بررسی های شش ساله نشان داد
مرجان های خلیج چابهار درحال نابودی
به گزارش جاوید شو بررسی های شش ساله پژوهشگران در خلیج چابهار نشان داد که کلنی های مرجانی این منطقه به علت فعالیتهای انسانی و راه اندازی موج شکن ها درحال سفید شدن هستند و وضعیت بحرانی برای مرجان های منطقه به وجود آمده است.
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، بر مبنای معیارهای بوم شناسی، آبسنگ های مرجانی پس از جنگل های نواحی گرمسیری، مهم ترین اکوسیستم های پر تولید جهان محسوب می شوند. مرجان ها فقط می توانند در آب های کم عمق و دارای نور مناسب رشد کنند، چونکه جلبک های هم زیستی که مرجان ها به آنها وابسته اند، به نور احتیاج دارند. در صورتیکه شرایط مناسبی وجود نداشته باشد، جلبک های هم زیست مرجان را ترک می کنند و آنها گرفتار سفیدشدگی می شوند.
بررسی های اولیه در مورد درک عوامل کنترل کننده رشد مرجان ها، بر این فرضیه استوار بود که متغیرهایی مانند خصوصیت های فیزیکو-شیمیایی آب، جریان های اقیانوسی، سطح آب دریا، دمای سطح آب و میزان گاز کربنیک موجود در جو، مهم ترین عوامل ممانعت کننده از توسعه آب سنگ های مرجانی در اقیانوس ها هستند. اما امروزه به علت افزایش دمای آب و عواملی نظیر فعالیتهای انسانی، آبسنگ های مرجانی به صورت فزاینده ای در معرض تهدید و نابودی قرار گرفته اند.
با وجود اینکه اغلب اکوسیستم های مرجانی در نقاط مختلف دنیا مورد مطالعه دقیق، قرار گرفته اند؛ ولی در مورد مناطق مرجانی ایران در خیلی از نقاط و جزایر هنوز اطلاعات مشخصی در دست نیست. یکی از این مناطق، خلیج چابهار است که در آب های شمال دریای عمان واقع شده است.
بر همین اساس؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه عوامل موثر در بروز پدیده شکستگی، سفید شدگی و جابجایی کلنی های مرجانی جنوب شرق خلیج چابهار را مورد بررسی قرار دادند.
برای انجام این تحقیق؛ در ابتدا با عملیات غواصی محدوده مرجان ها در آب های پیرامون ضلع جنوب شرقی خلیج چابهار (در جوار اسکله شهید بهشتی) با استفاده از نقشه های در دسترس و پایش های میدانی شناسایی شد.
عملیات نمونه برداری و پایش سلامت مرجان ها در این منطقه طی یک دوره شش ساله از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ توسط گروه غواصی مرکز تحقیقات شیلاتی چابهار با ثبت تصاویر و عکس برداری به صورت مستمر انجام شد. در این بازه زمانی تراکم و میزان پوشش، وضعیت سلامت و درصد سفیدشدگی مرجان ها، میزان رسوب گذاری منطقه، میزان شفافیت و دما اندازه گیری شد.
بررسی های این مطالعه نشان داد که میزان رسوب گذاری در منطقه در بازه زمانی بررسی شده، روندی افزایشی داشته است. همینطور میزان شفافیت آب در منطقه مورد مطالعه طی بازه زمانی شش ساله، کاهش یافته است.
با بررسی میزان دمای آب مشخص شد که در منطقه اصلی رویش مرجان ها که در محاصره موج شکن ها قرار دارد، دمای آب به صورت متوسط ۱.۸۷ درجه سانتی گراد بیشتر از قسمت میانی خلیج است.
پایش مستقیم سلامت مرجان ها در این بازه زمانی نشان داده است که کلنی های مرجانی از ناحیه تحتانی، جلبک های همزیست خویش را از دست داده اند. همینطور جمعیت بعضی از آبزیان نظیر کرم های لوله ای، انواع آبفشان ها، اسفنج ها و... هم در بافت های تحتانی بوته های مرجانی افزایش پیدا کرده است.
پژوهشگران مشاهده نمودند که در اواخر سال ۱۳۹۳ و همزمان با آغاز عملیات شمع کوبی اسکله جدید شهید بهشتی، ۸۰ درصد از بوته های مرجانی از بستر خود جدا شدند.
یافته های این مطالعه از آن حکایت می کند که طی عملیات لایروبی جهت راه اندازی موج شکن فرعی، گل و لای زیادی در منطقه مورد مطالعه واقع در خلیج چابهار رسوب کرده است. پیامد این کار، کاهش میزان چرخش جریان آب در منطقه و پوشانده شدن محل اتصال مرجان ها با بستر بود. این فرایند سبب شده است تا مرجان ها به سرعت جلبک های همزیست خویش را از دست داده و علاوه بر سفید شدن، از بستر خود هم جدا شوند.
عارضه سفیدشدگی پدیده ای تکه تکه و گسترده در یک منطقه است که عوامل اصلی پدیدآورنده آن دمای سطح آب و تشعشعات خورشیدی هستند. مرجان ها برای ادامه حیات نیاز مبرم به نور کافی برای انجام فتوسنتز دارد و هر عاملی که سبب کاهش میزان نور مورد نیاز آنها شود، به شدت آنها را تحت استرس قرار می دهد و یکی از این عوامل میزان ذرات معلق در آب است.
بررسی های این تحقیق نشان داد که میزان ذرات معلق در آب از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ روندی افزایشی داشته است و از ۵.۸ میلی گرم در لیتر به ۱۲.۶۲ میلی گرم در لیتر رسیده است. این میزان برای کلنی های مرجانی کمی بیشتر از آستانه بروز استرس است. در تابستان ۱۳۹۳ به علت عملیات لایروبی میزان این ذرات در آب های منطقه مورد مطالعه تا ۱۵.۵۵ میلی گرم در لیتر افزایش یافت که خیلی بیشتر از آستانه بروز استرس در آبسنگ های مرجانی بود.
بررسی وضعیت سلامت کلنی های مرجانی نشان داد که از بین ۱۲۹ کلنی بررسی شده در منطقه شهید کلانتری و اطراف که کم تر تحت تأثیر توسعه بندری قرار داشتند، ۵۰ درصد کلنی های مرجانی از حیث سلامت در وضعیت مناسبی هستند و مابقی در موقعیت حساسی قرار دارند و کم ترین تغییرات در محیط خطر جدی برای آنها به همراه دارد. همینطور ارزیابی کلنی های مرجانی اطراف اسکله شهید بهشتی که بیشترین ساخت وسازها در آن منطقه است، نشان داد که بیشتر از ۶۵ درصد کلنی ها در وضعیت بحرانی به سر می برند.
نتایج به دست آمده از این مطالعه و شواهد موجود در منطقه نشان داده است که تعداد زیادی از کلنی های مرجانی در خلیج چابهار از بین رفته و تنها بخش کوچکی از آنها باقی مانده است. این تعداد اندک هم چندی است که در راه توسعه و خشک سازی دریا به منظور ایجاد یک بندر بزرگ (مگاپورت) قرار دارند و در صورت توسعه، نابود خواهند شد.
محققان این مطالعه می گویند: به نظر می آید که تنها راه حفظ کلنی های باقی مانده، انتقال آنها به یک نقطه امن و دور از استرس است.
به گفته این پژوهشگران؛ عوامل مختلفی مانند کاهش شدید جریان آب در اثر راه اندازی موج شکن ها، کاهش تدریجی عمق محل زیست صخره های مرجانی در اثر رسوب گذاری و نفوذ بیشتر اشعه خورشید و کاهش بارندگی طی سالهای اخیر، سبب افزایش نسبی و تدریجی دمای منطقه شده است. افزایش دمای در طول دو دهه گذشته به همراه سایر عوامل مانند ارتعاشات ناشی از فعالیتهای چکش های الکتریکی در منطقه سبب سفید شدگی مرجان ها و جداسازی بوته های مرجانی در منطقه مورد مطالعه شده است.
در انجام این تحقیق علی مهدی آبکنار؛ استادیار گروه شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد چابهار، تیمور امینی راد، از مرکز تحقیقات شیلاتی آب های دور سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی چابهار و داوود میرشکار از معاونت محیط زیست دریایی دفتر حفاظت از زیست بوم و سواحل دریایی سازمان حفاظت از محیط زیست، مشارکت داشتند.
نتایج به دست آمده از این مطالعه تابستان سالجاری به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی علل سفیدشدگی، شکستگی و جابجایی مرجان ها در خلیج فارس» در نشریه شیلات (مجله منابع طبیعی ایران)، انتشار یافته است.
منبع: javidsho.ir
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب