نوروز و آیین های نمایشی بهار؛(۱۱)
آهو چره پیك شادی و سرور سرمدی آمدن نوروز
همکاری و تعاون از ارکان مهم زیست اجتماعی ایرانی ها از دیرباز تا کنون بوده و سهیم شدن در شادی نوروزر، رسالت ذاتی تمامی مردمان این سرزمین است. در جهت تحقق شادی برای همه و کمک به خانواده های نیازمند دست یاریگر ایرانی ها این دفعه از آستین آیین نمایشی «آهو چره» بیرون آمده است.
بهار سال ۱۳۹۹ در شرایطی شروع شد که این دفعه نه تنها ایران بعنوان طلایه دار فرهنگ، آئین و سنن پاسداشت نو شدن سال و حیات باردیگر زمین و نوروز، خویش را برای جشن های این آئین باستانی آماده می کرد که تمام جهان میزبانِ میهمان ناخوانده ای شد که نه روی خوش داشت و نه بنا بود عهد ماندن و حضورش، به رسم سنت آشنای میهمان، شیرین و ماندگار باشد. این گونه بود که نوروز ۹۹ با شیوه، تعریف و تعبیری متفاوت در قامت قرنطینه خانگی، رعایت شیوه نامه های بهداشتی، عدم دیدوبازدیدهایی که خود به تنهایی یکی از شیرین ترین آئین های این جشن ملی و باستانی است و برحذر داشتن تمامی شهروندان از سفر، کام ایرانی ها را اگر نگوییم تلخ که حداقل به میزان نوروزهای پیشین هم شیرین نکرد.
امید آن بود تا هرچه سریع تر شاهد رخت بر بستن این ویروس باشیم؛ اما آرام آرام آن واهمه که مدام در رسانه های مختلف و از زبان کارشناسان نجوا می شد، رنگ وبوی حقیقت به خود گرفت. زمزمه ای که این پیغام را با خود به همراه داشت که نه این میهمان ناخوانده قصد رفتن دارد و نه بناست جهان از این به بعد با وجود ویروس کرونا همان جهان پیشین باشد. پس در سایه دست وپنجه نرم کردن با ویروس کرونا، ایران هم مانند تمام کشورهای جهان، سال ۱۳۹۹ را با تمام فراز و فرودهایش پشت سر گذاشت.
قدرت کرونا به قدمت و عظمت ۶۰۰۰ ساله نوروز نمی رسد
حال در آستانه تجربه دومین نوروز و بهار، همراه با این میهمان ناخوانده هستیم. از آن مهم تر این آخرین بهارِ سده ای است که در آن زیست می نماییم و آخرین سال قرنی که بنا داریم آنرا پشت سر گذاشته و با ورود به سال ۱۴۰۰ خورشیدی و گام برداشتن به سمت انتهایش خویش را مهیای ورود به عصری نوین، قرنی جدید و زندگی متفاوتی نماییم.
نکته مهم اینجاست که این دفعه در نوروز ۱۴۰۰، تجربه نوروز ۱۳۹۹ همراه ایران زمینیان است که بتوانند با آشنایی و اشراف بیشتری که نسبت به سال پیش پیدا کرده اند، کام خویش را علیرغم این میهمان ناخوانده باز هم شیرین نگه دارند.
از سوی دیگر، سنتی به درازنای بیشتر از شش هزار سال، یعنی پاسداشت و تکریم تنفس زمین، اعتدال بهاری، نو شدن روز و به شادباش نشستن نوروز؛ خود با همین سابقه تاریخی دارای چنان قدرتی است که نمی تواند ویروسی مانند کرونا با تمام مخوف و مرگ بار بودنش، پیروان این جشن ملی و آئین باستانی را به زانو درآورد.
توجه به شادی و نفحه سرور بخصوص برای قشر نیازمند جامعه
همکاری، تعاون و همیاری ایران و ایرانی همواره در تاریخ یکی از مهم ترین وجوه فرهنگی کشورمان به شمار رفته و می رود. در این میان در شمال ایران بعنوان یکی از اصلی ترین قطب ها و پایگاه های شکل گیری آیین های نوروزی، به رسوم گوناگونی برمی خوریم که در این گزارش به معرفی آیین نمایشی «آهو چره» یا «رابچره» خواهیم پرداخت.
آیینی که در بطن خود علاوه بر بازتاب رسم عیدی و هدیه دادن به بهانه برافراشته شدن چتر نوروز بر کشورمان، خود نشان انسان دوستی ایرانی ها است. نوع دوستی، محور این آیین نمایشی برای مردمانی است که شاید در تهیه ملزومات برگزاری نوروز به خاطر تنگدستی کمتر توان همراهی با دیگر همسایگان خویش را دارند.
مردم خطه شمال کشور با آیین نمایشی «آهو چره» علاوه بر پاسداشت و جشن گرفتن فرارسیدن نوروز، تلاش می کنند ملزومات خانواده هایی را که به جهت تنگناهای مالی توان تدارک برگزاری جشن و مراسم نوروزی ندارند را در اختیار آنها قرار دهند. بدین سان با تکیه بر قدر و قیمت مهر ایرانی غرور همسایه را در این کمک حفظ کنند.
آنچه اسناد و شواهد از نحوه و شکل اجرای «آهو چره» می گوید
هوشنگ عباسی از پژوهشگران نامی در عرصه فرهنگ و آیین های ایران در کتاب «آیین های سنتی نوروز در گیلان» و در تشریح آیین «آهو چره» یا «رابچره» آورده: آیین نمایشی «آهو چره» تا حدود بیست سال پیش به شکل گسترده در منطقه شرق گیلان در شمار بازی ها و نمایش های مقدمه نوروز انجام می شد. اما امروزه اجرای آن به بعضی از شهرستان ها و روستاهای گیلان محدود شده است.
گروه نمایشگران «آهو چره» شامل سه نفر، بازیگر نقش «آهو»، «شعرخوان» و «توبره کش» است. محور بازی را آهو تشکیل می دهد. این فراد با وسایل مختلف، چیزی شبیه سر آهو یا بز درست می کردند. برایش شاخ و با مهره شیشه ای چشم می گذاشتند. زنگوله به آن می آویختند و آنرا به سر چوبی قرار می دادند.
بازیگر نقش «آهو» کیسه یا گونی پارچه ای روی سر می کشید، تا بدنش پیدا نشود و از داخل آن کله آهو را که روی چوبی قرار داشت، بیرون می آورد. چنانکه به هیات حیوانی در آمده و با آن چوب می توانست سرش را حرکت بدهد. نفر دوم شعر می خواند و با چوبی در دست، نمایش را هدایت می کرد. این دو به همراه نفر سوم - توبره کش- با هم کوچه به کوچه، به خانه های روستاه رفته و نمایش را اجرا می کردند و هدایایی از مردم می گرفتند.
شعری که معمولاً خوانده می شد از این قرار بود:
آهو چره، آهو چره، ببین چقدر خوب می چره...
آهو از باغ آمده، چریده و چاق آمده...
آهو مُرغانه خوره، صدتا به کمتر نخوره...
به اینجا که می رسید آهو غش می کرد و تا تخم مرغ یا چیز دیگری ازصاحبخانه نمی گرفت حالش جا نمی آمد. پس از خواندن هر بند، همان قسمت اول - آهو چره، آهو چره، ببین چقدر خوب می چره - به صورت ترجیع بند تکرار می شد. سپس خواننده بند دیگری را تکرار می کرد. با این کارها از صاحبخانه چیزهایی چون: برنج، تخم مرغ و شیرینی می گرفتند. این گروه کارشان را از غروب آغاز می کردند و درچند روستا و آبادی نزدیک می گشتند.
جوانان و نوجوانانی که در آیین نمایشی «آهو چره» شرکت داشتند در انتها این مراسم هدیه ها و عیدی های گرفته شده را میان خود تقسیم می کردند. همینطور با راهنمایی فرد امینی مثل ریش سفید و پیرِ روستا به خانه هایی سر می زدند که بزرگان خانواده برای تهیه ملزومات برگزاری جشن نوروز وسع مالی کافی نداشتند. بدین سان عیدی های اهدا شده توسط ساکنان دیگر روستا در اختیار نیازمندان قرار می گرفت تا برگزاری جشن و سنت کهن نوروزی برای همه مردم، همسایه های شهر و قریه و روستا یکسان باشند. چون که ایرانی ها همواره پذیرای شادی بودند و پیش قدم در شادکامی و بخشیدن شادمانی به تمامی مردمان در سرزمین خود.
لازم به ذکر است که این آیین در تاریخ ۲۵ خرداد ماه سال ۱۳۹۰ خورشیدی به شماره ۲۳۷ در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب