رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان گزارش داد؛
فرهنگ اویغورها آنها هیچ جایگاهی در ساختار سیاسی قرقیزستان ندارند
به گزارش جاوید شو اویغورهای قرقیزستان از اقوام باقیمانده از ترك ها هستند كه فرهنگی غنی دارند، اما متاسفانه هیچ جایگاهی در ساختار سیاسی این كشور برای آنها تعریف نشده است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان
اویغورها از اقوام ترك تبار ساكن استان سین كیانگ به پایتختی اورومچی، در شمال غرب چین زندگی می كنند و بخشی از آنان هم اكنون در جمهوری قزاقستان و بخش كوچكی هم در قرقیزستان ساكن هستند. اغلب اویغورها پیرو دین اسلامند. كلمه اویغور در تركی باستان به معنای متحد كننده یا متصل كننده است.
تاریخ دولت اویغور از قرن ۳ میلادی آغاز می شود. سرزمین اویغورها در زمان های قدیم از آلتای تا منچوری گسترش می یافت و خودشان را به شایستگی وارثان این مناطق قدیمی و تاریخی می شمارند. باتوجه به زندگی كوچ نشینی، اویغورها اولین قوم از اقوام ترك تبار هستند كه تمدن عشایری را ترك كرده و در مناطق آسیای مركزی مستقر شده اند. در نتیجه خانات قدرتمند اویغور تاسیس و جایگزین امپراتوری تركی شرقی شد.
لازم به ذكر است كه اویغورها اولین قومی در بین ترك ها بودندكه به دین اسلام گرویدند. در سال ۸۴۰ میلادی خانات اویغور از قرقیزهای ینی سئی شكست خوردند. تحت تهاجم و فشار قرقیزها؛ اویغورها به تركستان شرقی مهاجرت كرده و در آنجا دولتی دینی تشكیل دادند. تركستان شرقی در قرن ۱۸ میلادی تركستان شرقی در تركیب امپراطوری سین كیانگ در آمد و این امر به بروز یك سری اختلافات و درگیری های بی انتها جنگی، مذهبی و بین قومی منجر گردید.
در قرون وسطی در منطقه كنونی قرقیزستان اقوام مختلف ترك و همچون اویغورها زندگی می كردند. ایجاد مسیرهای دریایی از اروپا به آسیا و تجاوز مغول ها و تیمور لنگ منجر به تخریب جاده ابریشم و مهاجرت كامل اویغورها به تركستان شرقی شده است. بعد از تاسیس جمهوری خلق چین ناحیه خودمختار سین كیانگ-اویغوری به پایتختی اورومچی تاسیس شد. اویغورها ۵۰ درصد جمعیت كل این ناحیه (حدود ۷ میلیون) را می سازند.
در میان تمام اقوام ترك تبار سراسر دنیا؛ هم اكنون تنها ۶ قوم: ترك ها، آذری ها، قزاق ها، قرقیزها، ازبك ها و تركمن ها به كشور مستقل خود دست یافته اند. اغلب اقوام ترك تبار دیگر در روسیه و چین ساكن شده اند، بعنوان مثال در كشور چین اقوام تبار اویغور، قرقیز و قزاق، در روسیه اقوام ترك تبار تاتار، باشكیر، آلتایی، توا، یاكوت، خاكاس، قره چای، بالكار و چواش. همینطور اقوام زیاد ترك تبار هستند كه حتی زمین سكونت ندارند مانند تاتارها كریمه و سیبری و...
مشخصات كلی اویغورها
در حال حاضر جامعه اویغورها در كشورهای مختلف جهان همچون آمریكا، كانادا، آلمان، ژاپن، استرالیا، تركیه، عربستان سعودی، پاكستان، دبی و… وجود دارد. اینك در جمهوری قرقیزستان تعداد اویغورها به ۶۰ هزار و طبق آمارهای دیگر به ۷۰ هزار نفر می رسد. به قول كارشناسان، در آینده نزدیك به خاطر مهاجرت روس ها؛ اویغورها جای آنها را بعنوان سومین گروه و اقلیت قومی خواهند گرفت. اویغورهای قرقیزستان گروه گروه در شهرها یا روستاها زندگی می كنند. اویغورها همواره به همدیگر كمك می كنند.
شهرهای كاراكال استان ایسیك كول و بیشكك (ناحیه تاكالداش)، همینطور روستاهای اطراف بیشكك همچون لبیدیناوكو، نوا پاكراوكا و بعضی مناطق استان اوش و جلال آباد مناطق اصلی سكونت و زندگی اویغورهای قرقیزستان را می سازند. اخیراً اویغورهای سین كیانگ به استان بادكند قرقیزستان مهاجرت كرده اند و بعنوان شهروند این كشور كاملاً تمام امكانات حفظ و توسعه زبان، فرهنگ و آداب و رسوم خویش را دارند.
فعالیت اقتصادی
اشتغال اصلی اویغورهای قرقیزستان كه ساكن روستاها هستند، كشاورزی، تجارت و دامپروری است. در شهرها بیشتر مشغول تجارت و فعالیت كافه و رستوران هستند. كافه و رستوران اویغورها یكی از محبوب ترین رستوران های قرقیزستان است. بیشتر بازارهایی كه در قرقیزستان به عنوان بازار چینی شناخته می شوند؛ در واقع اویغوری هستند. خیلی از اویغورها با حمایت متقابل از همدیگر و اراده و استعداد تجاری، از یك كسبه معمولی به یك بازاری؛ صاحب رستوران و كافه تبدیل می شوند. بر همین مبنا با تاكید و بدون شك می توان اظهار داشت كه همگرایی و ادغام اویغورها به اقتصاد قرقیزستان به صورت موفقیت آمیزی صورت گرفته و می گیرد.
گفتنی است حجم معاملات بین قرقیزستان و چین سالانه به ۵ میلیارد دلار می رسد و این دو برابر بیشتر ازحجم معاملات این كشور با روسیه است. با توجه به این كه حمل و نقل تمام كالاها از راه سین كیانگ انجام می شود، در این كسب و كار تعداد قابل توجهی از اویغورهای مقیم قرقیزستان جلب شده اند.
زندگی سیاسی
اویغور نسبت به سایر اقوام و اقلیت های قرقیزستان مشاركت كمی در زندگی سیاسی این كشور دارند و نمایندگان آنها در نهادهای دولتی خیلی كم است. این امر دلایلی دارد:
- سطح آموزش اویغورهای محلی پایین است- در زمان شوروی تعداد دانشجویان اویغورتبار خیلی كم بود.
- طبق قانون قرقیزستان ناحیه های انتخاباتی توسط شورایعالی (پارلمان) تعیین می شوند. سیستم انتخاباتی اجازه نداده است نماینده اویغور وارد پارلمان شود، چون نواحی سكونت و متعلق به اویغورها به نفع اقلیت دیگری اختصاص داده شده است. اویغورها تنها در نهادهای سطح روستا، ناحیه و شهر حضور دارند.
- با گسترش افراط گرایی و تروریسم؛ نهادهای انتظامی قرقیزستان به اویغورها با دیده شك و تردید می نگرند و تصور می كنند كه آنان از نزدیكانشان در سین كیانگ حمایت می كنند. در قرقیزستان اویغورها را بعنوان قوم و گروه جدایی طلب میشمارند و این نتیجه و تأثیر تبلیغات چین در رابطه با این گروه قومی است.
حتی در زمان شوروی و دوران سركوب استالینی؛ اغلب اویغورها بعنوان دشمن مردم و جاسوس چین زندانی شده بودند. به همین خاطر اویغورها را نمی توان در صفوف احزاب مخالف دولت (اپوزیسیون) دید. اولین نماینده پارلمان اویغور تاجر و فعال اجتماعی تولندیبایف زمان كورمان بیك باقی اف رئیس جمهور اسبق از حزب «آك جال» بود. سلیم اف دیگر نماینده اویغور تبار پارلمان فعلی قرقیزستان از حزب سوسیال دموكرات است.
در حال حاضر مشهورترین شخصیت علمی اویغورهای قرقیزستان نارین بایف پروفسور علوم فلسفه و عضو آكادمی ملی علوم قرقیزستان است. در بین اویغورهای قرقیزستان دانشمند، پزشك و قشر هنرمند خیلی كم است، اما این به هیچ وجه از سهم بزرگ آنان در اعتلای علم و فرهنگ جهانی نمی كاهد.
حضور نداشتن اویغورها در ساختارهای دولتی مربوط به دو عامل اصلی است: تبعیض قومی و عدم رقابت به خاطر سطح پایین آموزش. ولی به قول كارشناسان مانع حضور نمایندگان اویغور در نهادهای دولتی داشتن ملیت اویغور است. اگر اینگونه نبود، باتوجه به روابط قوی اقتصادی اویغورها آنها می توانستند همچون سایر اقلیت های این كشور مقام در نهادهای دولتی خریداری كنند! به قول آنان، جامعه قرقیزستان در نتیجه پمپاژ اطلاعات و تبلیغات مختلف از راه رسانه ها؛ آنها را تروریست و افراط گرا می دانند. بی اعتمادی و سوء ظن و شك به اویغورها مانع استخدام آنان در نهادهای دولتی است.
فرهنگ
در میان اویغورها افراد زیادی به زبان های روسی و قرقیزی تسلط دارند. آنها تا همین اواخر نمی توانستند حتی به زبان مادری آموزش سطحی به دست بیاورند. هم اكنون در روستای لبیدوناوكا (اطراف بیشكك) مدرسه شماره ۲ به آموزش و تدریس زبان اویغوری می پردازند. علاوه بر این جوانان فعال اویغور بسیار عالی و مسلط به زبان روسی صحبت می كنند. نخبگان امروز اویغور تلاش می كنند فرزندان خویش را برای تحصیل به دانشگاه های بزرگ و مشهور اروپا، آمریكا و چین اعزام كنند.
ازدواج بین اویغورها و قرقیزها همچون گذشته خیلی كم و بلكه به ندرت است و تفاوت فرهنگی بین مردم قرقیز كه كوچ نشین و مردم اویغور كه كشاورز هستند؛ از علل اصلی است.
دیاسپورهای اویغور در قرقیزستان با هموطنان خود در قزاقستان و سین كیانگ روابط و تعاملات نزدیكی دارند و در سطوح بالا مراسم های مختلف برگزار می كنند.
همچنین در قرقیزستان مركز معارف اویغور «ایتیپالك» (وحدت) در قالب مجمع اقوام و ملل قرقیزستان فعالیت می كند. علاوه بر این چند سازمان مستقل از هم دیگر همچون انجمن اویغورهای قرقیزستان، سازمان حقوق بشر «دموكراسی» و مركز اطلاعاتی اویغور «ارپان» فعالیت می نمایند. دلیل تفرقه میان سازمان ها و انجمن های اویغور؛ اختلاف منافع بین تجار و نخبگان اویغور است. به قول كارشناسان، تجار نمی خواهند به خاطر سیاست به كسب و كار خود ریسك بیاورند و به نوبه خود روشنفكران هم آنان را به عدم میهن دوستی در مبارزه برای آزادی اویغورستان متهم می كنند. در نتیجه سازمان های مذكور نمی توانند به دیاسپور خود تأثیر بگذارند. بزرگترین سازمان اویغورها، كنگره جهانی اویغورها است.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب