد، از همین دست هستند كه طی مرور زمان و برمبنای موارد مورد اشاره موجبات تغییر فرهنگی در كشور چكمه را فراهم آورده اند.
مسلم است كه جوامع با پایبندی به آداب و رسوم خود زنده هستند و هر ملتی به تاریخش زنده است و سنت ها و آداب و رسوم قدیمی، بخش ماندگاری را در این تاریخ از آن خود دارند و این مهم، محقق نمی گردد مگر این كه جوامع به این حقیقت دست یابند هر ملتی كه به آیین ها و آداب و رسوم سنتی و فولكلوریك خود بیشتر پایبند باشد در حفظ هویت فرهنگی خود موفق تر خواهد بود.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب