رفتارهای نابهنجار در ورزشگاه نشانه هستند
به گزارش جاوید شو «یك جامعه شناس تاكید می كند كه نباید از كنار برخی رفتارها در ورزشگاه ها به آسانی عبور كرد و آنها را تنها رفتارهای نابهنجاری در ورزشگاه به حساب آورد، بلكه آنها نشانه هستند؛ نشانه هایی كه می توانند در موقعیت های دیگری به شكل های مختلف خویش را نشان دهند و سبب وقوع مشكلات دیگری شوند. از طرفی دیگر قدرت تخریب این رفتارها به علت شكل گرفتن شان در جمع بالاست.»
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، روزنامه اعتماد نوشت: «بازی جمعه شب تیم استقلال و تراكتورسازی تبریز در ورزشگاه یادگار امام این شهر از حاشیه بی نصیب نبود. هرچند شعارهای تفرقه افكن توفیق چندانی در بین تماشاگران حاضر در ورزشگاه هم پیدا نكردند و غائله ختم به خیر شد اما همین رفتار در چند روز اخیر مبحث گفتگو درباره چیستی چاره برخورد با این شكل از رفتارها شده است. با عنایت به وقوع این رفتار در یك بستر اجتماعی یعنی ورزشگاه «اعتماد» پاسخ این پرسش را در گفتگو با دكتر سعید معیدفر، جامعه شناس و استاد بازنشسته دانشگاه تهران جست وجو كرد. معیدفر سال ها به تحقیق و پژوهش در حوزه صدمه های اجتماعی و مسائل اجتماعی ایران پرداخته است و از میان آثار او می توان به كتاب های نظریه های جامعه شناسی نظم، جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران و مسائل جامعه شناسی ایران (جامعه شناسی قشرها و گروه های صدمه پذیر) اشاره نمود. معیدفر در پاسخ به پرسش های «اعتماد» تاكید می كند كه نباید از كنار چنین رفتارهایی به آسانی عبور كرد و آنها را تنها رفتارهای نابهنجاری در ورزشگاه به حساب آورد، بلكه آنها نشانه هستند؛ نشانه هایی كه می توانند در موقعیت های دیگری به شكل های مختلف خویش را نشان دهند و سبب وقوع مشكلات دیگری شوند. از طرفی دیگر قدرت تخریب این رفتارها به علت شكل گرفتن شان در جمع بالاست. اما راه برخورد با این نوع رفتارها از منظر یك جامعه شناس چیست. رئیس اسبق انجمن جامعه شناسان ایران پاسخ را از منظر جامعه شناسی در دو نكته خلاصه می كند: اول فراهم كردن زمینه های تخلیه انرژی و احساسات زاید جوانان از قبیل ورزش های سنگین و دوم جذب این انرژی ها و به كار گرفتن شان در جهت ارتقای كشور.
رفتار برخی از تماشاگران در حاشیه بازی استقلال و تراكتورسازی و رفتارهایی از این دست نه تنها در ایران، بلكه در سایر نقاط دنیا هم در استادیوم و در حاشیه یك رویداد ورزشی به تكرار دیده شده اند. این در شرایطی است كه شاید همین افراد در حاشیه خیابان نتوانند دست به چنین اقدامی بزند. به نظر شما چرا ورزشگاه و استادیوم فوتبال در بعضی شرایط محلی برای بروز رفتارهای صدمه زا می شوند و ریشه این نوع خاص رفتار در ورزشگاه چیست؟
البته اتفاقی كه به آن اشاره كردید و اتفاقاتی از آن دست مسبوق به سابقه هستند و اولین بار نیست كه شاهد چنین نوع تمایلات و رفتارهایی در استادیوم ورزشی هستیم. انبوه جمعیت استادیوم یكی از پتانسیل هایی است كه به بروز این نوع خاص رفتار كمك می نماید. افراد در این انبوه جمعیت خیلی آشكار نیستند و به اصطلاح جامعه شناسان جو جمعی استادیوم افراد را می گیرد. در جامعه شناسی پدیده ای به نام رفتارهای جمعی وجود دارد، رفتارهای جمعی یعنی رفتارهایی كه تحت تأثیر جمع رخ می دهند. یعنی فرد در جمع رفتاری را بروز می دهد كه در فضای عادی آنرا صورت نمی دهد. یا این كه در بخش ناخودآگاه افراد این رفتارها وجود دارد و در انبوه جمعیت و حس باهم بودن و ازدحام و شور تعدادی از طریق ناخودآگاه این رفتارها بروز پیدا می كنند. در استادیوم این فرصت هست، خصوصا این كه دو تیمی كه مسابقه می دهند معمولا نماینده دو گروه هستند. برای مثال یك تیم منتسب به قومی خاص است و طرفدارانش تمایلاتی قوم گرایانه ابراز می كنند و تیم مقابل را در مقابل خود و نماینده بخش دیگر جامعه می بینند. مسابقات فوتبال در دنیا محلی برای بروز تمایلات ملی گرایانه هستند. تماشاگران تمایل دارند تیم شان برنده شود چونكه تیم مورد تشویق شان را نماینده خود می دانند و برنده شدن تیم به معنای برنده شدن خودشان است. حال وقتی در رقابت تنگاتنگ مبارزه ورزشی هواداران دو تیم رویارویی پیدا می كنند، جنبه های ناخودآگاه بروز پیدا می كند و شدت می یابد و منجر به واكنش ها و رفتارهای به خصوصی می شود، به خصوص زمانی كه تماشاگران زیر فشار جمع قرار بگیرند. این اتفاق هم ناشی از شرایط داخل استادیوم و شور جمعی است و هم در عین حال ناشی از تمایلات ناخودآگاهانه ای است كه گاهی فرصت بروز پیدا می كند. با این وجود نمی توان ساده از كنار چنین رفتارهایی عبور كرد بلكه این رفتارها و اتفاقات احتیاج به بررسی دارند. چونكه آنها نشانه هستند؛ نشانه هایی كه می توانند در موقعیت های دیگری به شكل های مختلف خویش را نشان دهند و سبب وقوع مشكلات دیگری شوند.
اگر این رفتارها مورد مطالعه و بررسی قرار نگیرند و به فرض بی اهمیت بودن دیده نشوند، در آینده می توانند مولد چه نوع صدمه های اجتماعی باشند؟
به نظرم معمولا این رفتارها بیشتر یك نوع رفتار سیاسی قومی است تا رفتاری كه منشا بروز صدمه های اجتماعی شود. صدمه های اجتماعی به این شكل بروز نمی كنند. البته می توان از منظر خشونت به این رفتارها نگاه كرد. یعنی این رفتارها بعنوان یك پس از صدمه های اجتماعی می تواند در آینده منجر به حوادث بسیار خشونت بار در استادیوم و حواشی آن شود. مثلا دو تیم خویش را نماینده دو جریان نسبتا متقابل بدانند و با هم درگیر شوند یا این كه رفتارهای وندالیستی داشته باشند؛ به این معنا كه پس از برگزاری مسابقه وسایل حمل و نقل عمومی را تخریب كنند. چنین آثار و نتایجی از این رفتارها می توان انتظار داشت، مثل اتفاقاتی كه پس از بازی های شهرآورد رخ می دهد و از بعد صدمه شناختی می توان همین جنبه را مد نظر قرار داد. اما بیشتر از بعد سیاسی این مورد یا بعد قومی می تواند اهمیت داشته باشد. این كه سیاست گذاران ما متوجه باشند كه تا چه اندازه به مسائل قومی دامن می زنند. چقدر در حوزه های تصمیم گیری این تبعیض ها یا نابرابری ها بین اقوام مد نظر ما قرار می گیرد. فقط محدود به آنها هم نیست. حدودا در كل كشور شكاف های بسیار عمیق اجتماعی و اقتصادی داریم و مبحث اقوام یكی از آنهاست. تبعیض هایی در جامعه ما روا داشته می شود. عملا سیاستمداران ما در حوزه های مختلف به هیچ وجه تصریح نمی كنند كه به این تبعیض ها دامن زده اند اما در عمل به خوبی عیان است كه بعضی تبعیض ها به شكاف اجتماعی و اقتصادی زیادی منجر گردیده است و این رویدادی كه به آن اشاره كردید هم در این زمینه قابل بحث است.
یعنی به نظر شما صدمه های اجتماعی این رفتارها منتج از تبعیض های اجتماعی است و خشونت پس از بازی بخش كمتری را به عهده می گیرد؟
ببینید، شكاف های اجتماعی و اقتصادی كثیری در سراسر جامعه وجود دارد. گاهی ناخودآگاه شكاف ها از بخشی به بخش دیگر سرایت می كند. برای مثال امكان دارد محرومیتی كه گروه سیاسی پیدا می كند تبلوری در تمایلات قوم گرایانه پیدا كند یا بخش هایی از جامعه كه درگیر تبعیض های اجتماعی هستند فرصتی پیدا كنند و خویش را در تمایلات قومی ابراز كنند. آنقدر این شكاف ها زیاد است كه در بخش هایی متفاوت هر جا كه فرصت پیدا كند بیرون می زند. یك صورت نرم آن می تواند همین رفتارها در استادیوم باشد اما این تبعیض ها می تواند در آینده به حوزه های دیگری هم سرایت و صدمه های دیگر و بیشتری را متوجه جامعه كند.
وندالیسم ورزشی كه به آن اشاره كردید چیست و آیا تخلف محسوب می شود؟
وندالیسم رفتار هنجارشكنانه ای در جامعه است كه ریشه اصلی اش ناشی از نارضایتی یا بی منفعتی گروه های خاصی از جامعه است كه نهایتا آثار خویش را در هرج و مرج یا از بین بردن امكانات و وسایل عمومی به صورت فردی و جمعی می بینند. احیانا دیده اید گاهی امكانات عمومی در پارك یا اتوبوس به نحوی توسط عده ای تخریب می شود. یا زمانی بود كه صندلی اتوبوس ها را از فایبرگلاس می ساختند تا از تخریب شان توسط افراد خاصی جلوگیری شود. هر جایی كه وسایل عمومی باشد عده ای كه خویش را افراد ناراضی می دانند دست به تخریب اموال عمومی می زنند. پس از مسابقات ورزشی و فوتبال هم مهم نیست كدام تیم برنده باشد و كدام بازنده، تماشاگرانی از هر دو تیم در این حركت وندالیستی شركت می كنند. اگر زمینه های نارضایتی در جوانان وجود داشته باشد، اگر جوانان از مسائل شغلی، آینده مبهم، عدم توجه به خواست ها و نیازهای شان ناراضی باشند نتیجه نارضایتی شان را به صورت جمعی و در تخریب اموال عمومی می بینند. این وندالیسم پس از مسابقات ورزشی در شرایط شور جمعی اتفاق می افتد و قدرت تخریب آن بالا و زیاد است، در خفا به صورت فردی و در فضای عمومی به صورت جمعی.
راه برخورد با این نوع رفتارها چیست؟
در برخی شرایط گفته می شود این رفتارها اجتناب ناپذیرند و نمی توان آنها را كنترل كرد. شور جوانی و حس و حال افراد مسبب این رفتار می شود. اگر در شرایطی این مسئله را بپذیریم آیا باید منفعل باشیم؟ خیر بلكه می توانیم از قبل كارهایی انجام دهیم كه این نوع رفتارها شكل نگیرد. در گذشته هم جوان ها و نوجوان ها از این رفتارها بروز می دادند مثلا زنگ در خانه ای را می زدند و فرار می كردند. یا به شكلی حس قدرت طلبی از خود بروز می دادند یا برای دیگری مزاحمتی فراهم می كردند. باید توجه داشت كه این نوع رفتارها قابل مدیریت است. امروز در دنیا سیاست گذارها متوجه شده اند باید فرصت هایی را در اختیار جوانان قرار دهند تا به این نوع احساسات و تمایل ها تا حدی پاسخ داده شود. مدیریت انرژی ها، استعدادها و كنش ها و فعالیت های جمعی می تواند بسیار تعیین كننده باشد. بالاخره این دو چاره هست. ایجاد فرصت مناسب برای به كارگیری این انرژی و دوم فرصت برای تخلیه انرژی های تخریبی در جای دیگر كه كمتر هزینه داشته باشد.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب