كرونا و فرهنگ جدید زندگی-۱۷، كسب و كارهای دیجیتال
نبود فرهنگ مدیریت اقتضایی
به گزارش جاوید شو جای خالی یك فرهنگ خاص، همیشه در فضای كسب وكارهای ما محسوس بوده و آن فرهنگ مدیریت اقتضایی است. كرونا به ما درس بزرگی داد در خصوص اینكه مدیریت اقتضایی همواره بهترین عملكرد را تضمین می نماید.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: دیگر برای عموم ما مسجل شده است که حیات جدید روز به روز عوارض و احکام قطعی خویش را با فرایندهای متنوعی به ما تحمیل می کند و ما چونان مومی در دستان مناسبات نو در حال شکل گرفتن با فرم های جدید هستیم. تا چند دهه پیش تصور این تغییراتی که امروز سبک زندگی در ایران پیدا کرده، تقریباً برای همه غیر ممکن بود و هوشمندترین ایرانی ها هم نمی توانستند پیشبینی کنند که به این سرعت فرم های قدیمی و سنتی رسوم جمعی و آداب اجتماعی ما تغییر کند و حتی در مواردی استحاله شوند. گویا راهی نداریم جز اینکه انقلابی ترین چهره تاریخ غرب همراهی نماییم و توصیفش از جهان بی مرکز و پر آشوب مدرن را بپذیریم که می گفت «هر آنچه سخت و استوار است، دود می شود و به هوا می رود.» امروزه چه بخواهیم چه نخواهیم به شکلی در دل جریانی قرار داریم که به انحای مختلف در حال دود کردن همه اشکال سفت و متصلبی است که تا چندی قبل خیال می کردیم برای همیشه به همان شکل باقی خواهند ماند. اساساً جهان و زندگی مدرن است و همین آشوب وارگی مدام، همین تحولات مستمر و نفی و ایجاب های مکرر و به دنبال هم. در واقع زندگی جدید اگر تنها یک اصل ثابت داشته باشد، همین اصل ثابت تحول و تغییر مداوم آن است؛ حیات جدید، چیزی است که به صورت ثابت همواره در حال تغییر است.
تغییرات مداوم در حیات جدید، از اشکال متنوعی برخوردار می باشند، گاهی موقعیت های مطلوب و خوشایندش سوژه های اجتماعی را به تغییر ترغیب می کند و گاهی هم موقعیت های دشوار و تنگناها و بحران ها، تغییرات و تحولات را بعنوان امور گریزناپذیر بر حیات جمعی بشر تحمیل می کنند. بررسی تحولات جامعه ایران در زمانه انتشار کرونا را می توان اینگونه فهم و بازخوانی کرد. در گزارش حاضر تلاش شده این بازخوانی در زمینه وضعیت کسب وکارهای تولیدی و خدماتی و وضعیتی که کرونا برای فعالان این عرصه شکل داده، صورت بگیرد. کارشناسان اقتصادی در این خصوص به شکلی تحول ناگزیر اشاره می کنند که فعالان حوزه های مذکور خواه ناخواه باید بپذیرند: «ورود به عرصه دیجیتال و کسب و کار آنلاین». به عبارتی با بحران کرونا فعالان اقتصادی و کسب و کار در ایران امروز خویش را در آستانه ورود فصلی از حیات اقتصادی می بینند که تا قبل از کرونا چندان ضرورتی به ورود به آنرا احساس نکرده بودند. این بحران که هزینه های گزاف و جبران ناپذیری برای برخی مشاغل و کسب وکارها به همراه داشته، به این درک دامن زده است که در حوزه فعالیتهای تولیدی و خدماتی کسانی بیشترین هزینه را متحمل شدند که با تغییرات جهان تکنولوژیک و دیجیتال جدید همراه نشده بودند؛ به نظر می آید این مهمترین تحول در عرصه فرهنگ عمومی فعالیتهای اقتصادی در جامعه ایرانی بعد از کرونا باشد.
وجه سودمند بحران کرونا برای اقتصاد!
در همین زمینه «مهدی بارنامه» دکترای تخصصی بازاریابی و عضو تیم کارشناسان اقتصادی برنامه تلویزیونی «میدون» به خبرنگار مهر می گوید: «بحران کرونا کسب و کارهای خرد را با یک اخطار جدی مواجه کرد، این اخطار که همه تخم مرغ ها را نباید درون یک سبد چید!»
پس از کرونا کسب وکارهای دیجیتال بعنوان یک فرهنگ جایگاه خودش را در میان مردم ما پیدا می کند و در آینده با عنایت به افزایش فزاینده ضریب نفوذ اینترنت کسب وکارها اساسا به سمت دیجیتالی شدن پیش می روند وی در ادامه توضیح می دهد: «ما در اغلب موارد از این ضرب المثل برداشت اشتباهی داریم و فکر می نماییم که باید کسب و کارهای متنوعی را در پیش بگیریم که بعضاً در خیلی از این کسب و کارها تخصص و مهارت و مزیت مناسبی نداریم، اما این ضرب المثل اصلاً به این مفهوم نیست، بلکه معنای آن این است باید یاد بگیریم در همان کسب وکاری که هستیم همیشه ایده های جدید و خلاقیت داشته باشیم؛ به صورت مشخص معنای این ضرب المثل در این حوزه این است که همیشه تلاش نماییم تأمین کنندگان متنوعی را برای تأمین مواد اولیه مناسب در نظر داشته داشته و همینطور عرضه کننده های متنوعی را از کانال های مختلف توزیعی برای فروش محصولاتمان در نظر بگیریم. در این معنا کسب وکارهای خرد و کوچک باید حتما به هر دو کانال فضای حقیقی و فضای مجازی دسترسی داشته باشند و کانال های توزیع مناسب را تعبیه کنند.»
بارنامه با پیشبینی ضرر و زیان های کسب وکارهای مختلف در دوران کرونا در ایران ادامه می دهد: «فکر می کنم شیوع کرونا به کسب وکارهای تولیدی خرد تا ۲۰ درصد و به کسب وکارهای خدماتی خرد بیشتر از ۷۰ تا ۸۰ درصد در بازه های ماهانه ضرر و زیان وارد کرده که ادامه این وضعیت وابستگی مستقیم به مدت استمرار این بیماری و میزان شدت و حدت آن در ماه های آتی دارد. اما اگر هوشیارانه رفتار نماییم به جرأت می توانم بگویم ما در نهایت با سود مواجه می شویم چون در دنیای کوچک، متمدن و پیشرفته امروزی پس از کرونا هم با چالش های متنوعی برخورد خواهیم داشت و ما باید یاد بگیریم و آمادگی داشته باشیم که با هر کدام از این چالش ها چگونه رفتار نماییم. کرونا برای ما یک تمرین است، یک تمرین سخت اما سازنده که در آن باید یاد بگیریم که در دنیای تجارت امروزی چگونه می توانیم حیات خودمان را ادامه بدهیم و در عین حال رشد نماییم و چگونه می توانیم ضعف ها را به قوت و تهدیدها را به فرصت تبدیل نماییم.»
این کارشناس بازاریابی و اقتصاد کسب وکار ادامه می دهد: «پس از کرونا کسب وکارهای دیجیتال بعنوان یک فرهنگ جایگاه خودش را در میان مردم ما پیدا می کند و در آینده با عنایت به افزایش فزاینده ضریب نفوذ اینترنت کسب وکارها اساسا به سمت دیجیتالی شدن پیش می روند.»
کرونا و تحول در بینش صاحبان مشاغل و کسب وکارها
«کیارش عباس زاده» کارشناس اقتصادی، کارآفرین و محقق و معلم کسب وکار هم در این حوزه یعنی تحولاتی که بعد از کرونا برای کسب وکارهای خرد در ایران شکل گرفته و لزوم ورود فعالان این عرصه به دیجیتال مارکتینگ می گوید: «همیشه در طول تاریخ، بحران ها و بلایا، با همه صدمه هایی که به همراه داشته اند، مزایا و منافع جدیدی را هم به ارمغان آورده اند. فرصت ها و تهدیدها همیشه در کنار هم هستند. شرایط فعلی بحران کرونا در ایران باعث رونق و افزایش فروش برخی کسب وکارهای دیجیتال شده است؛ بخصوص کسب وکارهایی که مایحتاج ضروری مردم را تأمین می کنند. از این لحاظ شاید فرصت خوبی باشد تا سایر کسب وکارهایی که هنوز در فضای اینترنت حضور مؤثر نداشته اند، به سرعت خودشان را با این وضعیت تطبیق دهند. تطبیق سریع با شرایط فعلی کشور، باعث می شود تا صدمه کمتری به کسب وکارهای خرد وارد شود و از طرفی تداوم بقای این کسب وکارها که از اشتغال افراد زیادی حمایت و حفاظت خواهد کرد، تضمین خواهد شد.»
این کارآفرین و محقق و مدرس کسب وکار در ادامه می گوید: «بحران کرونا، بینش صاحبان مشاغل و کسب وکارها به فضای اینترنت و حوزه دیجیتال را تغییر داده است و در آینده رویکرد و نگاهشان به این حوزه با تحولات عمده ای همراه خواه بود و آنرا جز جدایی ناپذیر کسب و کارشان خواهند دانست. بحران کرونا سبب شد که این ها بیشتر از قبل هزینه های عدم حضورشان در بازار مجازی را درک کنند و اطمینان دارم که برنامه ریزی ها و تصمیمات زیادی برای حضور مؤثر در حوزه تجارت الکترونیک صورت خواهد گرفت.»
عباس زاده که مؤلف کتاب پژوهشی «تقسیم سهام داینامیک» است، از شکل گیری فرهنگ جدیدی در عرصه کسب وکارهای خرد در ایران بعد از تجربه بحران کرونا سخن می گوید و تاکید دارد که این فرهنگ حول بازار تجارت الکترونیک و اینترنتی و دیجیتال مارکتینگ شکل خواهد گرفت. او اشاره می کند: «در دوران شیوع ویروس کرونا، اساسا اهمیت و لزوم تکنولوژی و اینترنت برای خیلی از مردم که در مقابل آن مقاومت می کردند، به وضوح روشن شده است. افرادی را می شناسم که تا قبل از کرونا کارت بانکی نداشتند و نمی توانستند از اینترنت بانک و عابربانک استفاده کنند، اما با بحران پیش آمده برای آنکه در ازدحام فضای داخلی بانک ها قرار نگیرند، رفتند و پس از سال ها نخستین کارت بانکی خودشان را گرفتند. بدون شک این تغییرات گسترده تر خواهد بود و بعد از کرونا، شاهد استقبال بسیار زیادی از تکنولوژی و فضای دیجیتال خواهیم بود. از طرفی یکی از مهمترین و کلیدی ترین راهکارهای رشد تولید و درآمد ارزی کشور هم در گرو بهره گیری از فناوری، تکنولوژی و استفاده از ظرفیت های بازار مجازی است که در گسترش آنچه که ذکر کردم، تاثیر زیادی خواهد داشت.»
رکود اقتصادی کرونا و احتمال بروز معضلات اجتماعی
مسئله مهم درباره تحولی که این کارشناسان اقتصادی یاد شده قرار می دهند این است که خاستگاه آن نوعی صدمه و ضرر و زیان اقتصادی بوده که به درک ضرورتی انجامیده که فعالان حوزه اقتصادی را به سمت بازار دیجیتال سوق می دهد. اما سوال اینجاست که کیفیات این ضرر و زیان بعنوان خاستگاه یک تحول اساسی چگونه بوده است؟ کدام شغل ها را بیشتر درگیر کرده؟ و چه داده هایی را برای آن تحول آتی به دست کارشناسان و فعالان این حوزه و حتی جامعه شناسان و فرهنگ پژوهان می دهد؟
بحران کرونا کسب و کارهای خرد را با یک اخطار جدی مواجه کرد با این اخطار که همه تخم مرغ ها را نباید درون یک سبد چید «مهدی بارنامه» در اینباره می گوید: «برای تحلیل سطوح مختلف صدمه ها و ضرور و زیان به مشاغل خرد در دوران پساکرونا می توانیم به صورت کلی کسب وکارها را به دو گروه کسب وکارهای تولیدی و کسب وکارهای خدماتی تقسیم نماییم و در مرحله بعد هر کدام از این دسته های اصلی را به زیر گروه های مناسبی جهت بررسی سطح صدمه پذیری تقسیم بندی کنیم؛ در گروه تولیدی، ما با چالش های کمتری مواجه بودیم و عمده بخش هایی که در این گروه با مشکل مواجه گشتند، تولیدی هایی هستند که محصولات آنها در زمان مواجهه با بیماری کرونا به شدت با کاهش مصرف مواجه گردید، مثل تولیدی های پوشاک و یا تولیدکنندگان مبلمان و اثاثیه های خرد منزل و حتی در بخش مواد غذایی فله فروش ها و…. این ها معمولاً تولیدکنندگانی هستند که بخش قابل توجهی از بازار فروششان را بازار شب عید تشکیل می داده و در اوج زمانی که می بایست تولیداتشان را به فروش برسانند، متأسفانه کرونا سبب شد این گروه با تهدید مواجه شوند. اما سایر بخش های تولیدی تقریباً با چالش خیلی جدی ای مواجه نشدند.»
وی ادامه می دهد: «خود واحدهای تولیدی را هم می توان به بخش های تولیدات خانگی و روستایی، کارگاه های متوسط تا کوچک و بخش های کارگاهی بسیار کوچک تقسیم کرد که در بخش کارگاه های خانگی و کارگاه های کوچک و بسیار کوچک، به علت گرایش به فله فروشی و عدم وجود زیرساخت های بسته بندی و خدمات توزیعی مناسب و وابستگی بیشتر به بخش خدمات که خود گرفتار صدمه بیشتری بوده اند، بزرگترین مشکل را داشتند. اما کارگاه های متوسط و سایر حوزه های صنایع تولیدی، بدون مشکل و یا با صدمه های بسیار کمتری مواجه بودند.»
بارنامه صدمه پذیرترین بخش کسب وکارهای را حوزه های خدماتی می داند و توضیح می دهد: «در بخش های مختلف خدماتی، خدمات توریستی و مسافرتی، خدمات اقامتی، خدمات ناشی از عبور و مرور و حمل و نقل مسافرین، حوزه های آرایشگری و پیرایشگری، رستوران ها و مراکز پذیرایی، سینماها و شهر بازی ها و مراکز تفریحی، بنگاه های معاملات املاک، خرده فروشی ها و فروشگاه های پوشاک و بسیاری کسب و کارهای دیگر با چالش های بسیار جدی و زیان های بسیار سنگین و در بسیاری موارد تا صفر شدن فروش و تحمل زیان های ناشی از لغو سفارشات و استمرار هزینه های ثابت مواجه گشتند که می طلبید دولت و قوانین از این کسب وکارها حمایت جدی نماید.»
این متخصص بازاریابی و کسب وکار در ادامه می گوید: «آسیب های این حوزه از این نظر بزرگ و برجسته است که این نوع کسب وکارها اتفاقاً دارای بالاترین سطح اشتغال نیروی انسانی هستند و چنانچه تدبیری برای جبران صدمه های این بخش اتخاذ نشود، صدمه های آن بسیار فراتر از ضر و زیان های مالی خواهد بود و مثلاً صاحبان این کسب وکارها مجبور به تعدیل زیاد نیروی انسانی هستند و این مشکلات عدیده اجتماعی و فرهنگی و حتی امنیتی را به همراه خواهد داشت.»
جای خالی یک فرهنگ خاص، همیشه در فضای کسب وکارهای ما محسوس بوده و آن هم «فرهنگ مدیریت اقتضایی» است. کرونا به ما درس بزرگی داد در خصوص اینکه مدیریت اقتضایی همواره بهترین عملکرد را تضمین می نماید کارشناس گروه اقتصادی «مسابقه میدون» سپس اظهار می کند: «در بخش فروش اینترنتی در دل بحران کرونا معمولاً برد با فروشگاه های اینترنتی خیلی بزرگ و شناخته شده بوده است. در بخش توزیع مواد غذایی و خواربارفروشی و خدمات توزیع کالاهای اساسی بیشترین رشد و فروش متوجه فروشگاه های زنجیره ای و هایپرمارکت ها بود که هیچکدام اینها در حوزه کسب وکارهای خرد قرار نمی گیرند و تقریباً همه فروشگاه های خرد در دل بحران کرونا، چه در فروش فیزیکی و چه در فروش مجازی و اینترنتی همگی گرفتار مشکل بوده و هنوز هم هستند.»
کرونا و لزوم شکل گیری فرهنگ «مدیریت اقتضایی»
کیارش عباس زاده هم در همین رابطه به خبرنگار مهر می گوید: «اغلب کسب وکارهای کوچک و متوسط، در شرایط کرونا از یک سو با کاهش درآمدها مواجهند و از طرفی با بالارفتن هزینه های ناشی از افزایش پایه حقوق وزارت کار در سال جدید. تداوم این وضعیت و فشارها می تواند صدمه های اجتماعی زیادی داشته باشد و مثلاً باعث بیکاری عده زیادی از افراد شاغل در این کسب و کارها شود، ازاین رو این مشاغل بیشتر از هر زمانی احتیاج به حمایت دولت و سازمان های ذیربط دارند.»
طبق نظر این کارشناس کارآفرینی و کسب وکار خیلی از شرکت های خدماتی، گردشگری، حمل و نقل و… بخش زیادی از مشتریان و درآمد خویش را البته به صورت موقتی از دست دادند و کسب وکارهایی مراکزی چون باشگاه های ورزشی، تالارها، سفره خانه ها، رستوران ها، آرایشگاه ها و مغازه ها همگی گرفتار بحران شده و با کاهش شدید تقاضا مواجه گشتند.
«عباس زاده» در انتها می گوید: «رونق بخشیدن به بازار مجازی و کسب وکارهای آنلاین نیازمند بهبود زیرساخت ها و ارگان های ناظر بر فضای سایبری و ایجاد نوعی همراهی و هماهنگی و انسجام در این بازار است. با اینکه انتشار کرونا باعث رونق فضای اینترنت برای داد و ستد و خرید و فروش آنلاین شده، اما عدم هماهنگی و فقدان برخی زیرساخت ها و نظارت ها سبب شده تا در بعضی حوزه ها شاهد بازارسازی سودجویان در فضای سایبری باشیم».
«بارنامه» هم بعنوان سخن پایانی اش توضیح می دهد که نیازمند فرهنگ جدیدی در مدیریت بحران های اقتصادی هستیم. او می گوید: «جای خالی یک فرهنگ خاص، همیشه در فضای کسب وکارهای ما محسوس بوده و آن هم «فرهنگ مدیریت اقتضایی» است. کرونا به ما درس بزرگی داد در خصوص اینکه مدیریت اقتضایی همواره بهترین عملکرد را تضمین می نماید و باید دقیق تری به آن داشته باشیم. ما باید در همه کسب وکارها به «بستگی دارد» ها دقت کنیم، چونکه محیط بازار و تجارت به شدت پویا و همواره در حال تغییر است و اگر یاد نگیریم چگونه در راه پر پیچ وخم تغییرات حرکت نماییم، محکوم به سقوط خواهیم شد.»
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب