گزارشی پیرامون دغدغه تغییر دوباره خط در تركیه
تغییر خط و لباس ارتباطی با پیشرفت تركیه نداشت
بلال اردوغان در یك برنامه تلویزیونی اظهار داشت: خیلی از كشورها بدون تغییر الفبا و تغییر لباسشان پیشرفت كردند چرا ما این تغییرات را به پیشرفت مرتبط كردیم؟این سخن موافقان و مخالفان زیادی داشته است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: بلال اردوغان، پسر رئیس جمهور ترکیه، که ریاست هیأت امنای انتشارات علم را بر عهده دارد، با حضور در برنامه تلویزیون CNN Türk با اشاره به تغییر الفبا و رسم الخط در دوران ریاست جمهوری مصطفی کمال آتاتورک اظهار داشت: به یاد می آورم سال هایی را که در دوران دبستان بودم به ما خیلی واضح گفته شد که ما به خاطر الفبای خود عقب افتاده ایم. به ما گفتند تغییر الفبا و تغییر ظاهر موجب پیشرفت کشورمان می شود، حالا این سوال به وجود می آید که چرا بعنوان مثال کشور یونان، چین و ژاپن الفبای خودرا تغییر ندادند؟ در جهان کشورهایی وجود دارد که بدون تغییر الفبا و تغییر لباسشان پیشرفت کردند چرا ما تغییر لباس را به پیشرفت مرتبط کردیم؟ پس می توان نتیجه گرفت؛ پیشرفت هیچ ارتباطی با الفبا و تغییر ظاهر ندارد.
وی در ادامه سخنان خود در این برنامه تلویزیونی اشاره کرد: با نگاه به جهش ترکیه در بیست سال قبل می بینم ترکیه کشوری است که حالا هم در منطقه و هم در جهان حرفی برای گفتن دارد که افراد مذهبی ترکیه در این امر نقش بسیار جدی دارند. وقتی می گوئیم پیشرفت فناوری، هیچ تناقضی با نماز، دعا، فرهنگ و یا ظاهر ندارد. ما شکل خودرا خیلی شبیه اروپا کرده ایم، پس چرا تا امروز نتوانسته ایم جز جوامع پیشرفته جهان قرار بگیریم؟
بازخورد مخالف با سخنان بلال اردوغان
سینان میدان، مورخ و نویسنده روزنامه سوزجو ترکیه، با عنایت به تحولات اخیر به سخنان بلال اردوغان در مورد تغییر الفبا توسط آتاتورک در حساب شخصی شبکه اجتماعی خویش چنین پاسخ داد؛
• الفبای یونانی برای زبان یونانی مناسب بود، سیستم حروف چینی برای زبان چینی بود. حروف عربی-فارسی که مورد استفاده عثمانی ها بود برای زبان ترکی مناسب نبود.
• انقلاب الفبای در حالیکه میزان سواد در ترکیه حتی ۱۰ درصد نبوده است. روشنفکران عثمانی از دهه ۱۸۵۰ در مورد تغییر الفبای بحث کرده اند.
• ما از آتاتورک و جمهوری ترکیه که توسط وی تأسیس شد دفاع می نماییم. آتاتورک کسی است که وطن خودرا از نو ساخته است.
یوسف هالاچ اوغلو، نماینده پیشین و رئیس پیشین انجمن تاریخی ترکیه در پاسخ به سخنان پسر رئیس جمهور بلال اردوغان، درباره انقلاب الفبا اظهار داشت: «آیا اگر به الفبای واقعی خود برگردیم، شما می پذیرید؟»
بازخورد موافق با سخنان بلال اردوغان
ملیحه گوکچه شهردار سابق آنکارا، یکی از کسانی است که از بلال اردوغان و سخنان وی در نقد تغییر الفبا و رسم الخط حمایت کرد.
مصطفی ارمغان، نویسنده دایره‌ی المعارف ۷ جلدی عثمانلی و روزنامه نگار اظهار داشت: «من کلیه سخنان بلال اردوغان را تأیید و امضا خواهم کرد.»
اوموت موره، هارون تکین از موسیقی دانان ترکیه نیز در حساب توئیتر خود با سخنان بلال اردوغان اظهار موافقت کردند.
محمت متینر، نویسنده و دولتمرد، نماینده سابق مجلس ترکیه نیز در پست توئیتر خود نوشت: «بگذارید بیدار شویم، هیچیک از اینها تصادف نیستند.»
تاریخ تغییر خط در ترکیه
پنج سال پس از تأسیس رژیم جمهوری ترکیه، هیئت وزیران ترکیه دستور تشکیل کمیسیونی جهت بررسی مسئله الفبا را صادر کرد. در اواخر ماه ژوئیه سال ۱۹۲۸، سه تن از اعضای کمیسیون، گزارش تهیه شده درباره امکان تدوین «الفبای ترک» بر مبنای الفبای لاتین را به آتاتورک ارائه کردند. بعد از تصویب الفبای ترکی جدید بر مبنای الفبای لاتین در تاریخ ۱ نوامبر ۱۹۲۸ مطابق دستورالعمل مدارس ملی انتشار یافته در ۲۴ نوامبر ۱۹۲۸، مدارس ملی در هر گوشه ای از کشور راه اندازی شد و به عموم مردم آموخت که با حروف جدید بخوانند و بنویسند. آتاتورک بعنوان «رئیس معلم مدارس کشور» در این پروژه ملی شرکت کرد.
این اقدام که در آن زمان با نام «انقلاب حروف» از آن یاد شد از آن تاریخ تابحال هر از گاهی موضوع بحث در محافل علمی و سیاسی و تاریخی ترکیه بوده است. الفبای کنونی ترکیه برگرفته از الفبای لاتین و با الهام از مصادیق این الفبا در الفبای کشورهای آلمان، فرانسه و انگلستان پایه گذاری شده است. با نگاهی به تاریخ متوجه می شویم که فکر و ایده تغییر الفبا مربوط به اواخر دوره عثمانی بوده است. جلال نوری از روشنفکران عثمانی در کتاب «تحریر تدنیات عثمانیه مقدرات تحریه» به سختی الفبای عربی برای عموم و ضرورت تغییر الفبا اشاره نموده است.
پیشینه ایده تغییر الفبا تا زمان حکمرانی سلطان سلیم سوم بر می گردد. سلطان سلیم سوم که با بعضی از زبان های اروپایی آشنایی داشت نوشتن ترکی با الفبای لاتین را معقول تر و مطابق با فنوتیک زبان ترکی یافت. ولی به نظر می آید شکستن تابوی الفبای عربی با عنایت به حساسیت عوام و احتمال بالای برداشت ضد دینی، حتی سلطان سلیم را نیز از انجام چنین اقدامی باز داشته است.
سال ها بعد انور پاشا الفبایی تحت عنوان انوریه ابداع کرد که با استقبال چندانی مواجه نشد. به نظر می آید آتاتورک نیز برای مبادرت به چنین کاری منتظر پشت سر گذاشتن سال های نخست تأسیس جمهوری ماند و بعد از گذشت ۵ سال آنرا به اجرا در آورده است.
امروزه از تغییر الفبا در ترکیه ۹۲ سال می گذرد و هنوز عده ای هستند که این اقدام را نادرست می انگارند. به عقیده این افراد، تغییر الفبا ارتباط ملت ترکیه با گذشته خودرا قطع کرده است. به صورتی که در زمانی کوتاه میلیون ها باسواد تبدیل به توده های انبوهی از بی سوادان در کشور شدند. امروزه برای خواندن و بررسی آثار اسلامی یا دوره عثمانی و پیش تر، از کارشناسان متخصص امر در ترکیه استفاده می شود.
در مقابل چنین نظراتی نیز خیلی از مردم ترکیه تغییر الفبا را از مهمترین انقلاب های آتاتورک یاد می کنند. آمارها نشان داده است در آن زمان، از ۱۴ میلیون نفر جمعیت ترکیه تنها ده درصد سواد خواندن و نوشتن داشته اند. در حالیکه ده سال بعد زمان مرگ آتاتورک این درصد به ۲۴ درصد افزایش یافته است.
در سال ۲۰۱۴ سیاست دولت اسلامگرای ترکیه درباره احیای رسم الخط عثمانی در مدارس بعنوان یکی از دروس اختیاری تبدیل به موضوعی مورد مناقشه در جامعه ترکیه شد. مخالفان حکومت اسلامگرای ترکیه می گویند، دولت اردوغان می خواهد ریشه های جمهوری لائیک ترکیه را بخشکاند و تغییراتی اساسی و بنیادی در جهت احیای امپراتوری عثمانی و بازگشت به سنت های سابق «عثمانی – اسلامی» احیا کند.
چند سالی است که مساله احیای امپراتوری عثمانی در چارچوب طرح «نو عثمانی گری» دولت اسلامگرای ترکیه که یکی از پایه های اصلی و نظریه پرداز آن احمد داوود اوغلو نخست وزیر پیشین ترکیه است، در محافل سیاسی داخلی ترکیه و در سطح منطقه و حتی بین المللی مورد بحث و مناقشه است.
احیای رسم الخط دوره عثمانی بعنوان یک نماد بارز فرهنگی می تواند بعنوان مصداقی دیگر از تلاشهای دولت اسلامگرای ترکیه (به رهبری رجب طیب اردوغان) تلقی شود. با این وجود به گمان بسیاری، اگر آتاتورک در تغییر رسم الخط ترکیه از فارسی و عربی به لاتین با چالش بزرگی مواجه بود، دولت اسلامگرای فعلی ترکیه با چالشی به مراتب بزرگ تر از آتاتورک مواجه می باشد.
این چالش ها از مخالفت های جدی محافل مخالفان دولت ترکیه گرفته تا کمبود امکانات و زیر ساخت های آموزشی (کمبود معلم) از سویی، نرخ باسوادی بالای ۹۰ درصد ترکیه، که همگی زبان ترکیه را با رسم الخط لاتین آموخته اند از طرفی، کار را برای تغییر یا دوگانه کردن رسم الخط در این کشور بخصوص در شرایطی که خواندن دیگر زبان های خارجی همچون انگلیسی نیز در مدارس ترکیه بعنوان زبان دوم رایج بوده، دشوارتر می کند.
دولت اسلامگرای ترکیه در ۱۲ سال قبل با اجرای سیاست های خود در خیلی از موارد با لغو یا تغییر و اصلاح قوانین، نظام لائیک ترکیه را تعدیل کرده و به یک دولت سکولار با گرایش اسلامگرا تغییر شکل داده است.
برخی ناظران معتقدند با تحت کنترل گرفتن ارتش و نظامیان که با موفقیت از طرف دولت اردوغان در یک دهه گذشته به انجام رسید و با تغییراتی که در قانون اساسی و برخی قوانین آموزشی و اجتماعی این کشور اعمال شده است (برای مثال برداشته شدن منع حجاب در مدارس، دانشگاه ها و ادارات دولتی)، حالا دولتمردان ترکیه می توانند طرح های در چارچوب نوعثمانی گرایی خودرا با فراغ بال بیشتری جلو ببرند که طرح بازگشت به رسم الخط عثمانی یکی از مهم ترین و نمادین ترین آنهاست.
اردوغان در توجیه این طرح گفته است خیلی از مردم ترکیه در دهه های گذشته با تغییر رسم الخط ارتباط خودرا با تاریخ و گذشته خود از دست داده اند و به کنایه افزوده است: خیلی از ما وقتی سر مزار اجدادمان حاضر می شویم نمی توانیم حتی متن نوشته شده روی سنگ قبر آنها را بخوانیم.
ترکیه امروز کشوری است که با وجود موفقیت های اقتصادی و پیشرفت های دهه های گذشته، در برزخی بین هویت «شرقی و غربی» گرفتار آمده است و پروژه ۵ دهه ای تقاضا برای عضویت در اتحادیه اروپا با ناکامی نسبی مواجه بوده است و اروپایی ها هر چند نمی خواهند ترکیه را به ملاحظات مختلف از خود بطور کامل دلسرد کنند، اما بر هیچ تحلیلگر و دولتمرد عاقلی پوشیده نیست که ترکیه (دست کم با شرایط موجود و تا سال های آتی و آینده ای میان مدت) عضو اتحادیه اروپایی ها نخواهد شد. اما این مساله و دغدغه برای دولت اسلامگرای ترکیه چندان ناخوشایند نیست. اتفاقاً شاید از یک منظر برای اسلامگرایان حاکم بر ترکیه این مساله بد نباشد، چونکه به آنها کمک می نماید پروژه نو عثمانی گری خودرا پیش ببرند.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب