نمای رومی كلاهی كه بر سر شهر رفت
شهرهای ایرانی در تسخیر هویت وارداتی
به گزارش جاوید شو رخت رومی، چند سالی است كه بر تن ساختمان های ایرانی نشسته است؛ نمایی كه كارشناسان آنرا فاقد ارزش معماری و جامعه شناسان آنرا مغایر با فرهنگ ایرانی و مروج اشرافی گری می دانند.
خبرگزاری مهر؛ گروه استان ها- بهنام عبداللهی: حالا در سال ۹۹، جز تابلوهای سبزرنگ بزرگ ورودی شهر، اینجا چیزی شما را یاد شهر خانه های تودرتوی قاجاری نمی اندازد.
تبریز، شهر خانه امیرنظام گروسی، خانه نیکدل، خانه علی مسیو، خانه بهنام، خانه حیدرزاده و…، در معماری حرف های فیروزه ای زیادی برای زدن دارد، اما حالا لهجه رومی غلیظی پیداکرده است. سنگ، مهم ترین ابزار طراحی نماهای ساختمان شده؛ نماهایی که عده ای دیدنی می نامند اما قدیمی ها می گویند: «دیدنی شده، اما زیستنی نه.»
نمای رومی از بالاترین نقطه شهر گرفته تا مناطق کم برخوردار رخنه کرده و صدماتی به سنگینی سنگ هایش، به هویت ایرانی-اسلامی شهر زده است.
مسافران خارجی که باهدف دیدن نمای منحصربه فرد به این شهر سفرکرده اند، ناراحت اند که هیچ عکس سلفی در هیچ کجای شهر، نمی تواند «تبریز بودن» این شهر را به رخ بکشد، گشتی نیم ساعته در مرکز شهر نشان داده است آنها حق دارند.
نمای رومی، کلاه سنگی که بر سر شهر رفته است
«مد» تنها توجیهی است که شهروندان جهت استفاده از این سبک نما به کار می گیرند. بعضی می گویند «وقتی دیدیم سراسر خانه های محله مان به این نما مزین شده، حیف مان آمد که نمای دیگری به کار بگیریم.» برخی شهروندان هم معتقدند وقتی همه طراحان ساختمانی این نوع نما را پیشنهاد می کنند و نهادهای نظارتی سکوت، آنها را نباید مقصر دانست.
امیر ساعدی داریان، متخصص سازه و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی اعتقاد دارد آنچه بعنوان نمای رومی این روزها در ایران اجرا می شود، برداشتی کاملاً ظاهری و بدون مبنای اصولی از معماری نئوکلاسیک غربی است.
او در گفتگو با خبرنگار مهر بیش تر توضیح می دهد: برخی ها معتقدند این نوع نماسازی محصول ایرانی هاست نه اروپایی ها؛ چونکه در کشورهای اروپایی و در بافت های متراکم شهری از اجرای چنین نماهایی پرهیز می شود.
این نما می تواند جان انسان ها را تهدید کند
به گفته این استاد دانشگاه شهید بهشتی، اجرای نمای رومی با عنایت به نوع سنگی که به کار می رود (تراورتن، مرمر، گرانیت و…) هزینه های نسبتاً سنگینی تحمیل می کند و در بازار امروز میانگین قیمت سنگ از ۷۰ هزار تومان تا ۳۰۰ هزارتومان است.
این نما از نظر کیفیت معماری ارزش خاصی ندارد و نماهای اصیل ایرانی و سنتی ما هم با روحیه شهر سازگارترند و هم به لطافت روان و زیبایی چهره شهر کمک می کنند «بسیاری از افراد از من می پرسند آیا اجرای چنین نمایی برای شهرهای زلزله خیز خطرناک می باشد یا نه، که به نظر من این هم مثل دیگر المان ها و سازه های شهری بستگی به نحوه اجرا دارد.» ساعدی داریان این را می گوید و اضافه می کند: اگر اصول نصب و اجرای نمای رومی رعایت نشود، نه تنها زلزله بلکه سردی و گرمی هوا هم می تواند آنرا به یک پدیده خطرآفرین تبدیل کند.
اما منظور ساعدی داریان از اجرای اصولی چیست؟ او پاسخ می دهد: «اگر نمای رومی توسط خود طراح سازه طراحی شود و در واقع وزن سنگ های نما در تناسب وزن کل سازه محاسبه شود، اگر اتصال بین شاسی و اسکلت ساختمان به درستی صورت گیرد، اگر از دوغ آب سیمان استفاده شود، می تواند سال های سال بی خطر باشد و هیچ مشکلی به وجود نیاورد.»
او اعتقاد دارد نمای رومی صرفا به این خاطر که حس اشرافی گری و تجمل را در انسان ها ایجاد می کند، مورد توجه قرار گرفته است: «این نما از نظر کیفیت معماری ارزش خاصی ندارد و نماهای اصیل ایرانی و سنتی ما هم با روحیه شهر سازگارترند و هم به لطافت روان و زیبایی چهره شهر کمک می کنند.»
منظره های سنگی مقابل پنجره تان را بیش تر بشناسید
نمای رومی، سبکی کلاسیک است که از المان های معماری روم باستان الهام گرفته شده است. این نوع نما، جزو طراحی های لوکس و گران قیمت بشمار می رود. معماری رومی، به صورت کلی نمادی از قدرت و استقامت است. این خصوصیت از گذشته تا به امروز یکی از مهم ترین المان های طراحی بناها به سبک رومیان است.
سنگ مرمر، گرانیت و تراورتن اصلی ترین سنگ هایی است که طراحان برای نمای رومی استفاده می نمایند و هزینه های سنگینی برای مالک ساختمان تحمیل می کند، اما این به مفهوم آن نیست که نماهای دیگر بسیار ارزان تر در می آیند، چیزی که رومی را متمایز می کند، تصویر لوکسی است که می سازد.
وجود قوس های منحنی و قطور، وجود ستون هایی به روش دوریک، یونیک و قرنتی، تعدد ستون های تزئینی در نمای رومی از خصوصیت های نمای رومی بشمار می رود.
امروز کوچک ترین شهرها و مناطق و محلات کم برخوردار هم برای این نوع از نما تمایل فراوانی نشان می دهند امروزه، بیش تر نماهای رومی با استفاده از سنگ تراورتن اجرا می شود. چونکه فراوانی معادن آن باعث کاهش قیمت این سنگ در بازار مصالح شده و همینطور کیفیت و دوام خوبی هم دارد. متریال دیگری که امروزه، در اجرای نمای رومی به کار می رود، سیمان سفید است. البته که اجرای چنین طرح های پیچیده ای با سیمان کمی دشوارتر است، اما هزینه ی مصالح به میزان قابل توجهی کاسته می شود.
شاید در ۱۰ سال گذشته، نمای رومی را می شد تنها در کلانشهرهای بزرگ ایران همچون تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و چند شهر دیگر آن هم در شکلی محدود دید. اما حالا وضع فرق کرده و کوچک ترین شهرها و مناطق و محلات کم برخوردار هم برای این نوع از نما تمایل فراوانی نشان داده است.
اینکه امروزه نمای رومی که هیچ سنخیتی با تاریخ و فرهنگ ما ندارد به غالب ترین نوع نما در سطح شهر تبدیل گشته است، از نظر کریم میمینت نژاد، پژوهشگر تاریخ تبریز یک علت دارد: وقتی ما در گذشته نتوانستیم برای خودمان آینده ای ترسیم نماییم، ناخواسته وارد آینده دیگران شدیم.
این «نما» آینه دق دیگران است
وی اضافه کرد: در فرهنگ ما خانه محلی برای آسایش و استراحت بود نه محلی برای فخرفروشی و قدرت نمایی، برای مثال کریم خان صدقیانی یکی از ثروتمندترین مردان تبریز در زمان خود بود که نمای خانه اش با نمای خانه یک خانواده فقیر در همان کوچه هیچ تفاوتی نداشت.
میمنت نژاد خاطرنشان کرد: نمای رومی یک نمای کاملاً خشن، خشک و بی روح است، در حالیکه در فرهنگ ما نما باید دارای سادگی و مصالح متناسب با معماری ایرانی-اسلامی همچون کاشی باشد که دارای معنا و مفهوم خاصی است.
وی به اینکه در کوچه پس کوچه های تبریز هیچ اثری از معماری اصیل این شهر باقی نمانده معترض بود و اظهار داشت: معمارها و نهادهای نظارتی شهرسازی ما کجا هستند؟ چرا سکوت کرده اند؟
البته فقط تبریز نیست. حالا در بیشتر شهرهای بزرگ ایران هر کس که می خواهد ساختمان و بنای تازه ای راه اندازی کند و کمی دستش به دهانش می رسد، به سمت نمای رومی می رود.
نمای رومی یک نمای کاملاً خشن، خشک و بی روح است درحالی که در فرهنگ ما نما باید دارای سادگی و مصالح متناسب با معماری ایرانی-اسلامی همچون کاشی باشد که دارای معنا و مفهوم خاصی هستند وی در گفتگو با خبرنگار مهر بیش تر توضیح می دهد: همانگونه که در گذشته لباس سنتی داشتیم، معماری مخصوص خودمان را هم داشتیم که بر اثر بی توجهی ها، فراموش شده و جای آنرا سبک های معماری کشورهای دیگر گرفته است.
سنگ هایی برای فخرفروشی
«در فرهنگ ما خانه محلی برای آسایش و استراحت بود نه محلی برای فخرفروشی و قدرت نمایی» او این را می گوید و اضافه می کند: برای مثال کریم خان صدقیانی یکی از ثروتمندترین مردان تبریز در زمان خود بود که نمای خانه اش با نمای خانه یک خانواده فقیر در همان کوچه هیچ تفاوتی نداشت.
میمنت نژاد می گوید: نمای رومی یک نمای کاملاً خشن، خشک و بی روح است درحالی که در فرهنگ ما نما باید دارای سادگی و مصالح متناسب با معماری ایرانی-اسلامی همچون کاشی باشد که دارای معنا و مفهوم خاصی هستند.
او از اینکه در کوچه پس کوچه های تبریز هیچ اثری از معماری اصیل این شهر باقی نمانده معترض است و می گوید: معمارها و نهادهای نظارتی شهرسازی ما کجا هستند؟ چرا سکوت کرده اند؟
البته فقط تبریز نیست. حالا در بیش تر شهرهای بزرگ ایران هرکس که می خواهد ساختمان و بنای تازه ای راه اندازی کند، و کمی دستش به دهانش می رسد، به سمت نمای رومی می رود.
قانون هست اما اجرا نه!
در شهرداری های شهرهایی همچون تبریز و اصفهان، جدید ترین ضوابط ابلاغ گردیده در حوزه نما، از آن حکایت می کند که در محدوده تاریخی شهر، حداکثر ۲۰ درصد از مصالح یک ساختمان می تواند سنگ باشد. از طرفی در کلیات ضوابط شهری در هر دو شهرداری تاکید شده که استفاده از نمای سیمان بری (موسوم به نماهای رومی) و استفاده از سنگ های حجاری شده و موارد مشابه ممنوع می باشد.
در تهران محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران اخیراً در نطقی اعتراضی گفته سازمان نظام مهندسی اجرای ضوابط را به ناظران تکلیف نکرده که این بحث هم باعث نگرانی زیادی شده است.
او عدم ارجاع تخلفات حوزه نما به کمیسیون های ماده صد را مهم ترین عامل گسترش نمای رومی دانسته و گفته: باید به شهرداران مناطق تصریح کرد که نمایندگان شهرداری با تخلفات نمای ساختمان هنگام اجرا برخورد کرده و از ادامه کار باید جلوگیری به عمل آید.
البته گشتی در تهران و تبریز، اصفهان و بسیاری دیگر از شهرها به صراحت نشان داده است ضوابط آن طور که باید، اجرایی نمی شوند و کمتر دیده شده افراد متخلف، مورد پیگرد قانونی قرار بگیرند.
نمای رومی، این روزها از طرفی انتقاد کارشناسان سازه و معماری را برانگیخته و از سویی دیگر، در ضوابط شهری ماده ای صریح برای مقابله با اجرای چنین نماهایی تصویب شده است؛ آنچه سوال برانگیز است، سکوت ادارات و نهادهای ناظر بر این حوزه است. سکوتی به سنگینی همین نماهای رومی.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب