شاعر و فعال فرهنگی اهل سنت در گفت وگو با مهر؛
فراوانی نام اهل بیت(ع) نزد اهل سنت، بیشتر از شیعیان نباشد، كمتر نیست
جاوید شو: بزرگ زاده می گوید شیعیان و اهل سنت در ایران اختلافات جزئی دارند، اما اشتراكاتشان زیاد است و رسانه ها در این زمینه كار چندانی نكرده اند. در عوض شعرای بلوچ درباره دوده (ع) بسیار سروده اند.
به گزارش جاوید شو به نقل از مهر، مساله وحدت مسلمانان یكی از دغدغه های مهم ترین اندیشمندان مسلمان و دلسوزان جوامع اسلامی، در یكی دو قرن اخیر بوده است. به باور بزرگانی چون سیدجمال الدین اسدآبادی علت اینكه مسلمانان در جهان جدید از تمدن غرب عقب افتادند این بود كه امت واحده ای را كه پیغمبر (ص) با خون دل ایجاد كرد و تمدنی به نام تمدن اسلامی را ساخت، گرفتار تشتت شد و عصبیت های مذهبی، قومی و قبیله ای جای اشتراكات را گرفت.
در دهه های اخیر جهان اسلام و به ویژه ایران به پیشرفت های مهم علمی نائل شد و دشمنان دین و امت واحده چاره ای ندیدند تا باردیگر روی به ترویج تفرقه و اختلاف بیاورند. خوشبختانه حالا ایرانی ها آگاهی های بسیاری نسبت به دهه های پیشین پیدا كرده و نسبت به مساله وحدت توجه جدی نشان داده اند. در مناطقی از كشور كه هم وطنان اهل سنت زندگی می كنند، می توان لحظات زیبایی را از زیست مسالمت آمیز و زندگی برادرانه شیعه و سنی دید.
استان سیستان و بلوچستان یكی از پهناورترین استان های كشور است و تركیب جمعیتی آن میان شیعیان و اهل سنت تقسیم شده. متاسفانه رسانه ها از این استان تصویرهای خوبی را به ایرانی ها نشان نداده و این استان را ناامن جلوه داده اند. این در صورتی است كه پیمان های برادری قوی در این استان میان شیعیان و اهل سنت وجود دارد و همین زندگی برادرانه موجب امنیت بالای این استان شده است.
متاسفانه این استان هنوز با محرومیت دست و پنجه نرم می كند و دولت ها تابحال نسبت به مسائل عمرانی این استان عزیز بی توجه بوده اند. این محرومیت هم البته هم شامل اهل سنت و هم شامل شیعیان ساكن در این استان می شود. بزرگان این منطقه شامل نماینده ولی فقیه و امام جمعه شیعیان و همین طور امام جمعه اهل سنت مركز این استان بارها بر این محرومیت تاكید كرده اند و شاید اگر توجه ویژه رهبر معظم انقلاب و همین طور بزرگانی چون سردار شهید نورعلی شوشتری نبود، این استان تا همین حد هم رنگ عمران و آبادانی را به خود نمی دید. شاید بتوان اظهار داشت كه اگر در مواردی ناامنی در این استان بوجود می آید به سبب محرومیت و فقر است.
به مناسبت هفته وحدت با سید عبدالسلام بزرگ زاده به گفت و گو نشستیم. بزرگ زاده شاعر اهل سنت بلوچ، پژوهشگر ادبیات و هنر و از فعالان شناخته شده فرهنگی استان سیستان و بلوچستان است. مجموعه چند جلدی «شوهاز» همچون كتاب های انتشار یافته اوست.
شاید بهتر باشد كه بحث مان را با محل زندگی شما یعنی استان بزرگ و عزیز سیستان و بلوچستان آغاز نماییم. شما یكی از فعالان فرهنگی این استان هستید و گاهی سمت هایی هم همچون در صدا و سیما داشته اید. شما را بعنوان یكی از فرهنگیان منادی وحدت هم می شناسند و شعرهای شما به ویژه درباره پیامبر مكرم اسلام و همین طور دوده علیهم السلام معروف است.
ببینید استان سیستان و بلوچستان به پایتخت وحدت اسلامی نامگذاری شده و برای اینكار دلیلهای مهمی هم وجود دارد. در طول تاریخ، این استان محل زیست اقوام و مذاهب گوناگون بوده است. بعد از شكل گیری شهر زاهدان اقوام مختلفی شامل بلوچ، سیستانی، بیرجندی و... و بطور كل ایرانی ها از مناطق دور و اطراف در آن ساكن شدند كه مذاهب مختلفی داشتند همچون شیعه، اهل سنت و سیك ها هم كه از قدیم در منطقه ساكن بودند.
زاهدانی ها و كلا اهالی سیستان و بلوچستان با این همه تعدد مذاهب در طول تاریخ همیشه در صلح، صفا و برادری در كنار هم زیسته و زندگی مسالمت آمیزی داشته اند فقط در برهه ها و مقاطع كوتاهی دشمنان اسلام و امت ایران در این منطقه دست به تفرقه افكنی زده و مصیبت هایی را سبب شدند.
جالب است برای شما بگویم كه در خیابان شهید بهشتی زاهدان دو مسجد روبه روی هم وجود دارد. بنیانگذار این دو مسجد دو برادر به اسامی سیدعبدالسلام حسینی و سیدحاجی حسینی هستند. سرگذشت این دو برادر تعجب آور است. یكی از این دو شیعه و دیگری اهل سنت بود و هر دو هم از یك پدر و مادر بودند. این دو مسجد را هم در ملك و زمین موروثی شان ساختند. سیدحاجی چند سال پیش فوت كرد.
زاهدانی ها و كلا اهالی سیستان و بلوچستان با این همه تعدد مذاهب در طول تاریخ همیشه در صلح، صفا و برادری در كنار هم زیسته و زندگی مسالمت آمیزی داشته اندبه هر حال، این دو برادر در این شهر زندگی كرده و هر دو متولی و موسس دو نهاد مهم اسلامی بودند و برادرانه در هر دو مسجد مناسك خودشان را به جا می آوردند. اگر شیعه ای فوت می كرد و در مسجد شیعیان برای او مراسم ترحیمی گرفته می شد اهل سنت آن محل نیز همگی به مسجد شیعیان می آمدند و در كارها كمك می كردند و اگر اهل سنتی فوت می شد، شیعیان با خلوص نیت هم در كارها كمك می كردند و هم در مجلس ترحیم حضور می یافتند و این روند كماكان ادامه دارد. هر دو طیف معتقد بودند كه مسجد برای خداست و این حركت آنها مصداق عملی وحدت بود. زاهدان یك خاصیت دارد كه چه شیعه و چه اهل سنت همگی مومن و متشرع هستند.
استان ما تعدد مذاهب و اقوام دارد. اساسا وقتی اهالی و بومیان اینگونه مسالمت آمیز و برادرانه با هم زندگی می كنند و با هم وصلت می كنند، نشان دهنده آن است كه معدود اختلافات فقهی مشكلی درست نكرده و نمی نماید. شما یقین داشته باشید كه دشمنان اسلام و ایران از این مساله خوششان نمی آید و تمام تلاش خودرا برای تفرقه به كار می بندند و در مقاطعی هم اختلافاتی را ایجاد كردند. اما خوشبختانه مردم هوشیارند و توطئه های آنها را تابحال خنثی كرده اند.
به نكته مهمی اشاره كردید. مشتركات بین مسلمین زیاد است و البته همان اختلافات جزئی هم موجب رواج فرهنگ گفت وگوست. كما اینكه زندگی مسالمت آمیز و زیست مومنانه شیعیان و اهل سنت این دیار نشان دهنده رواج این فرهنگ گفت وگوست. من در تجربه هایم از حضور در این استان این نكته را درك كرده ام. بعنوان مثال در ایام مختلفی كه در این استان و در شهر زاهدان بودم حتی یك مورد نزاع خیابانی را شاهد نبودم در صورتیكه در تهران به كرات شاهد این نزاع هستیم.
به بركت وجود نازنین پیغمبر مكرم اسلام (ص) و همین طور كلام الله مجید و خانه كعبه ما اشتراكات فراوان داریم. به قول مولانا عبدالحمید اسماعیل زهی ما اینقدر مشتركات داریم كه اختلافات جزئی فقهی به چشم نمی آید. این اختلافات جزئی هم طبیعی است و به قول شما موجب «گفت وگو» می شود. بین مذاهب اهل سنت هم اختلافات وجود دارد و حتی بین فتاوای مراجع شیعه. اما مشتركات مسلمانان معمولی نیست. بالاتر از خدای متعال، كعبه و قرآن كریم و اعتقاد به ائمه اطهار (ع) و اولاد پیامبر (ص) دیگر چه داریم؟ هر هفته در نماز جمعه اهل سنت خطبه های مختلفی در مدح پیامبر (ص) و اولاد پیامبر (ع) خوانده می شود.
متاسفانه شاید به سبب كم كاری رسانه ها اطلاعات از اقوام به ویژه هموطنانی كه در استان های دور از مركزی چون سیستان و بلوچستان زندگی می كنند، كم است. خود من شاهد بودم كه دوستی از تهران به استان شما آمد و از اینكه اهل سنت اسم فرزندان خودرا به نام ائمه شیعه می گذارند، حیرت كرده بود.
ببینید اگر به آمارهای رسمی هم نگاه كنید در كل ایران ما نمی توانیم تعیین نماییم كه درصد نامگذاری نوزادان شیعیان به نام ائمه اطهار بیشتر است یا نوزادان اهل سنت. جمعیت اهل سنت بمراتب كمتر از جمعیت شیعیان است، اما تعداد و درصد نامگذاری ها به اسامی مقدس اولادان پیغمبر در بین اهل سنت با شیعیان برابری می كند و حتی بلكه بیشتر است. این نشان علقه اهل سنت به پیامبر و خاندانش است و در عمل به وحدت توجه دارند. بدین سبب اهل سنت ایران نیز مانند برادران شیعه شان به دوده ارادت ویژه دارند.
به بركت وجود نازنین پیغمبر مكرم اسلام و همین طور كلام الله مجید و خانه كعبه ما اشتراكات فراوان داریم. به قول مولانا عبدالحمید اسماعیل زهی ما اینقدر مشتركات داریم كه اختلافات جزئی فقهی به چشم نمی آیدمتاسفانه چون این مسائل برای جامعه تبیین نشده از این نظر گرفتار مشكلات فرهنگی هستیم و شبهات بسیاری برای جوان ها بوجود می آید. بارها شده سوال كرده اند كه مگر اهل سنت هم می شود اسمش حسین باشد؟ چرا نمی گردد. حتی می گویند مگر می شود اهل سنت سید باشد؟ بله می شود خود من از سادات حسینی ام. ما در منطقه سراوان هم نام خانوادگی سیدزاده و علوی داریم. اینها یك مورد یا دو مورد نیست و به سبب وصلت با شیعیان هم بوجود نیامده بلكه در طول تاریخ امتداد داشته است. سیدبهاالدین حسینی هم از مداحان اهل سنت است. ما یكبار به مناسبت هفته وحدت در سنندج بودیم. ایشان هم اجرا داشتند و اجراهایی كرد با ۵۰ دف نواز كه عالی بود. عجیب آنكه من همانجا شعر بلوچی ام در نعت پیغمبر را خواندم و او بلافاصله آنرا به بلوچی اجرا كرد و بعد به كردی فارسی عربی و تركی هم اجراهایی داشت.
متاسفانه كار فرهنگی در حوزه وحدت بسیار اندك بوده است. در این مساله باید به حوزه ادبیات توجه جدی نماییم. خود من درباره امام حسین (ع) و امام رضا (ع) اشعاری سروده ام كه بسیار مورد استقبال قرار گرفت. در اولین دوره جشنواره بین المللی شعر رضوی شعر بلوچی من درباره امام رضا (ع) حائز رتبه انتخاب گردید و در دوره دوم نیز شعری داشتم كه رتبه دوم را به خود اختصاص داد.
مذهب هم وطنان اهل سنت ساكن استان سیستان و بلوچستان حنفی است و در میان مذاهب اهل سنت این مذهب حتی در حوزه فقه نیز بیشترین نزدیكی را با مذهب امامیه دارد. متاسفانه از این نكته مهم نیز غفلت شده و به ویژه رسانه ها در این زمینه مقصرند.
بله بیشترین نزدیكی را دارند به این علت كه امام ابوحنیفه شاگرد فقهی امام جعفر صادق (ع) بود و ایشان هم بنیانگذار مذهب جعفری است. مگر می شود شاگرد با استادش اختلافات عمیق فقهی داشته باشد؟ هرچه دارد از استادش به ارث برده است. همانطور كه گفتم در تشیع و در بین مراجع شیعه هم اختلافات جزئی فقهی وجود دارد. مهم جزئی بودن این اختلافات است كه و هیچگاه اشتراكات را زیر سوال نخواهند برد. اما دشمنان ما این اتحاد شیعه و سنی را دوست ندارند و دشمن نمی خواهد وحدت وجود داشته باشد. بنا بر این آنها برنامه های درازمدتی را برای شكستن این وحدت در پیش گرفته اند. در بین شیعیان به ویژه كودكان و نوجوانان تبلیغات سو بسیاری درباره اهل سنت می كنند و در مقابل هم ذهن های كودكان اهل سنت را شستشو می دهند تا برادر شیعه اش را مسلمان نداند.
متاسفانه كار فرهنگی در حوزه وحدت بسیار اندك بوده است. در این مساله باید به حوزه ادبیات توجه جدی كنیممن از دوران دانشجویی ام دوستی شیعه دارم كه مانند برادرم است و رفت و آمد خانوادگی داریم. آنقدر به هم اعتقاد داشتیم كه در دوران دانشجویی و در خوابگاه پشت سر هم نماز می خواندیم. او اسم دخترش را منیژه گذاشت و من اسم دخترم را زینب. یكبار به شوخی به او گفتم كه اسم دخترت چیست؟ اظهار داشت كه برادرزاده ات است و می دانی، چرا می پرسی؟ گفتم اسم دختر من چیست؟ پاسخ داد اسم برادرزاده ام را می دانم كه زینب است. گفتم حالا بگو كدامیك از ما بیشتر به دوده (ع) ارادت داریم؟ در پاسخ اظهار داشت كه یك به هیچ به نفع تو. واقعا اگر همه دقت نماییم متوجه می شویم كه ما هیچ تضادی نداریم.
یكی دیگر از وجوه فرهنگی استان سیستان و بلوچستان توجه جدی شعرای بلوچ به ائمه اطهار(ع) است. راه محتوایی شعرای بلوچ در طول تاریخ این بوده و در دوران معاصر هم به شما و امثال شما رسیده است. قبل از پرداختن به شعر بلوچ این سوال را تا یادم نرفته بپرسم كه چرا قبل از اسم هر شاعر بلوچی از لفظ «ملا» استفاده شده است؟
ببینید ما بلوچ ها هر چه از گذشته مان می دانیم به بركت شعر بوده است. تمدن در بلوچستان به پیش از آریایی ها باز می گردد و قوم ما دیرینه سال است. اما مكتوباتمان در نهایت برای ۳۰۰ سال قبل است. ما اطلاعاتی را كه امروزه از تاریخمان داریم، به بركت شعر و ادب بوده است. ما سنت حماسه سرایی داشتیم. اشعار شعرای قدیم بلوچ همواره با موسیقی نقل می شد. ملافاضل، ملابهادر و... از شعرای مطرح بلوچ هستند. اما پرسیدید كه چرا قبل از اسم این بزرگان ملا آمده است. بلوچ ها به كسی كه سواد خواندن و نوشتن داشت ملا می گفتند و الان هم حتی به كسانی كه درس خوانده دانشگاه ها هستند ملا می گویند.
ملاهای بلوچ بیشترین شعرهایشان درباره حضرت امام حسین(ع) و رخداد كربلاست. محال است كه یك شاعر بلوچ را پیدا كنید كه شعری درباره سیدالشهدا نداشته باشد در مجموع بیشتر شعرای ما ملاها هستند. من تحقیقی درباره كل مجموعه شعرای كهن و معاصر بلوچ دارم كه در كتاب «شوهاز» آمده است. بیشترین آثار این شاعران دینی و آیینی است تا اجتماعی، عشقی و یا حب وطن. شما فكر می كنید كه سوژه خاص این اشعار دینی و آیینی چیست؟ در درجه اول گمان می نماییم كه درباره پیغمبر مكرم اسلام باشد. البته شعرهای نغزی هم در نعت پیغمبر سروده اند اما خیر. در درجه دوم گمان می نماییم كه درباره خلفا باشد كه البته برای خلفا هم شعر گرفته اند اما حجم عمده اش درباره خلفا نیست.
باید به شما بگویم كه ملاهای بلوچ بیشترین شعرهایشان درباره حضرت امام حسین (ع) و رخداد كربلاست. محال است كه یك شاعر بلوچ را پیدا كنید كه شعری درباره سیدالشهدا (ع) نداشته باشد.
علت این حب و علاقه چیست؟
امام حسین (ع) بعنوان نوه پیغمبر (ص) و یكی از ائمه كه جانش را برای اسلام فدا كرد و علاوه بر این مولفه های بسیار مهم، قیام امام حسین (ع) و نحوه شهادتشان اسطوره ای بوده است. مردم سیستان و بلوچستان به صورت ژنتیكی علقه ای به اسطوره ها دارند. اسطوره ها در ژن و ذات مردم سیستان و بلوچستان نقش بسته است و امام حسین (ع) هم بزرگترین اسطوره تاریخ بشریت است. بجز مسلمان، مسیحیان و یهودیان هم امام حسین (ع) را یكی از بزرگترین اسطوره های بشری می دانند. به همین دلیلهای در بین شعرای اهل سنت بیشترین شعرها درباره امام حسین گفته شده است. ملایان بلوچ درباره كربلا مثنوی های بلند ۱۰ صفحه ای سروده اند. مرحوم مولوی عبدالله روانبد اشعاری درباره امام علی (ع) دارد كه مخاطب با خوانشش بسیار حیرت كرده و مو به تنش سیخ می شود. هم چنان درباره كربلا شعر گفته و تصویرسازی ادبی كرده كه تعجب آور است. بدین سبب نقش شعر برای احیای اعتقادات دینی مذهبی و آیینی بسیار موثر بوده است.
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب