مروری بر نتایج یك پژوهش؛
زنان سرپرست خانوار را به چه صورت توانمند كنیم؟
زنان سرپرست خانوار، بخشی مهم از هر کشوری هستند که بنا بر اصول اجتماعی بایستی توسط جامعه مورد حمایت های ویژه قرار گیرند اما بررسی های پژوهشگران نشان میدهد دیدگاه و اقدام های موجود درباب وضعیت این زنان، به هیچ عنوان مطلوب و کافی نیست.
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، یکی از مهم ترین تغییرات اجتماعی و جمعیتی وسیعی که جامعه ایران در سالهای قبل تجربه کرده، افزایش خانوارهای زن سرپرست بوده است. این افزایش را می توان با زنانه شدن سالمندی و به تبع آن زنانه شدن سرپرستی خانوار در بین جمعیت سالمند و نیز گسترش سرپرستی خانوار در بین زنان هیچ گاه ازدواج نکرده و یا طلاق گرفته مرتبط دانست.
در سالهای اخیر، تعداد خانوارهای زن سرپرست طبق آمارهای رسمی کشور، روندی صعودی داشته است. نسبت چنین خانوارهایی به کل جامعه از 6.5 درصد در سال 1345 به 12.7 درصد در سال 1395 رسیده که افزایش حدوداً دو برابری را نشان میدهد.
زنان سرپرست خانوار بنا بر گفته های متخصصان، با مسائل و مشکلات بسیاری روبه رو هستند. باتوجه به وضعیت فرهنگی و اجتماعی جامعه ایران، عمدتا و در حالت معمول، مردان سرپرستی خانوار را بر عهده داشته اند و این مساله انتظارات اجتماعی از زنان سرپرست خانوار را متفاوت می کند. میانگین تعداد اعضای خانوار در خانوارهای زن سرپرست با سرپرستان بی همسر به سبب طلاق یا فوت همسر بیش از خانوارهای مردسرپرست بی همسر به سبب طلاق و یا فوت همسرانشان است. این مساله نشان دهنده مسئولیت بیش تر زنان نسبت به مردان در تامین نیازهای خانواده بعد از جدا شدن از همسر یا فوت او است. همین موضوع موجب می شود که جامعه، مسئولیت بسیار سنگینی در قبال توانمندسازی چنین زنانی داشته باشد.
در این راستا، پژوهشی توسط پژوهشگران دانشگاه یزد انجام شده که در آن بوسیله مرور نظام مند، کوشش های صورت گرفته برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در ایران مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
محققان این مطالعه به جمع آوری و بررسی علمی مقالات علمی منتشرشده ای پرداخته اند که به موضوع «توانمندسازی زنان سرپرست خانوار» پرداخته و راهکارهای گوناگونی ارایه داده اند.
نتایج مرور نظام مند این پژوهشگران نشان میدهد که لازمه پژوهش در باب توانمندی و توانمندسازی زنان سرپرست خانوار توجه به ابعاد مختلف پروسه توانمندسازی است و در این راه، می توان مدلی مفهومی را پیشنهاد کرد که در آن پروسه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به شکلی چرخه ای و چندبُعدی و میان رشته ای بررسی و مطالعه شود.
به گفته سید علیرضا افشانی، جامعه شناس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد و دیگر همکارش در این مطالعه، «عوامل تأثیرگذار بر توانمندی زنان سرپرست خانوار را می توان در ابعاد سه گانه اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و فردی-روان شناختی دسته بندی کرد. درنتیجه، می توان با بهره گیری از یک مدل مفهومی کوشش های مؤثری در به کارگیری یک دیدگاه کل نگر و یکپارچه برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در ایران انجام داد».
بنا بر نظر این پژوهشگران، «چرخه ای بودن پروسه توانمندسازی به این معناست که در آن عوامل و ابعاد مختلف اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و فردی-روانشناختی متقابلاً بر هم اثرگذارند و چگونگی توانمندسازی زنان سرپرست خانوار را تعیین می کنند».
آن ها افزوده اند: «همچنین در این فرایند، سطح توانمندی این زنان بر وضعیت اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و فردی-روانشناختی اثرگذار می باشد. درواقع عوامل مذکور یکدیگر را تقویت و تشدید می کنند. پس در این مدل، روابط بین عوامل و متغیرها نه خطی، بلکه چرخه ای است».
طبق بررسی های انجام شده در این تحقیق، متأسفانه خدمات ارائه شده در قالب برنامه های حمایتی، تا حالا نقش قابل توجهی در افزایش خوداتکایی بیشتر زنان سرپرست خانوار نداشته و در بیشتر موارد، این خدمات به استقلال و رهایی خانوارهای زن سرپرست از نیازمندی منتهی نشده است.
بر این اساس همین طور خدمات آموزشی ارگان هایی نظیر کمیته امداد نیز نقش چندانی در بهبود وضعیت و توانمندی اقتصادی این زنان نداشته است و خدمات ارائه شده با توانمندی اجتماعی زنان ارتباط چندانی برقرار نساخته اند.
به علاوه، برنامه های توسعه اقدام مؤثری برای افزایش عاملیت زنان در زمینة دسترسی به منابع و حضور در شبکه های اجتماعی و بازار نداشته و فقط به حمایت های اندک مالی و تا حدودی حمایت های اجتماعی بسنده کرده اند.
افشانی و همکارش می گویند: «علاوه بر این ها، سیاست های برنامه های چهارم، پنجم و ششم توسعه نتوانسته اند به کاهش فقر و بهبود زندگی این زنان در طولانی مدت منجر شوند. این برنامه ها زنان را همچنان بعنوان دریافت کنندگان منفعل کمک های رفاهی می پندارند و نقش آفرینی و عاملیت زنان در توسعه را نادیده می انگارند».
بنا بر دیدگاه این پژوهشگران، «سیاست های برنامه های توسعه ای کشور، تنها به حمایت های مالی اندک و بیمه های اجتماعی بسنده کرده و نگاهی کلان در جهت آموزش، دسترسی به بازار و دارایی های مولد در این خصوص نداشته اند. از طرف دیگر، سازمان های مردم نهاد نیز در حوزه عدم وابستگی و ایجاد خوداتکایی در زنان سرپرست خانوار ناموفق عمل کرده اند».
همه این موارد نشان می دهند که توجه به چندبعدی بودن پروسه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار نه فقط در تحقیقات بلکه در سیاست گذاری ها نیز ضرورت دارد.
این یافته ها در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در «فصل نامه رفاه اجتماعی» وابسته به دانشگاه علوم توان بخشی و سلامت اجتماعی و مرکز تحقیقات مدیریت رفاه اجتماعی انتشار یافته اند.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب