پژوهش، میان آنچه باید باشد و نیست،
جایگاه مقاله نویسی در ایران و جهان
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا با اعلان اینكه در كشور ما كارهای پژوهشی و نیازهای جامعه با هم تناسب ندارند، اظهار داشت: ما به دنبال معیارهای كمی هستیم ولی دانشگاه های جهان كیفی رشد می كنند.
دکتر عباس پاک در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: در کشور ما، عدم تناسب بین تعداد دانش آموختگان مقاطع تحصیلات تکمیلی همچون مقطع دکتری با نیاز جامعه، کاملا واضح است و همه صاحب نظران به این مورد واقف هستند بااینکه این مورد عدم تناسب در وزارت بهداشت نسبت به وزارت علوم کمتر قابل مشاهده است؛ برای اینکه دانشگاه های وابسته به وزارت بهداشت و درمان با محدود کردن ظرفیت های پذیرش دانشجو تا حدودی بازار کار را در رشته های اصلی خود حفظ نموده و موفق به جذب دانش آموزان مستعد و توانمند در این دانشگاه ها شده اند.
معاون پژوهشی دانشکده مهندسی دانشگاه بوعلی سینا افزود: این مورد نشان داده است که وزارت بهداشت مدیریت مناسب تری در این حوزه داشته است ولی در وزارت علوم تناسب بین نیاز جامعه و دانش آموختگان در تحصیلات تکمیلی رعایت نشده و در نتیجه بازار کار لازم برای این دانش آموختگان فراهم نمی گردد.
به قول پاک، یکی از دلیلهای این عدم تناسب را می توان رشد غیر متوازن و غیر کارشناسی مراکز آموزش عالی و دانشگاه ها معرفی نمود. الان تعداد زیادی دانشگاه در زیرمجموعه وزارت علوم قرار دارند که برای توسعه و کسب برخی امتیازات به تاسیس و برگزاری دوره های تحصیلات تکمیلی روی آورده اند. در نتیجه تناسب بین نیاز جامعه و دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی رعایت نمی گردد.
وی افزود: بااینکه وزارت علوم در جهت ساماندهی مراکز آموزش عالی و نحوه تعیین ظرفیت های پذیرش دانشجو در دانشگاه ها اقداماتی در حال اجرا دارد، ولیکن الان نیاز جامعه با تعداد دانش آموختگان فاصله قابل توجهی دارد که اصلاح آن زمانبر خواهد بود.
پژوهش هایی که بر مبنای نیاز نیست
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی در کشور ما بر مبنای نیاز جامعه شکل نگرفته اند، اظهار داشت: در کشورهای توسعه یافته، دانشگاه ها بر مبنای نیاز جامعه شکل گرفته و بنابراین تفاوت معنا داری بین مأموریت دانشگاه های داخل و خارج وجود دارد و در نتیجه موضوع فعالیتهای پژوهشی در این دانشگاه ها هم از این قاعده مستثنی نیست. الان در کشور بر مبنای نیاز جامعه، کار پژوهشی انجام نمی پذیرد و این یک مشکل اساسی است که بین فعالیتهای پژوهشی و نیازهای جامعه تناسبی وجود ندارد.
پاک دلیل عدم تناسب میان نیازهای جامعه و فعالیتهای پژوهشی را این مورد دانست که هدف گذاری ما در کشور به نحوی است که پژوهش و تولید علم را غالبا در ارائه و چاپ مقاله خلاصه می نماییم و در نتیجه سیاست گذاری و برنامه راهبردی دانشگاه ها، بیشتر جنبه کمی در چاپ مقالات و توجه به اعداد و رتبه بندی ها پیدا کرده است.
وی افزود: این در شرایطی است که در برنامه راهبردی دانشگاه های دنیا، مأموریت های دانشگاه حل مسائل جامعه همچون بهبود کیفیت زندگی بشر، بهبود شرایط اقتصادی، تربیت انسان های مسئولیت پذیر و قانون مدار تعریف شده است ولی اگر به مأموریت دانشگاه های کشور دقت کنیم، بیشتر به مسائل کمی مانند رسیدن به رتبه اول در بین دانشگاه های جهان اسلام، بهبود رتبه دانشگاه بین دانشگاهای جهان، رسیدن به رتبه اول در میان دانشگاه های یک منطقه و موارد کمی دیگر مواجه می شویم.
وقتی همه چیز در چاپ مقاله خلاصه می شود
این استاد دانشگاه اضافه کرد: ما به دنبال معیارهای کمی هستیم ولی دانشگاه های جهان معیارهای کیفی در جهت حل مشکلات جامعه را دنبال می کنند. ما در دانشگاه ها، دانشجویان مقطع دکتری را به سمتی هدایت می نماییم که برای فارغ التحصیل شدن و دفاع از رساله خود چندین مقاله چاپ کنند. به عبارتی اساتید در دانشگاه باید دانشجو را به سمتی هدایت کنند که پژوهش آنها تبدیل به مقاله شود.
پاک در اینباره اظهار داشت: البته مقررات و آیین نامه هایی وجود دارد مانند آیین نامه ارتقاء مرتبه اعضای هیات علمی دانشگاه ها که موجب افزایش این عدم تناسب بین نیازهای جامعه و پژوهش های دانشگاهی شده است. در آیین نامه مذکور چهار معیار شامل فعالیت آموزشی، فعالیت اجرایی، فعالیت پژوهشی و فعالیت فرهنگی برای ارتقاء مرتبه اعضای هیات علمی پیشبینی شده است. اما فعالیتهای اجرایی، آموزشی و فرهنگی در سایه فعالیتهای پژوهشی و فعالیت پژوهشی در سایه چاپ مقاله قرار گرفته است به نحوی که با چاپ مقاله و افزایش تعداد آن نگرانی برای اعضای هیات علمی در زمینه ارتقاء مرتبه مرتفع شده و در نتیجه اعضای هیات علمی به سمت تولید مقالات و افزایش تعداد آنها بدون در نظر گرفتن نیاز جامعه و کاربرد آن هدایت می شوند.
معاونت پژوهشی دانشکده مهندسی دانشگاه بوعلی سینا ضمن اشاره به این نکته مهم که نفس چاپ مقاله و افزایش تعداد آن، موضوع نامطلوبی از برون داد فعالیتهای پژوهشی نیست، تصریح کرد: دانشگاهیان و پژوهشگران در سرتاسر دنیا با انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی یافته هایی را به دست می آورند و طبیعتا این یافته ها باید در جایی منتشر شود و این یکی از رسالت های دانشگاه است ولی مشکل این است که سیاست های اصلی، ما را به سمت و سویی هدایت می کند که فقط به چاپ و تعداد مقاله توجه می شود. حتی کیفی شدن فعالیتهای پژوهشی، در چاپ مقاله در مجلات با ضریب تاثیر بالا تعریف شده است. در صورتیکه باید فعالیتهای پژوهشی را به سمت نیازهای جامعه و کاربردی شدن آنها هدایت کرده و مقررات و قوانین هم به نحوی باشد که این شرایط را فراهم آورد.
وی راجع به امکانات پژوهشی در کشور اظهار داشت: در دانشگاه های خارج از کشور بخصوص در کشورهای توسعه یافته بستر فعالیتهای پژوهشی مانند امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی در مقایسه با دانشگاه های کشور تفاوت مدلول داری پیدا کرده است. در نتیجه در چنین شرایطی انجام فعالیت پژوهشی پرارزش و انتشار آنها در مجلات معتبر بین المللی بسیار بهادار و قابل تقدیر است.
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا اظهار نمود: باوجود این محدودیت ها و در عین حال توانمندی ها در دانشجویان و اعضای هیات علمی، می توان با برنامه ریزی، دانشجویان دکتری را که در یک رشته تخصصی تحصیل می کنند، به سمت پژوهش های تقاضا محور و کاربردی و رفع مشکلات جامعه هدایت کرد و اولویت چاپ مقاله را کمتر کرد.
پاک در انتها اظهار داشت: دستگاههای تصمیم گیرنده در سطح کلان مانند شورایعالی انقلاب فرهنگی، که سیاست های کلان کشور و ریل گذاری لازم را برای توسعه آموزش عالی و فعالیتهای پژوهشی برعهده دارند، باید به موضوع کاربردی شدن پژوهش ها و انجام پژوهش های تقاضا محور توجه ویژه داشته باشند.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب