آداب و سنن مردم هرات باستان
مردم ولایت هرات چگونه نوروز را پاس می دارند؟
به گزارش جاوید شو هراتی ها هم مانند سایر كشورهای تمدن نوروز، سال نو را جشن می گیرند. برخی آیین های آنها با رسوم دیگر اقوام مشترك است، اما بعضی از رسم ها هم مختص خود آنان است، مثل رسم چهارشنبه آخر سال.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: رایزنی فرهنگی ایران در هرات
استقبال از نوروز و سال نو، در میان بعضی كشورها، قدمت چند هزار ساله دارد. مردمان كهن سرزمین نوروز در هر كشوری مطابق با مرزهای سیاسی امروز، طبق آداب و رسوم خود با برگزاری مجالس سرور و شادی به استقبال سال جدید و فصل بهار می روند. مردم افغانستان هم، همانند دیگر كشورهای حوزه نوروز، از این روزها و ایام نورروز با آداب و رسوم خاص خودشان تجلیل می كنند.
در افغانستان روزهای قبل و پس از سال نو، رنگ بوی دیگری دارد، مردم با برگزاری سنت های دیرینه افغانستانی، این ایام را به برگزاری جشن های مختلف و نمایش رسوم گذشتگان، (وسائل و ابزاری كه درگذشته از آنها برای كارها و زندگی روزمره استفاده می شد و ابزار كارهای اقتصادی و تجاری از قبیل گرفتن روغن كنجد با خراس، آسیاب آبی، كارگاه های ساخت برخی از خوراكی ها و غیره) از این روز تجلیل می كنند.
استان هرات هم یكی از استان های خوش آب و هوای افغانستان است و آب و هوای متفاوت و دلپذیر این استان نسبت به دیگر شهرهای افغانستان، حس آمدن بهار را زودتر از موعد به مردم نوید می دهد و این احساس شادی و پیدایش طراوت بهاری نه تنها بر رخسار مردمان این دیار هویداست بلكه كوه و طبیعت این شهر باستانی هم زیبا و دلپذیر می شود و سبزه زارها، دشت و دمن بوی بهار را فریاد می زنند و مردم را از دور و نزدیك به سمت خود دعوت می كنند.
در چهارشنبه آخر سال بر خلاف برخی از كشورها كه با آتش افروزی و ایجاد صداهای مهیب همراه می باشد، مردم هرات، گرد هم جمع شده و با خواندن جوك ها و اشعار و… این شب را سپری می كنند
بعضی از آیین های مردم هرات افغانستان در روزهای نوروز همانند دیگر كشورهای حوزه نوروز، مشترك است و بعض دیگر به صورت خاص مردم این دیار است كه در ذیل به آنها اشاره می شود:
درآخرین روزهای اسفند ماه، بازار نظافت و شست وشوی وسایل خانه بسیار گرم می شود و مردم در همه خانواده، به خانه تكانی و شست وشوی فرش ها و دیگر وسایل، مشغول می شوند.
عوض كردن لوازم خانه و جایگزین كردن وسایل نو یكی دیگر از برنامه های نوروزی برخی از هراتیان است.
در چهارشنبه آخر سال بر خلاف برخی از كشورها كه با آتش افروزی و ایجاد صداهای مهیب همراه می باشد، مردم هرات، گرد هم جمع شده و با خواندن جوك ها و اشعار و… این شب را سپری می كنند. همانگونه كه در شاهنامه فردوسی اشاره هایی درباره بزم چهارشنبه ای در نزدیكی نوروز وجود دارد كه نشان دهنده كهن بودن این جشن است، مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان این منطقه زنده نگاه داشته شده است.
بازار سبزه فروشی، فروش ماهی سرخ و اجزای هفت سین و هفت میوه هم گرم تر می شود.
آماده كردن سمنك (سمنو)، هفت میوه، هفت سین وغذای های شب نوروزی همچون برنامه هایی است كه برای تجلیل از نوروز در گوشه و كنار افغانستان و هرات گرفته می شود. بزرگان ولایت هرات در این باره، چنین می گویند: ساكنان هرات نوروز و گل گشت سیزده نوروز را در تفریحگاه ها و پارك هایی چون تخت ظفر، پارك ملت، پارك ارغوان، پارك ترقی، تفریگاه و باغ های شیدایی، جنگل و كوهسار میر داوود و كازرگاه و كوه های سید عبدالله مختار، و زیارت سلطان میرعبدالواحد می گذرانند.
هرچند در افغانستان تنها روز اول سال تعطیل می باشد، اما در هرات مردم تا ۱۳ روز فعالیتهای تجاری و كسب و كار خویش را تعطیل می كنند تا روزهای آغازین سال را در كنار خانواده و فامیل خود به سر ببرند.
نوجوانان هرات از مدتی قبل تخم مرغ ها را با رنگ های مختلف رنگ آمیزی می كنند و در ایام نوروز به بازی تخم مرغ جنگی (دو تخم مرغ را به یكدگر زدن) می پردازند و همینطور وسایل بازی دستی درست می كنند و در اجتماعات از آنها استفاده می نمایند.
در شب یا روز و لحظه تحویل سال اكثریت شان به خواندن دعا در مساجد و امكان دینی حاضر می شوند و برای سال پیش رو از خداوند طلب سلامت، امنیت، رفع مشكلات سال های گذشته و آرزوهایی از این قبیل می كنند و معمولاً دعای یا مقلب القلوب را لحظه تحویل سال قرائت می كنند.
در برخی از مناطق هرات مانند: سلطان امیر عبدالواحد شهید (معروف به سلطان آقا) تكیه عمومی حضرت اباالفضل (ع) و مزار شهدای جبرئیل مراسم به احتزاز در آمدن پرچم حضرت علی ضد السلام (جهنده بالا) برگزار می گردد كه همه ساله شمار زیادی از هراتیان همچون استاندار هرات، فرماندار و مقامات نظامی و انتظامی دیگر این شهر در لحظه تحویل سال خویش را به این اماكن متبركه می رسانند و در مراسم جهنده بالا شركت می كنند.
غذای مخصوص عید نوروز در افغانستان
از گذشتههای بسیار دور ساكنان افغانستان برای شب عید نوروز غذاهای خاصی را تهیه و میل می كنند كه بر سر سفره اغلب افغانستانی ها می توان این غذاها را دید.
گوشت خروس: یكی از غذاهای دوستداشتنی افغانستانی ها در نوروز گوشت خروس است و در بین ساكنان پایتخت بیشتر گوشت خروس با رنگ سفید مورد پسند قرار میگیرد.
سبزی پلو: این غذا بر سفره شمار زیادی از خانوادههای افغانستانی حتی آنانی كه سطح درآمد روزانه شان بسیار پایین است، در شبهای نوروز دیده میشود. سبزی كه تلفیقی از اسفناج، گشنیز و تره است و همینطور تلاش می شود كه برنج آن هم از محصولات كشاورزی افغانستان بوده تا همه چیز رنگ افغانی داشته باشد.
ماهی: ماهی یكی دیگر از غذاهای دوستداشتنی افغانستانی هاست و میكوشند تا گوشت ماهی را هم در كنار سایر غذاهای طبیعی بر روی سفره خود داشته باشند.
كلوچههای خانگی: خانوادههای افغانستانی در شهرها و روستاها از آرد گندم، روغن، كره و شكر انواع كلوچههای خانگی را تهیه میكنند تا زینتبخش سفرههای شان در ایام نوروز باشد.
اولین چهارشنبه سال برای هراتی ها
هراتیان در روز نوروز شاید كم تر برای تفریح و گشت و گذار به مناطق تفریحی بروند، ولی در نخستین چهارشنبه سال نو كمتر خانواده ای را در هرات پیدا می كنی كه در خانه مانده باشد؛ حتی اگر در این روز باران هم ببارد. این روز را مردم به نام چهارشنبه اول سال یاد می كنند و می گویند كه از زمان های بسیار دور رسم بیرون شدن از منزل در نخستین چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه سال وجود داشته است.
سیزده بدر
سیزدهمین روزِ فروردین در بعضی از كشورهای حوزه نوروز، روز طبیعت نام گذاری شده و همچون تعطیلات رسمی است. اما در افغانستان نه تنها تعطیل نیست كه به جز هرات در خیلی از شهرهای افغانستان كسی با این روز آشنایی چندانی ندارد.
هرچند در افغانستان تنها روز اول سال تعطیل می باشد، اما در هرات مردم تا ۱۳ روز فعالیتهای تجاری و كسب و كار خویش را تعطیل می كنند تا روزهای آغازین سال را در كنار خانواده و فامیل خود به سر ببرند بعضی از هراتی ها اعتقاد دارند كه در این روز باید به دل صحرا و طبیعت بروند، اما برای اثبات اینكه مردم قدیم هم این دیدگاه را داشتند هیچ روایت تاریخی و قابل استنادی در دست شان ندارند. پس از سیزده به در، جشن های نوروزی در هرات آخر می پذیرد.
یكی از آیین های این روز در بین هراتی ها سبزه گره زدن است كه بیش تر جوانان در این روز این كار را انجام می دهند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است كه همیشه سبز و شاداب باقی بمانند.
دیگر آیین های نوروزی
هراتی ها به علت گرمای سخت این شهر؛ تابستان ها معمولاً از تفریحات بیرون شهری محروم اند. اما تفریح گاه های درون شهر چه در ایام نوروز و چه بعد از آن همواره با آغاز بهار رنگ و بوی تازه ای می گیرند.
در هرات تفریح گاه های زیادی وجود دارد. تفریح های نوروزی هرات معمولاً در چشمه های آب گرم اوبه، چشمه های آب گرم سفیدكوه، باغ شیدایی، میرداود، خسرو جان، گندم علی صاحب، مولاناسپند، سلطان شیخ آئینه، رباط پی، پل پشتون، پل مالان، پل هاشمی، خواجه ملا كوهی، چشمه توتك كمركلاغ، چله خانه ی خواجه صاحب انصار، باغ ملت، قلعه شربت، دهانه غار، باغ حضرت صاحب كرخ، بند ریگ، خوش رباط، خواجه سرب، پارك ترقی، پارك ظاهر شاهی، پارك گوهرشادبیگم و تخت صفر برگزار می گردد.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب