یادداشت وارده
بحران فرهنگی مهاجرت و تشدید مناقشات بین ایتالیا و اتحادیه اروپا
جاوید شو: دولت جدید ایتالیا با عنایت به بحران فرهنگی مهاجرت به این كشور از در مخالفت با سیاست های اتحادیه اروپا در زمینه مهاجران برآمده است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: نوید رسولی، كارشناس مسائل فرهنگی ایتالیا
مهاجرت یك پدیده اجتماعی است كه به منظور كسب موقعیت مادی و معنوی بهتر یا به عبارتی گریز از یك فرصت نامطلوب برای رسیدن به وضعیت مطلوب انجام می گیرد و این امری است طبیعی كه در تمام دنیا و در تمام اعصار صورت گرفته و الان هم در حال انجام می باشد. بر همین اساس، سوژه مهاجرت در اتحادیه اروپا در سال های اخیر، توجهات بسیاری را به خود معطوف داشته است؛ اروپا بعد از جنگ جهانی دوم برای بازسازی، اقبال شایان توجهی به مهاجران نشان داد و به یكی از مناطق مهاجرپذیر جهان تبدیل شد.
مهاجرت به قاره سبز كه غالباً ناشی از رشد و توسعه اقتصادی این قاره و بحران ناامنی و بیكاری در كشورهای درحال توسعه است، به شكل بی رویه ای افزایش یافت بطوریكه كشورهای عضو اتحادیه اروپا با یورش مهاجران از آفریقا، آسیا و بالكان، در چند سال اخیر روند سختگیرانه ای در پیش گرفته اند. این كشورها و در میان آنها ایتالیا با افزایش مهاجران از یك سو و با كمرنگ شدن تدریجی ابعاد اقتصادی- انسانی و برجسته تر شدن اهداف سیاسی- اقتصادی و امنیتی مهاجرت از طرف دیگر، درباره پذیرش و مكانیسم تقسیم عادلانه پناهندگان با هم اختلاف نظر پیدا كرده و وارد مناقشه شده اند. حاصل این مناقشات، تشدید قوانین ضدمهاجرتی برخی كشورهای عضو همچون ایتالیا بوده است. جستار حاضر، تلاش می كند به این پرسش پاسخ دهد كه چرا بعضی از كشورهای عضو اتحادیه اروپا با موضع گیری درباب مهاجران و عدم پذیرش آنها، خواهان تغییر سیاست های مهاجرتی شده اند و به تشدید مناقشات بین خود دامن زده اند؟
قاره اروپا و سیر تاریخی مهاجرت
سیر تاریخی مهاجرت به اروپا به انتها جنگ جهانی دوم و آغاز بازسازی اقتصادی كشورهای اروپایی بازمی گردد كه این قاره پذیرای كارگران میهمان و مهاجرانی از آفریقا و آسیا بود. بحران نفتی سال ۱۹۷۳میلادی، ركود اقتصادی و افزایش بیكاری در اروپا را سبب شد و دولتمردان را بر آن داشت تا در امتداد كاهش، محدودسازی و توقف ورود مهاجران به كشورهای اروپایی تدابیری اتخاذ كنند، اما اجرای این سیاست ها نه تنها به كاهش ورود مهاجران به كشورهای اروپایی نینجامید كه با پیوستن خانواده های مهاجران مقیم در چارچوب موج دوم، روند افزایشی به خود گرفت.(۱)
افزایش سریع جمعیت مهاجران اروپا طی سال های ۱۹۹۳-۱۹۸۶ آغاز موج سوم بود. از عوامل تأثیرگذار در شكل گیری موج سوم باید به شكوفایی اقتصادی دهه۱۹۸۰م اشاره نمود كه افزایش تعداد كارگران غیرقانونی خارجی را سبب شد همچنین؛ خارجی ها در انتظار صدور مجوز استخدام خود بعنوان كارگران میهمان در اروپا بودند. آنها با اطلاع از یك راه قانونی جدید یعنی پناهجویی تلاش می كردند كه به اروپای غربی وارد شوند. بین سال های ۲۰۰۰-۱۹۸۳حدود ۵ میلیون و۷۰۰ هزار خارجی، پناهندگی به اروپا را درخواست نمودند.
موج چهارم مهاجرت به اروپا، منشأ كاملاً سیاسی دارد و سه رویداد مهم بین المللی در شكل گیری آن نقش داشته اند: ۱- مهاجرت از شرق به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق و ظهور دولت های جدید؛ ۲- جنگ در یوگسلاوی سابق؛ ۳- مهاجرت ناشی از جنگ های داخلی، ناامنی و بحران فراگیر در خاورمیانه و آفریقا. خیلی از پژوهشگران، این سه رویداد را عامل اصلی بخش عمده ای از تقاضاهای پناهندگی دانسته اند.(۲) علاوه بر سه رویداد مورد اشاره، از دیگر دلیلهای گسترش مهاجرت می توان به مهاجرت ناشی از گسترش جغرافیایی اتحادیه اروپایی به شرق این قاره نیز اشاره نمود.
در همین جا لازم به ذكر است برمبنای آمار اتحادیه اروپایی در سال ۲۰۱۸، از جمعیت حدود ۵۱۳ میلیونی كشورهای عضو، ۲۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر(۴/۴درصد) را مهاجران غیرعضو می سازند.(۳)
ایتالیا و مهاجرت
ایتالیا، كشوری است كه طی كمتر از ۱۵۰ سال گذشته، مهاجرت گسترده داخلی را تجربه كرده است. ایتالیا نخستین كشوری است كه طی سال های ۱۹۳۲-۱۸۴۶ مهاجرت گروهی عظیم را تجربه كرده است. طی آن سال ها، ۱۱ میلیون و ۱۰۰ هزار ایتالیایی كشور خودرا به سمت آمریكا ترك كردند.(۴) موج دوم مهاجرت ایتالیایی ها به آرژانتین و موج سوم نیز به فرانسه بوده است؛ كشوری كه در آن هنگام با افول جمعیت و كمبود نیروی كار مواجه بود.
از دلیلهای عمده مهاجرت گسترده ایتالیایی ها در آن زمان می توان این گونه برشمرد كه ایتالیا صنعت ضعیفی داشت و یك كشور عمدتاً زراعی با وسایل تولید بسیار ابتدایی بود و فقیر محسوب می شد. اما از سال۱۹۶۰، ایتالیا با موجی از مهاجرت به این كشور روبرو شد. در این سال ها كه «معجزه اقتصادی» در ایتالیا رخ می دهد بازماندگان مهاجران ایتالیایی در كشورهای آمریكای جنوبی در جریان بحران اقتصادی دهه۷۰ از آرژانتین یا شیلی به ایتالیا بازمی گردند. این دفعه نوبت ایتالیا است تا مهاجران ارزان قیمت را در بخش كارهای فصلی، زراعت و كارهای ساختمانی استخدام كند. در سال های۱۹۸۰، استان هایی مانند «توسكانا» و «كامپانیا» تعداد زیادی از مهاجران غیرقانونی را می پذیرند كه حاضر هستند در قبال دستمزد كم، كار كنند. ایتالیا با عنایت به موقعیت ویژه جغرافیایی خود -جزیره «لامپدوزا» در جنوب ایتالیا كه میان سیسیل و تونس واقع شده و تابحال مقصد هزاران مهاجر غیرقانونی بوده است- به تدریج به كشوری مهاجرپذیر در اروپای غربی تبدیل می شود بطوریكه برمبنای آمار سال ۲۰۱۸، تعداد ۵ میلیون و۸۰۰ هزار مهاجر در ایتالیا زندگی می كنند كه ۸/۹ درصد از كل جمعیت این كشور را دربرمی گیرند.(۵) از اول ژانویه ۲۰۱۵ تابحال ۴۸۱۵۶۹ مهاجر وارد ایتالیا شده اند.(۶) اغلب این مهاجران از كشورهای خاورمیانه و آفریقا راهی ایتالیا می شوند خشكسالی، گرسنگی، جنگ و ناامنی از مهم ترین عوامل مهاجرت مردم این كشورها به ایتالیاست.
معاهده دوبلین
پیمان نامه یا معاهده «دوبلین» قراردادی است كه در ۱۵ ماه ژوئن سال ۱۹۹۷ بین ۱۲ عضو جامعه مشترك المنافع آن موقع در اروپا در شهر دوبلین پایتخت ایرلند به تصویب رسید و از سپتامبر سال ۱۹۹۷ به اجرا درآمد بعدها قرارداد «دوبلین۲» و «دوبلین۳» جایگزین قرارداد قبلی شد و از اول ژانویه سال ۲۰۱۴ به اجرا درآمد.
قانون دوبلین میگوید كه پناهجویان باید به همان نخستین كشور امنی كه رسیدند اعلام پناهندگی در آن كشور نمایند و حق انتخاب كشور را ندارند.
در قانون دوبلین كسی كه در یك یا چند كشور اروپایی اثر انگشت داشته باشد در هر كشور كه تقاضای پناهندگی كند به نخستین كشوری كه در آنجا اثر انگشت داشته باشد، پس فرستاده می شود؛ حتی داشتن اثر انگشت مرزی چه هنگام ورود به یك كشور و چه هنگام خروج از یك كشور. فقط افراد زیر سن قانونی شامل این قانون نمی شوند.
لذا در قرارداد دوبلین۳ كه نسخه تكمیل شده قرارداد دوبلین می باشد شرایط پذیرش و نحوه رسیدگی به درخواست آن دسته از پناهجویانی كه درخواست پناهندگی شان را در یك كشور اتحادیه اروپا عرضه كرده اند اما ویزای یك كشور دیگر را داشته یا از كشور دیگری عبور كرده یا در كشور دیگر در اتحادیه اروپا قبلاً درخواست پناهندگی داده بودند را تعیین و مشخص می كند. به عبارت دیگر؛ قرارداد دوبلین بیان می كند كه كدام كشور مسئولیت رسیدگی به درخواست پناهندگی از جانب پناهجو را داشته و در چه صورتی پناهجو به كشور دیگری از كشورهای عضو اتحادیه اروپا بازگردانده می شود.
دولت جدید ایتالیا و موضع گیری درباب پناهجویان
با روی كار آمدن دولت جدید، «جوزپه كونته» حقوقدان و استاد دانشگاه فلورانس، بعنوان شصت و پنجمین نخست وزیر این كشور مأمور تشكیل كابینه دولت ائتلافی ایتالیا شد.
رهبران سیاسی دو حزب راست گرای افراطی «اتحاد» -كه پیش تر «پیوند شمال» نام داشت- و راست گرای میانه «جنبش پنج ستاره» در دولت جدید معاونت نخست وزیر را عهده دار شدند. «متئو سالوینی» رهبر حزب اتحاد همین طور بعنوان «وزیر كشور» و «لوئیجی دی مایو» رهبر سیاسی جنبش پنج ستاره بعنوان «وزیر كار و سیاست های اجتماعی» معرفی و از پارلمان رأی اعتماد گرفتند. رهبران این دو حزب، مخالف حضور مهاجران در ایتالیا هستند و در مناظرات انتخاباتی خود اعلام نموده بودند كه بعد از رسیدن به قدرت، ۵۰۰ هزار مهاجر را از ایتالیا اخراج خواهند كرد.
سالوینی در اولین سخنرانی خود بعد از تشكیل دولت جدید، در جزیره جنوبی سیسیل، درباب مهاجران اظهار داشت: «ما برای جلوگیری از حركت مهاجران غیرقانونی به ایتالیا متمركز شده ایم. آنها (مهاجران غیرقانونی) باید چمدان های خودرا ببندند و با آرامش ایتالیا را ترك كنند. ما نمی توانیم از صدها هزار پناهجو نگهداری نماییم.»
وزیر كشور جدید ایتالیا همین طور با آگهی درباب تبدیل دریای مدیترانه به یك گورستان با عنایت به جان باختن۸۰۰ پناهجو در راه دریایی لیبی به ایتالیا، اظهار داشت: «ایتالیا دیگر سر تسلیم فرود نمی آورد. باید تجارت كثیف مهاجرتهای غیرقانونی متوقف شود. همه در اروپا به كسب و كار خود می پردازند و الان ایتالیا نیز سرش را بلند كرده و با تجارت كثیف مهاجرت های غیرقانونی مخالفت می كند.»
ایتالیا كه سال ها به امدادرسانی و نجات جان پناهجویان در دریای مدیترانه می پرداخت، حالا با روی كار آمدن دولت ائتلافی مقابل پدیده مهاجرت های غیرقانونی به این كشور موضع گیری كرده تا جایی كه بنادر خودرا به روی كشتی های حامل پناهجویان بسته است.(۷) برخی كشورهای عضو اتحادیه، ضمن متهم كردن ایتالیا به نقض مقررات بین المللی، از رویكرد مقامات ایتالیایی انتقاد و اظهار نگرانی كرده و روند جدید را خلاف مقررات بین المللی دانسته اند كه می تواند شرایط خطرناكی را برای تمام طرف های درگیر، ایجاد كند. دولتمردان ایتالیایی در واكنش به این انتقادات، اظهار كرده اند كه مدیترانه، دریای همه كشورهایی است كه اطراف آن هستند و نمی توان تصور كرد كه ایتالیا باید به تنهایی با مهاجرت های غیرقانونی روبرو شود.
در همین جا قابل ذكر است؛ بر طبق اطلاعات سازمان بین المللی مهاجرت ملل متحد شمار پناهجویانی كه در سال ۲۰۱۷ از دریای مدیترانه خودرا به ایتالیا رسانده اند ۱۱۹۳۶۹ نفر بوده است و این رقم با اتخاذ سیاست های سختگیرانه مهاجرتی دولت جدید به۲۳۳۷۰ نفر در سال ۲۰۱۸ و به ۳۵۵۲ نفر تا ۲۳ جولای ۲۰۱۹ كاهش پیدا كرده است.(۸)
مهاجرت و پیوند آن با سیاست و امنیت در اروپا
در سال های اخیر به علت تحولات ژئوپلیتیك درخاورمیانه و شمال آفریقا، پدیده مهاجرت روند فزاینده ای را تجربه كرده است. ورود گسترده مهاجران به كشورهای اروپایی، منجر به ظهور بحران جدیدی در این منطقه شده كه تبعات امنیتی گوناگونی را تابحال به دنبال داشته است. مهاجران كه طیف متنوعی از افراد را می سازند با ورود خود به اروپا، كشورهای این منطقه را با تهدیدات مختلفی مواجه ساخته اند. تا پیش از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، مسئله تروریسم در عرصه جهانی در اولویت نخست قرار نگرفته بود. اما با حوادث ۱۱ سپتامبر، مسئله تروریسم بعنوان مقوله ای در ضدیت با صلح و امنیت جهانی در كانون توجه قرار گرفت و شیوه های كنترل مهاجرت با دگرگونی های شدیدی روبرو شد و سوژه كنترل مرزهای خارجی بطور بسیار وسیعی تحت تأثیر رویكرد امنیت محور به ویژه بعد از ۱۱ سپتامبر قرار گرفت.
پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ سیاست های مهاجرتی اتحادیه اروپا نیز ذیل بند ۴ پیمان تأسیس جامعه اروپا قرار گرفت و سخت گیرانه و تشدید شد. مهاجرت و پناهندگی بعنوان یكی از طریق های ورود تروریست ها به قلمرو كشورهای غربی قلمداد و تبدیل به یك مشكل فزاینده امنیتی و تهدیدی برای ثبات جهانی شد.(۹)
از سال ۲۰۱۴ تاكنون، یعنی از زمان تشدید منازعات در خاورمیانه، حملات تروریستی در شهرهای مختلف اروپایی نظیر لندن، پاریس، برلین، بروكسل و... بطور شایان توجهی افزایش پیدا كرده و به كشته و زخمی شدن تعداد زیادی از افراد منجر گردیده است. تهدیدات تروریستی به شكلی افزایش یافته كه رئیس اداره پلیس اتحادیه اروپا (یوروپل) بیان داشته كه تهدید تروریستی در اروپا به بالاترین سطح در یك دهه گذشته رسیده است.
در مورد ﻣﻧﺸﺄ تهدیدات تروریستی در اروپا ﻣﺴﺄله حائز اهمیت، ورود تروریست ها بوسیله سیل مهاجران به كشورهای اروپایی است. این مساله به این علت مورد توجه می باشد كه شناسایی تروریست ها از مهاجران جنگ زده بسیار دشوار و غیر امكان دارد. به عبارتی، با جنایی شدن سوژه مهاجرت در اروپا، مهاجران غیرقانونی و فاقد مدرك نیز بعنوان خطر بالقوه و عناصر مظنون به تروریسم مورد توجه قرار گرفتند.
همچنین، خیلی از پژوهشگران به لحاظ تاریخی مخالفت با مهاجرت را بعنوان خاصیت اصلی احزاب راست افراطی عنوان كرده اند كه به دنبال خود خشونت و بیگانه هراسی را مقابل مهاجران به دنبال دارد بر همین مبنا، موج جدید ظهور احزاب راست افراطی، واكنشی به پدیده مهاجرت گسترده به كشورهای اروپایی بوده است. در واقع، با گذشت بیشتر از شش دهه از اختتام جنگ جهانی دوم، جناح راست رادیكال و احزاب و جنبش های بیگانه ستیز و به شدت ناسیونالیست، بار دیگر به عرصه سیاسی اروپا بازگشته اند. ظهور باردیگر احزاب راست افراطی از دیگر چالش های جدی پیش روی دولت های اروپایی است كه الان به یكی از عوامل اصلی تهدیدكننده همگرایی اروپایی تبدیل گشته و معضلات فراوانی را برای جامعه سیاسی كشورهای اروپایی به وجود آورده است.
قدرت یابی گروه های راست گرا در بعضی از كشورهای اروپایی در سال های بین دو جنگ جهانی، از مهم ترین عواملی بود كه آغاز جنگ جهانی دوم را تسریع و متعاقباً خسارات جبران ناپذیری را به كشورهای اروپایی تحمیل كرد. بر همین اساس، بعد از اختتام جنگ جهانی دوم، مردم به صورتی با دیده نفرت و انزجار به این گروه ها می نگریستند و بطور كلی با عدم استقبال مردم و در بعضی موارد پیگیری و مجازات از طرف دولت های خود مواجه گشتند. با این وجود در طول یك دهه اخیر، شاهد تقویت پایگاه اجتماعی این احزاب و قدرت یابی آنها در كشورهای مختلف اروپایی به ویژه در فرانسه، آلمان، ایتالیا، اتریش، انگلستان و... هستیم. در بین همه عوامل، ﻣﺆلفه هایی نظیر مهاجرت و بحران اقتصادی، بیشترین ﺗﺄثیر را در قدرت یابی مجدد این گروه ها داشته است.
به طور كلی می توان استدلال كرد پوپولیسم راست گرای اروپا حالا این اتحادیه را در نقطه حساسی قرار داده است. حتی در كشورهای مجارستان، لهستان و اسلواكی هم نگاه راست افراطی در حال تقویت شدن است. نگرانی از موج جدید راست گرایی به حدی است كه برخی قدرت یابی مجدد راست گراها را با نابودی دستاوردهای اتحادیه اروپا یكسان می شمارند كه امكان دارد گرایش های واگرایانه را در میان كشورهای عضو تقویت كند. در همین ارتباط، «برگزیت»، ترس كشورهای اتحادیه اروپا را تشدید كرده است. اما دامنه تحركات گروه های راست گرا به سطح دولتی و رقابت در عرصه سیاسی ختم نمی گردد، بلكه احیای قدرت آنها خود منبع نزاع و درگیری های داخلی مقابل مهاجران است. به عبارتی، تشویق و تحریك شهروندان به اعمال خشونت مقابل مهاجران یكی دیگر از موضوعاتی است كه نگرانی های زیادی را در ارتباط با قدرت یابی گروه های راست گرا به وجود آورده است. بطور كلی، احزاب راست گرای افراطی با نفرت پراكنی، اشاعه نظریه های توطئه و فراخوان به خشونت مقابل مهاجران نیز امنیت سیاسی و متعاقباً امنیت ملی كشورهای عضو اتحادیه را با خطر مواجه ساخته اند.
مهاجرت و تشدید واگرایی در اتحادیه اروپا
موضوع مهاجرت از چند منظر روند تقویت همگرایی اتحادیه اروپا را با چالش مواجه كرده است. نخست، ﺗﺄثیر موج مهاجران برتشدید كنترل بر مرزهای ملی است. به عبارتی، ورود گسترده مهاجران و تبعات و نتایج گوناگون آنها سوژه كنترل و مهار مرزها در اروپا را به دغدغه اساسی مبدل ساخته است. مهاجران سبب شدند تا ﻣﺆلفه های ملی گرایانه نظیرحاكمیت ملی و قلمرو سرزمینی بار دیگر در كانون توجه سیاستمداران اروپایی قرار گیرد. خیلی از كشورهای اروپایی نظیر ایتالیا، انگلستان، سوئد، دانمارك و اتریش تلاش نموده اند تا كنترل های مرزی را در كشورهای خود تشدید كنند. این مساله به لحاظ ماهیتی ناقض پیمان «شنگن» است كه بر اساس تقویت همگرایی شكل گرفته است.
دوم، نحوه و چگونگی برخورد با پناهجویان و مهاجران یكی دیگر از عوامل واگرایی و اختلاف بین اعضای اتحادیه شمرده می شود. اظهارات امانوئل ماكرون درباب عدم پذیرش مهاجران كشتی «اِكواریوس» توسط ایتالیا كه سردی روابط بین پاریس و رم را سبب شد و در مقابل اظهارات «جوزپه كونته»، نخست وزیر ایتالیا در خصوص متهم كردن فرانسه به دورویی و نامیدن فرانسه بعنوان دشمن شماره یك ایتالیا از طرف وزیر كار و تأمین اجتماعی این كشور همچنین؛ متهم كردن اسپانیا توسط مقامات ایتالیا به پشتیبانی از مهاجرت كنترل نشده، همگی بیان كننده این ادعا است.
این ﻣﺴﺄله از این منظر اهمیت دارد كه بعضی از كشورهای عضو اتحادیه اروپا مانند ایتالیا، فرانسه و آلمان بیشتر از دیگر كشورهای عضو با معضل مهاجران مواجهند و خواستار این هستند تا دیگر كشورهای اتحادیه اروپا كه سیاست مهاجرتی محدودی را دنبال می كنند، مسئولیت بیشتری را در این زمینه بپذیرند(۱۰) در همین ارتباط، كمیسیون اروپا «طرح تعیین سهم پذیرش مهاجر» را تنظیم كرد. این طرح به علت مخالفت كشورهایی نظیر لهستان، مجارستان، انگلستان و فرانسه كه دیدگاه های متفاوتی داشتند ناكام ماند. «سباستین كورتز» صدر اعظم سابق اتریش در سخنانی تقسیم پناهندگان در اروپا را طرحی شكست خورده دانسته و تاكید كرده است كه ما مجدداً درباره ایده هایی از سال ۲۰۱۵ بحث می نماییم كه ثابت شده، قابل اجرا نیستند.
عدم كامیابی كشورهای اروپایی در اتخاذ یك راهبرد مشخص در قبال مهاجران نشان داد كه در واقع سیاست های مهاجرتی اتحادیه ی اروپا بیشتر از آن كه در بروكسل (مقر اتحادیه) تعیین شود، به علت ﺗﺄثیرگذاری مستقیم بر اقتصاد و امنیت هریك از كشورهای اروپایی، بیشتر پیرو قوانین داخلی كشورهای عضو است. (۱۱) علیرغم این كه رفتار نخبگان سیاسی اروپایی نشان دهنده شكست پروژه اروپای واحد و یكپارچه نیست، اما سیاست های ملی گرایانه و غیرجمعی آنها سبب می شود تا روند تقویت همگرایی اتحادیه با موانع جدی روبه رو شده و در مقابل روند واگرایی و گریز از مركز تشدید شود؛ برونداد و پیامدی كه بطور قطع، خلاف اراده و خواست بنیان گذاران اتحادیه اروپایی شمرده می شود.
ایتالیا و رد سیاست های مهاجرتی اروپا
سیاست های مهاجرتی عبارت از قوانین، اقدامات و اعمالی است كه توسط دولت های ملی اجرا شده تا بر سه مقوله «میزان»، «منشأ» و «تركیب» جریان های مهاجرت تأثیر بگذارد. میزان اشاره به این دارد كه هدف، كاهش یا افزایش جریان مهاجرت یا نگه داشتن آن در یك سطح معین است. منظور از منشأ، سیاستهایی است كه هدفش تغییر تركیب جریان های مهاجرت برمبنای كشور یا منطقه مبدأ می باشد و منظور از تركیب داخلی مهاجران همان افزایش یا كاهش دسته خاصی از مهاجران بدون توجه به ملیت شان است.
ایتالیا اخیراً با رد سیاست های مهاجرتی اروپا، خواهان اصلاحات اساسی در سیاست های مهاجرتی كشورهای عضو اتحادیه اروپا شده است. بعد از گذشت سه سال از آغاز بحران پناهجویان، اتحادیه اروپا هنوز موفق نشده كه سیاست واحد و منسجمی را در این زمینه اجرا نماید. اختلافات سیاسی و موانع بوروكراتیك، اجرای سیاستی منسجم در زمینه مهاجرت را ناممكن كرده است.
از سال ۲۰۱۵ كه تعداد پناهجویان به اوج خود رسید، ایتالیا و یونان شكایت می كنند كه این دو كشور به خاطر موقعیت جغرافیایی خود، درگاه ورود پناهجویانی شده اند كه به دنبال آینده ای بهتر، می خواهند به اروپا بیایند. كشورهایی نظیر فرانسه در یافتن مكان برای پناهجویانی كه از ایتالیا و یونان می آیند كمتر از انتظار عمل كرده اند. لهستان و مجارستان حتی حاضر نشده اند سهمیه ای را كه اتحادیه اروپا برای آنها در نظر گرفته است، بپذیرند. ایتالیا با انتقاد از این كشورها و موضع گیری درباب پناهجویان، خواهان اصلاح سیاست های مهاجرتی اتحادیه شده است. ایتالیا و دیگر دول راستگرا با رد سیاست های مهاجرتی به دنبال ایجاد تحول قانون گذاری مهاجرت در اروپا و حركت به سمت یك سیاست محكم تر، محدودتر و سختگیرانه تر هستند.
گفتنی است؛ ۲۸ كشور عضو اتحادیه در نشست دو روزه ای در شورای اروپا در شهر بروكسل در سال ۲۰۱۸ به این نتیجه رسیدند تا ضمن تشدید كنترل مرزهای خارجی اتحادیه اروپا به منظور پیش گیری از ورود مهاجران، كمك های مالی به اسپانیا و كشورهای مهاجرپذیر همچون تركیه، مراكش و كشورهای شمال آفریقا را بالا برند. آنها همین طور هم پیمان شدند تا از بروز «وضعیت كنترل نشده» بحران پناهجویان همانند آن چه در ورود موج عظیم پناهجویان در سال ۲۰۱۵ روی داد، جلوگیری نمایند.(۱۲)
در همین ارتباط، «سیلویو برلوسكونی» رهبر حزب «فورتزا ایتالیا»؛ و «مائوریتزیو مارتینا» دبیركل موقت حزب دموكراتیك ایتالیا، درباب كارآیی توافقات این نشست تردید نموده و به صراحت بیان كردند: «از این نشست چیزی عاید ایتالیا نشده است. پذیرش و اسكان مهاجران به صورت داوطلبانه خواهد بود؛ و از الان می توان پیش بینی نمود، هیچ كشوری آنها را پذیرش نخواهد كرد؛ و ایتالیا در مواجهه با این مسأله هم چنان تنها باقی خواهد ماند.»
نتیجه گیری
بررسی روند تحولاتی كه قبل تر از آنها یاد شد، از آن حكایت می كند كه موضع و رویكرد كشورهای عضو اتحادیه اروپا در قبال مسأله مهاجرت غیرقانونی كه از سال ۲۰۱۵ بدین سو پیچیده ترین نوع آن در دوران معاصر در این قاره تجربه می شود، سبب بروز مناقشاتی در میان كشورهای عضو و شكل گیری ائتلاف های جدید شده است.
ناتوانی سران كشورهای عضو اتحادیه اروپا در یافتن چاره ای پایدار برای سوژه مهاجران، سیاست های مهاجرتی را اسیر اتخاذ تدابیر زودگذری كرده است كه بعضی از كشورها همچون ایتالیا با اعتراض به آن خواهان اصلاحات اساسی سیاست ها شده اند.
اتخاذ چنین نگاهی درباب مهاجران، كشورهای عضو را وارد یك مرزبندی به دو بخش شرق و غرب كرده است. ایتالیا و اتریش كه بطور سنتی در قبال این مسأله دارای رویكرد منفی بوده اند با روی كار آمدن دولت های جدید به كشورهای اروپای شرقی نزدیك شده اند. ایتالیا، كشوری كه مهاجران به طور گسترده از آن برای عبور به اروپای غربی استفاده می نمایند، در تعیین سیاست های اتحادیه اروپا در قبال بحران مهاجرت، نقش مهمی ایفا می كند. این كشور هنوز هم بطور ویژه با مشكل مهاجرت غیرقانونی از لیبی دست و پنجه نرم می كند. ایتالیا كه تا پیش از انتخابات این كشور مایل به اتخاذ راهكاری مشترك برای برخورد با معضل مهاجرت نبود، با روی كارآمدن دولت جدید ائتلافی متشكل از حزب راستگرا، موضع خود مقابل پدیده مهاجرت غیرقانونی را كاملاً تغییر داده و به گروه «ویشگراد» (لهستان، مجارستان، اسلواكی و جمهوری چك) با رویكرد ضد مهاجرتی، نزدیك شده است. سخنان «متئو سالوینی» در خصوص این كه مقامات ایتالیا و مجارستان برای تشكیل ائتلافی جهت مقابله با پذیرش پناهجویان در اروپا می كوشند، نیز گویای نزدیكی رم به گروه ویشگراد است.
اتریش نیز عضو دیگری از اتحادیه اروپا است كه با مواضع ضدمهاجرتی به گروه ویشگراد نزدیك می شود. برخی مقامات این كشور به شدت از سیاست «اردوگاه های پناهجویان» حمایت می كنند و خواستار مقابله با مهاجرت غیرقانونی هستند. از طرف دیگر، كشورهای مجارستان و لهستان از همكاری با گروه های ضدمهاجرتی كه عمده اعضای اتحادیه اروپا به آن ملحق شده اند، استقبال كرده اند.
اظهارات نخست وزیر مجارستان در خصوص این كه در اروپا دو دیدگاه – حامیان مهاجرت و خواستار توقف مهاجرت غیرقانونی- وجود دارد؛ نشان از شكاف به وجود آمده میان كشورهای عضو اتحادیه اروپا می دهد. ایتالیا با اتخاذ سیاست های ضدمهاجرتی و قرارگرفتن در صف كشورهای اروپای شرقی به تدریج از متحدان سنتی خود در غرب این قاره فاصله گرفته است.
لذا، در پاسخ به پرسش پژوهش كه چرا بعضی از كشورهای عضو اتحادیه اروپا با موضع گیری درباب مهاجران و عدم پذیرش آنها به تشدید مناقشات بین خود دامن زده اند؟ باید به دلایلی همچون ورود گسترده و بی رویه مهاجران غیرقانونی به كشورهای اروپایی، روی كار آمدن احزاب راست گرای افراطی، تشدید واگرایی در اتحادیه اروپا، عدم پذیرش سیاست های مهاجرتی اروپا از طرف برخی كشورهای عضو اتحادیه به ویژه ایتالیا و نزدیك شدن آنها به كشورهای گروه ویشگراد اشاره نمود. به عبارت دیگر، اعضای اتحادیه اروپا درباره ساده ترین مسائل پناهجویان نیز گرفتار اختلاف هستند و در زمینه «سیاست واحد اتحادیه اروپا» برای پناهجویان نیز نمی توانند به توافق برسند. این مسئله سبب شده است تا دولت و احزابی كه در این كشورها روی كار می آیند هر كدام سیاست متفاوتی در زمینه پناهجویان اتخاذ كنند. به دنبال بالاگرفتن مناقشات در اتحادیه اروپا درباره چگونگی برخورد با پناهندگان نجات یافته در دریای مدیترانه و این كه چه كشوری باید آنها را بپذیرد، كمیسیون اتحادیه اروپا هم چندی قبل خواهان یك مكانیسم موقتی برای تقسیم پناهندگان دركشورهای عضو این اتحادیه بشود.
آنچه مسلم است؛ كشورهای اروپایی تابحال موفق به اتخاذ یك رهیافت مشترك جهت برون رفت از معضل مهاجران نشده اند. بر این اساس، مناقشات بین كشورهای عضو اتحادیه اروپا درباب مهاجران تا زمانی كه تغییرات سیاسی به این صورت ادامه پیدا كند، نه تنها حل نخواهد شد، محتمل است كه این بیگانه هراسی به پناهجویان محدود نماند و به مهاجران قانونی و اتحادیه اروپا نیز تسری یابد.
پینوشت ها
۱. ناظمی، ابوالقاسم، عاملی خراسكانی، محمد، مارتین، فیلیپ، ویگرن، جوناس، ۱۳۸۶، ص ۴۲، مهاجرت بین المللی رویارویی با چالش ها، تهران؛ مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
۲. مولایی، عبادالله، مهاجرت و سیاست هویت محور اروپایی، سیاست خارجی، ۱۳۸۷، شماره ۳۵.
۳. https: //ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Migration_and_migrant_population_statistics
۴. The evolution of migration flows in Europe and Italy، G.Bettin، E، Cela، ۲۰۱۴
۵. www.weforum.org/agenda/۲۰۱۹/۰۳/which-countries-have-the-most-immigrants-۵۱۰۴۸ff۱f۹
۶. https: //migration.iom.int/europe?type=arrivals
۷. https: //www.cnbc.com/۲۰۱۸/۰۶/۰۴/pack-your-bags-italys-new-leaders-tell-۵۰۰۰۰۰-illegal-migrants--but-itll-cost-them.html
۸. https: //migration.iom.int/europe?type=arrivals
۹. Persson، Malin (۲۰۱۱)، Asylum-not an EU Problem? Qualitative Analysis of the Readmission Agreements in the Asylum and Migration Policy of the European Union، P۱۱، Malmö University، Department of Global Political
۱۰. رضی، محمدرضا. «عملكرد كشورهای عضو اتحادیه اروپا در قبال پناهجویان»، ماهنامه پژوهش ملل، ص ۵، دوره اول، شماره یكم، ۱۳۹۴.
۱۱. قربانی، فهیمه. «نشست تحولات خاورمیانه و سیاست های مهاجرتی اتحادیه اروپا»، قابل دسترس در سایت مركز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیك خاورمیانه، ص۳، ۱۳۹۴.
۱۲. https: //fa.euronews.com/۲۰۱۸/۰۶/۲۹/more-about-what-is-happened-in-eu-summit
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب