در یك مطالعه مروری بررسی شد
از مرگ و میر جاده ای تا خشونت و سرطان
جاوید شو: بررسی گزارش های جهانی 10 سال اخیر نشان داد كه وضعیت ایران در حوزه هایی مانند مدیریت بیماری های غیرواگیر، سلامت مادران و مدیریت آب نسبتا مطلوب و در حیطه هایی مانند نشاط، سلامت روان و حوادث جاده ای نامطلوب است. در دیگر حوزه ها مانند سلامت محیط، سلامت روان و پیش گیری از خشونت وضعیت ایران متوسط گزارش شده است.
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، گزارش های جهانی سلامت با بیان تجربیات کشورها در زمینه های مختلف سلامت، منبعی سودمند برای سیاست گذاران سلامت در همه کشورها است. این گزارش ها معمولا حاصل نظر کارشناسی از سراسر دنیا و حاوی اطلاعات به روز در حیطه مورد نظر است.
در گزارش های جهانی سلامت دو رویکرد وجود دارد: تحلیل یک مشکل سلامتی در سطح جهان، ارائه شواهد و مستندات در مورد میزان دامنه مشکل و تحلیل روش اجرای برنامه های جهانی سلامت به خصوص برنامه های مصوب سازمان بهداشت جهانی.
از آن جایی که پایش فاکتورهای سلامت برمبنای مستندات جهانی، بر پایه شواهد معتبر تهیه می شوند، می توانند برای سیاست گذاری در حوزه سلامت راهگشا باشند. به همین دلیل پژوهشگران این مطالعه، گزارش های انتشار یافته در ۱۰ سال اخیر را مورد بررسی قرار دادند.
کامبیز عباچی زاده و رضا شکرریز فومنی؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دانشگاه شهید بهشتی و دیگر همکارانشان در انجام این پژوهش همکاری داشتند.
در این مطالعه گزارش های بین سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ که در google scholar انتشار یافته بودند، بررسی شدند. یک کمیته هفت نفره شامل سه نفر از متخصصین پزشکی اجتماعی، دو نفر اپیدمیولوژیست، یک نفر مدیریت خدمات و یک نفر متخصص بهداشت محیط؛ برای انتخاب جامع گزارش ها انتخاب شدند.
برمبنای نظر این کمیته، ۱۶ گزارش برگزیده شد که این گزارش ها به شرح زیر است:
گزارش جهانی اطلاعات سلامت (۲۰۱۷)
هدف این گزارش پایش کشورها در جهت رسیدن به اهداف در رابطه با سلامت در امتداد توسعه پایدار بوده است. در این گزارش فاکتورهای مورد نظر در ایران، منطقه مدیترانه ای شرقی و جهان بررسی شده است و نظام ثبت مرگ ایران بعنوان تجربه ای موفق مطرح گردیده است.
فاکتورهای این گزارش شامل: امید به زندگی در مردان و زنان، تعداد مرگ و میر مادران، درصد زایمان هایی که تحت نظر فرد آموزش دیده بوده است، تعداد مرگ زیر پنج سال، مرگ نوزادان، تعداد عفونت های جدید HIV، بروز مالاریا، مرگ ناشی از حوادث جاده ای، تعداد مرگ منتسب به آلودگی ها و... بوده است.
گزارش جهانی همه گیری دخانیات (۲۰۱۷)
پایش مصرف دخانیات توسط سازمان جهانی بهداشت و برای ۴۰ درصد از جمعیت ایران انجام می گیرد و ایران جزو یکی از این کشورها است. در زمینه حفاظت از مردم در مقابل دود سیگار، قانون جامع محافظت افراد در مقابل دود سیگار در ۵۵ کشور (۳۰ درصد جمعیت جهان) اجرائی شده است. از این ۵۵ کشور، فقط در ۲۲ کشور (۴۴ درصد) پذیرش و اجرای کامل این قانون دیده می شود.
وضعیت اقدامات در رابطه با هشدار دخانیات در ایران مطلوب گزارش شده است و تحقیقات اثربخشی حرکت های اجتماعی ضد دخانیات را نشان میدهد.
ایران جز کشورهای با بهترین اقدامات قرار نگرفته است. همین طور در حوزه «ممنوعیت در تبلیغ، حمایت و اسپانسر شدن برای صنایع دخانیات» ایران جزو کشورهایی است که این اقدام را بطور کامل اجرا کرده است. میزان مالیات دخانیات در ایران حدود ۲۰ درصد ذکر شده که جز کمترین میزان ها در دنیاست.
گزارش جهانی سلامت شهری (۲۰۱۶)
در سال ۲۰۱۵ اهداف توسعه پایدار تصویب شده و باتوجه به آن جامعه جهانی از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۳۰ به دنبال تحقق این ۱۷ هدف مربوط به توسعه پایدار می باشد. هدف یازدهم سند توسعه پایدار ملل متحد، متمرکز بر سلامت شهری است. این اهداف در رابطه با سکونت، حمل و نقل، اقتصاد شهری و محیط شهری است.
در این گزارش فاکتورهای مجزایی برای کشورها صورت نگرفته و مقایسه ای انجام نشده است.
گزارش جهانی بیماری های غیر واگیر (۲۰۱۰)
فاکتورهای بررسی شده در این گزارش شامل: پوشش درصد ثبت مرگ، مصرف سرانه الکل، شیوع کم تحرکی در زنان، مردان و نوجوانان، متوسط سرانه میزان نمک در روز، شیوع پرفشاری خون، شیوع چاقی و دیابت بوده است.
در این گزارش برنامه استفاده از ایستگاه های دوچرخه در تهران با هدف کاهش تراکم در خیابان ها (bike house) بعنوان یکی از تجربیات موفق مورد توجه قرار گرفته است.
گزارش جهانی ایمنی جاده ای (۲۰۱۳)
سالیانه ۱.۲۵ میلیون نفر به خاطر حوادث ترافیکی فوت می کنند. بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون نفر گرفتار لطمه های غیر کشنده و اکثرا ناتوان کننده می شوند.
در این گزارش جهانی وضعیت ایران در حوزه هایی مانند استفاده از صندلی کودک، استفاده از کلاه ایمنی توسط موتورسواران و وضعیت رعایت استاندارهای بین المللی خودرو نامطلوب گزارش شده و در مواردی مانند استفاده از کمربند ایمنی مطلوب گزارش شده است.
گزارش جهانی پیش گیری از خشونت (۲۰۱۴)
بررسی فاکتورهای ایران نشان میدهد که در حوزه سیاست گذاری و قوانین وضعیت مطلوب ولی در حوزه اقدامات پیشگیری وضعیت نامطلوب است.
گزارش جهانی سل (۲۰۱۶)
بیماری سل در کل هزاره وجود داشته و بعنوان یک معضل مهم جهانی سلامت، مطرح است. این بیماری جز ده علت مرگ در جهان باقی مانده است.
سازمان بهداشت جهانی سه فهرست از کشورهای با بار بالای بیمای برای سل، سل/ایدز و سل مقاوم به درمان برای سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ اعلام نموده که شامل ۳۰ کشور است. از این ۳۰ کشور، ۲۰ کشور بالاترین بروز مطلق و ۱۰ کشور بالاترین میزان سرانه را دارند. ایران در این گزارش در زمره این ۳۰ کشور قرار نگرفته است.
گزارش جهانی مالاریا (۲۰۱۶)
در بررسی های این گزارش مطرح شده که ۹۱ کشور در سال ۲۰۱۶، اندمیک بوده اند. در سال ۲۰۰۰ این میزان ۱۰۸ کشور بوده است. ایران هم در سال ۲۰۰۰ و هم در سال ۲۰۱۶ جزو کشورهای اندمیک بیماری مالاریا بوده است.
گزارش جهانی سلامت روان (۲۰۱۱)
این گزارش در مورد سیاست گذاری حوزه سلامت روان، نحوه تخصیص منابع انسانی، مالی و نحوه ارائه خدمات است که بوسیله کشورهای عضو جمع آوری شده است.
در این گزارش، فاکتورهای مربوط به کشورها همچون ایران ذکر نشده است.
گزارش جهانی خشونت مقابل زنان (۲۰۱۳)
در این گزارش شیوع و تبعات خشونت مقابل زنان توسط شرکای جنسی و خشونت جنسی توسط غیر شرکای جنسی بررسی شده است. این گزارش نشان میدهد که از هر سه زن در جهان یک نفر در معرض خشونت توسط شریک جنسی و یا خشونت جنسی توسط غیر شریک جنسی بوده است. در مورد ایران اطلاعات مجزایی در این گزارش ذکر نشده است.
گزارش جهانی سلامت آب (۲۰۱۷)
این گزارش بطور مشترک توسط سازمان جهانی بهداشت و انجمن بین المللی آب من تشر شده است. این گزارش داده های دریافت شده از ۱۱۸ کشور را خلاصه کرده است و وضعیت اجرای برنامه های آب سالم و ادغام آن در سیاست های کشوری را بررسی نموده است. وضعیت ایران در اغلب شاخص ها مانند اجرای راهبرد ایمنی آب، سیاست گذاری و نظارت نسبتا مطلوب است.
گزارش جهانی الکل و سلامت (۲۰۱۴)
در این گزارش که توسط سازمان بهداشت جهانی انجام شده، شاخص هایی چون مصرف سرانه الکل خالص، درصد شیوع عدم مصرف در ۱۲ ماه گذشته، الگوی خطرناک مصرف الکل، روند مصرف در پنج سال آینده و... بررسی شده است.
گزارش جهانی بلایا (۲۰۱۵)
این گزارش توسط فدراسیون بین المللی سازمان های صلیب سرخ و هلال احمر انتشار یافته است. در این گزارش فاکتورهای مقایسه ای ذکر نشده و فقط اعداد خام گزارش شده است.
وضعیت فاکتورهای مربوط به ایران:
- تعداد کل افراد کشته شده بین سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۵: ۳۴ هزار و ۱۳۶
- تعداد کل افراد لطمه دیده از بلایا ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۵: ۱۱۳ میلیون و ۳۳۲ هزار و ۶۹۸
- تعداد افراد کشته شده بین سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵: هزار و ۷۳۸
- تعداد کل افراد لطمه دیده از بلایا ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵: ۹۳۷ هزار و ۶۶۱
- تعداد افراد کشته شده در سال ۲۰۱۵: ۱۰۷
- تعداد کل افراد لطمه دیده از بلایا در سال ۲۰۱۵: ۲۶ هزار و ۴۸۱
گزارش جهانی سرطان (۲۰۱۴)
این گزارش توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) با همکاری سازمان جهانی بهداشت انتشار یافته است. بر طبق این گزارش میزان شاخص بروز استانداردشده سنی سرطان در جهان ۱۸۲ در صد هزار است و میزان این شاخص در ایران کمتر از ۱۳۷ در صد هزار نفر برآورد شده است. بدین سبب ایران در مناطق با شیوع کم قرار دارد.
شاخص میزان مرگ استانداردشده سنی در جهان ۱۰۲ در صد هزار نفر جمعیت است و این شاخص در ایران ۷۰ در صد هزار برآورد شده است. یکی از نکات مورد توجه در این مطالعه بروز بالای سرطان مری (بالای ۱۰۰ در ۱۰۰ هزار نفر) در استان گلستان است.
گزارش جهانی نشاط (۲۰۱۷)
این گزارش در سال ۲۰۱۷ توسط گروهی از متخصصان برمبنای علاقه شخصی است. گزارش زیر بیان کننده نظرات هیچ سازمان یا گروهی نیست. موضوع نشاط و سنجش آن بطور فزاینده ای در حال تبدیل به یک شاخص مهم برای توسعه اجتماعی است.
وضعیت کلی نشاط در سطح جهان نشان میدهد که میانگین کل دنیا در یک رنج بین صفر تا ۱۰، حدود ۵.۳ است. وضعیت شاخص نشاط در منطقه خاورمیانه نشان میدهد که نمره به دست آمده کمی پایین تر از میانگین کل جهان است. ایران با عدد ۴.۶۹ در رتبه ۱۰۸ دنیا قرار دارد.
میزان تغییر در نشاط بین سال های ۲۰۰۵-۲۰۰۷ تا ۲۰۱۴-۲۰۱۶ در این گزارش بررسی شده است. این بررسی ها نشان میدهد که ایران با حدود ۰.۶۲ واحد کاهش داشته است و از نظر میزان تغییر در دنیا رتبه ۱۱۲ از ۱۲۶ کشور را داشته است.
بررسی تمام گزارش های جهانی مرتبط در ۱۰ سال اخیر نشان داد که وضعیت ایران در حوزه هایی مانند مدیریت بیماری های غیرواگیر، سلامت مادران و مدیریت آب نسبتا مطلوب و در حیطه هایی مانند نشاط، سلامت روان و حوادث جاده ای نامطلوب است.
این تحقیق با حمایت مالی موسسه ملی تحقیقات سلامت جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است و یافته های آن به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «دیده بانی نظام سلامت ایران از منظر گزارش های جهانی سلامت» در فصل نامه سلامت اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انتشار یافته است.
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب