تاملی در شعار سال ۲۰۱۹ ایكوم
دغدغه ایكوم جهانی، فراموشی سنت هاست
به گزارش جاوید شو «دغدغه شورای بین المللی موزه ها، آینده سنت ها در دنیای فوق پیوسته و مصرف گرای كنونی است كه در آن خیلی از سنت ها یا به دست فراموشی سپرده شده یا در حال زوالند. در این بین موزه ها می توانند بعنوان میراث بانان فرهنگی، واسطه هایی باشند برای حفظ و انتقال سنت ها از نسل های گذشته به نسل های آینده.»
به گزارش جاوید شو به نقل از ایسنا، مجتبی عبادی فتح - مسئول امور بین الملل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و دكتری مدیریت گردشگری - در یادداشتی با عنوان «تأملی در شعار سال ۲۰۱۹ ایكوم» كه در اختیار ایسنا قرار داده، شعار این سال را این طور تحلیل می كند.
شورای بین المللی موزه ها شعار سال ۲۰۱۹ خویش را "موزه ها به مثابه كانون های فرهنگی: آینده سنت ها "[Museums as cultural hubs: The future of tradition] برگزیده است. در توضیح این شعار در وب سایت ایكوم جهانی چنین آمده است:
«كلمه كانون به دو مفهوم اصلی اشاره دارد: موزه ها بعنوان موسساتی كه در تعامل و مشاركت با شبكه ای از سایر نهادهای همكار فعالیت می نمایند [Networking] و موزه ها بعنوان هسته هایی [Cores] در جهت تقویت [Invigorating] جوامع محلی. عبارت آینده سنت ها هم تلاشی است برای پیوند موزه ها با آینده، در عین احترام به سنت های گذشته.
موزه ها ضمن توجه به مأموریت های بنیادین خود همچون جمع آوری، حفاظت، ارتباط، پژوهش و نمایش آثار، باید دامنه فعالیت های خویش را به سمت جامعه ای كه درون آن فعالیت می نمایند، نزدیكتر كنند.
امروز موزه ها به دنبال یافتن و خلق شیوه های نوینی برای مواجهه با مسائل و تعارضات اجتماعی هستند. با فعالیت در سطوح محلی، موزه ها می توانند در حل مسائل جهانی و چالش های فراگیری كه جوامع امروز با آن درگیر هستند، هم سهیم باشند.
موزه ها بعنوان موسساتی تأثیرگذار در دل جوامع، توانایی برقراری گفتگو میان فرهنگ ها، تولید پلی به سمت یك جهان مملو از صلح و ترسیم یك آینده پایدار را دارا هستند.
همان گونه كه فعالیت موزه ها بعنوان كانون های فرهنگی توسعه می یابد، آنها به دنبال یافتن روش های نوینی برای انتقال احساس غرور و افتخار به مجموعه هایشان، تاریخ شان، میراث شان و خَلق سنت هایی با معانی جدید، چه برای مخاطبان متنوع فعلی خود در سطح جهان و چه برای نسل های آینده هستند.
این تغییرات كه تأثیرات عمیقی هم بر مبانی نظری و هم بر كاركردهای موزه ها دارند، متخصصان موزه ها را هم ملزم می كنند كه به ارزش موزه ها و مرزهای اخلاقی كه ماهیت كارشان را مشخص می كند، دوباره بیندیشند. مادامی كه موزه ها هم به صورت كانونی در بین جوامع محلی و هم بعنوان عضوی از یك شبكه گسترده جهانی فعالیت كنند، می توان به توانایی آنها برای ترجمه خواسته ها و دیدگاه های جوامع محلی [به زبانی بین المللی و قابل درك] در سطح جهانی امیدوار بود.»
این مورد از سه منظر قابل بررسی است؛ نخست توجه ویژه به كاركرد فرهنگی موزه ها. این رویكرد با شروع قرن بیست و یكم به صورت جدی در محافل موزه ای دنیا مورد توجه قرار گرفت؛ به صورتی كه الان تعریف موزه تحت تأثیر این رویكرد توسط كمیته موزه شناسی [ICOFOM] ایكوم در حال بازنویسی است.
اندرسون (۲۰۰۰) صراحتاً بیان می كند كه "امروز فرهنگ دغدغه اصلی ماست، نه اشیا. این محیط فرهنگی پیرامون اشیاست كه به آنها در موزه ها معنا می بخشد. امروز نقش آفرینی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی موزه ها در جامعه بیشتر از هر زمان دیگری اهمیت دارد".
دوم؛ تاكید بر توجه به جوامع محلی پیرامون موزه ها [Local Communities]. از اواسط قرن بیستم میلادی بعد از گسترش پدیده های صنعتی شدن، جهانی شدن و سپس نمایان شدن بعضی تبعات منفی آنها در حوزه های مختلف، مفهوم پایداری [Sustainability] وارد ادبیات بین المللی شد و بدین گونه بود كه اصطلاحاتی از قبیل توسعه پایدار، گردشگری پایدار و اخیراً موزه های پایدار مرسوم شدند. به صورت كلی مفهوم پایداری عبارت است از تأمین نیازهای امروز افراد از منابع موجود، بدون نادیده گرفتن سهم آیندگان از آن منابع (بارلت، ۲۰۱۲).
در توافقنامه ۵۶ صفحه ای كه اخیراً میان ایكوم و سازمان بین المللی همكاری و توسعه اقتصادی [Organization for Economic Cooperation and Development (OECD)] تحت عنوان Guide for Local Governments، Communities and Museums منعقد شد، نقشه راهی جامع تا سال ۲۰۲۰ برای مشاركت موزه ها و موزه داران در جهت توسعه پایدار جوامع محلی در ابعاد مختلفی همچون اقتصادی، زیست محیطی، آموزشی، بهداشتی و… ترسیم شد كه تاكید شعار امسال بر روی توسعه پایدار فرهنگی است.
در همین راستا، چندی قبل انجمن موزه ها[Museums Association] در انگلیس (قدیمی ترین تشكل موزه ای دنیا كه در سال ۱۸۸۹ شكل گرفت) در اقدامی خلاقانه جایزه ای را به نام "موزه ها زندگی را تغییر می دهند"[Museums change lives awards] ابداع كرد كه به موزه هایی اهدا می شود كه سبب تولید تغییراتی مثبت در زندگی مردم جامعه پیرامون خود شوند.
سوم، تاكید موزه ها به حفظ و انتقال سنت ها. باوجود شباهت هایی كه دو مفهوم "فرهنگ" و "سنت" دارند نباید این دو را مترادف دانست. فرهنگ مفهومی كلی است كه به مجموعه اعتقادات، دانش ها، اخلاقیات، هنرها، رسوم و سایر خصایص و قابلیت های افراد بعنوان عضوی از یك جامعه اشاره می كند (تیلور، ۱۸۷۱). اما تعریف سنت بسیار محدودتر است و عبارت از باورها و رفتارهای خاصی كه از افرادی به افراد دیگر به صورت نسل به نسل منتقل می شود، است.
فرهنگ در حالت عادی با زندگی و تعامل در بین اجتماع به صورت غیر ارادی آموخته می شود، اما سنت ها از راه آموزش گفتاری یا عملی به اعضای جدید منتقل می شوند. سنت ها در اغلب مواقع در مقابل تغییر مقاومت می كنند، اما فرهنگ تغییر پذیر است.
فرهنگ ها در طول تاریخ تغییرات زیادی به خود دیده اند، گاهی به صورت تدریجی و گاهی به صورت دفعی. لغتنامه كمبریج فرهنگ را "شیوه زندگی افرادی از گروه خاصی در یك دوره زمانی خاص" تعریف كرده است. مطابق چنین تعریفی، (بر خلاف سنت) فرهنگ دارای مفهومی بسیار پویا و سیال است. افراد و خانواده ها حتی در یك فرهنگ مشترك می توانند سنت های متفاوتی داشته باشند. همینطور گستره فرهنگ بسیار وسیع تر از گستره سنت هاست؛ بدین مفهوم كه فرهنگ تنها در سطح یك اجتماع تعریف می شود در حالیكه سنت می تواند حتی مختص یك خانواده باشد.
دغدغه شورای بین المللی موزه ها، آینده سنت ها در دنیای فوق پیوسته[Hyper connected] و مصرف گرای كنونی است كه در آن خیلی از سنت ها یا به دست فراموشی سپرده شده یا در حال زوالند. در این میان موزه ها (خصوصاً موزه های مردم نگاری[Ethnographic Museums]) می توانند بعنوان میراث بانان فرهنگی، واسطه هایی باشند برای حفظ و انتقال سنت ها از نسل های گذشته به نسل های آینده.
امروز زمان ایستایی و سكون موزه ها به سر آمده است؛ موزه های مطلوب ایكوم در سال ۲۰۱۹ موزه هایی هستند جامعه محور، در تعامل پیوسته با مخاطب، منعطف و سیار. بدین ترتیب با مداخله موزه ها در حل مشكلات محلی بعنوان عضوی از شبكه جهانی، می توان به نقش آفرینی آنها در حل معضلات فرا منطقه ای و جهانی هم امیدوار بود.
منابع:
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب