یادداشت مهمان؛
گفت وگوهای فرهنگی تمدن ساز در جهان اسلام برای احیای گذشته
به گزارش جاوید شو گفت گو منشأ تغییر جهت اساسی در توجه به توانمندی ها و ظرفیت های خاص جوامع اسلامی است و گفت وگوی درون تمدن اسلامی می تواند بهترین راه جهت بررسی راه های احیای آن باشد.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ: طاهره جهان پرور نویسنده و پژوهشگر یادداشتی با عنوان «گفت وگوهای فرهنگی تمدن ساز در جهان اسلام» نوشته و در آن به وجوه و تأثیرات گفتگوی درون تمدنی در جهان اسلام پرداخته است. انقلاب اسلامی، تمدن اسلامی، گفتگو و همگرایی مسلمانان همچون موضوعات و کلیدواژه هایی است که در این یادداشت به آنها پرداخته شده است.
انتشار و مطالعه این یادداشت که در مهر منتشر می شود، در روزهای هفته وحدت و نزدیک بودن به سالروز میلاد نبی اکرم (ص) بی لطف نیست.
در ادامه مشروح این یادداشت را می خوانیم:
مفهوم سازی تمدن نوین اسلامی و جایگاه بخشی به آن در نظام بین المللی و کسب قدرت جهانی متأثر از ظرفیت های تمدنی و فرهنگی کشورهای اسلامی در کانون نظریه پردازی حوزه دیپلماسی فرهنگی بین المللی کشور در خلال چند سال گذشته قرار دارد. تمدن اسلامی با پشتوانه دین اسلام و فرهنگ اسلامی، موجودی زنده، پویا و بالنده است که با وجود فاصله گرفتن از دوران اوج و تحمل رنج بسیار در دوران زوال و انحطاط، به صورت دائم در جستجوی احیای ابعاد و جلوه های تمدنی خویش بوده است.
رقابت های تمدنی بین تمدن های بزرگ در عرصه جهانی، در شرایطی که جامعه بشری با بحران های سترگ و بنیادی روبه روست، جهان اسلام را در مرحله گذار قرار داده است. جهان امروز، جهانی جدید است که در آن جوامع، فرهنگ ها، حکومت ها و اقتصادها به یکدیگر نزدیک شده اند؛ این مورد همچنان که به قدرت هژمون امکانات خاصی برای اعمال قدرت می بخشد، برای آن محدودیت های خاصی هم ایجاد می کند؛ اما در این جهان چندقطبی مجموعه جهان اسلام از ظرفیت های مهمی برخوردار می باشد. جهان اسلام کلیتی است گسترده از ملیت های مختلف و با توانایی های مختلف که در قالب دین اسلام و قالب فرهنگ و تمدن اسلامی تعریف می شوند. این مجموعه با عنایت به روند تحولات در نیمه دوم قرن بیستم و متأثر از ظرفیت های خود از نقش و تأثیرگذاری مهمی برخوردار شده است. ساموئل هانتینگتون هم اعتقاد دارد که «مسلمانان بگونه ای چشم گیر به سمت هدایت اسلامی می روند و تاکید دارند اسلام تنها چاره است. احیای تمدن اسلامی تلاشی برای یافتن چاره، نه در ایدئولوژی غربی، بلکه در اسلام مدرن است که فرهنگ غربی را رد می کند و تعهد به اسلام را راهنمای زندگی در جهان مدرن می داند.»
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و فروپاشی نظام دوقطبی و تقویت منطقه گرایی در نظام بین الملل، فرصت مناسبی برای کشورهای اسلامی به منظور احیای مجدد تمدن اسلامی و مطرح کردن مسلمانان بعنوان یک قطب مهم قدرت در جهان آینده فراهم گشته است و تحقق این مهم مستلزم وحدت و همگرایی کشورهای اسلامی بعنوان نقش آفرینان اصلی احیای تمدن اسلامی است. ایران اسلامی در سیاست خارجی خود، همواره از همگرایی ملل مسلمان حمایت کرده است و در سیاست اعلامی خود برای تحقق آموزه های انقلاب جهت رهایی ملل محروم و تحت ستم از سلطه قدرت های استکباری، تلاش هایی را انجام داده است. انقلاب اسلامی ایران همواره منادی وحدت اسلامی و اتحاد مسلمانان جهان بوده است. هدف آرمانی انقلاب اسلامی، ایجاد دولت بزرگ اسلامی است که بتواند همه سرزمین های اسلامی را در خود جای دهد و یک قدرت مستقل ایجاد نماید. ما در جهانی زندگی می نماییم که رقابت ها و فراتر از آن تعارضات میان کشورها و دولت ها وجه شاخص آن است. در این برداشت تعارضی اجتناب ناپذیر میان استلزامات هویت ملی و احتیاج به اجتماع جهان مبتنی بر همبستگی و همزیستی سیاسی فرض گرفته می شود که نتیجه آن هویت ملی در مقابل هویت اجتماعی جهانی است.
این میان، برداشت های سازه انگاران بسیار راهگشا است. هم نشان داده است که وضعیت موجود، وضعی تاریخی و برساخته و قابل تغییر است و هم چگونگی شکل گیری گروه ها و جوامع اجتماعی جدید بین المللی را به نمایش می گذارد. آنچه در این میان می تواند به رفع کلیشه سازی ها، تعصبات و پیشداوری ها و بیرون گذاری و … کمک نماید، گفت وگوست. گفت وگوی فرهنگی می تواند زمینه تغییر هویت ها در نظام بین الملل و شکل گیری کنشگران اجتماعی را فراهم آورد، چونکه با افزایش تماس ها و تعاملات، نادرستی برداشت های یکپارچه انگارانه روشن می شود، کلیشه ها جای خویش را به برداشت های واقع بینانه ای می دهند که نشان از تکثر، ناهمگونی و ناهمگنی در طرف مقابل دارند.
گفت وگو می تواند پیوندهای عاطفی مثبتی بین طرفین برقرار کند که این خود بمعنای مشروعیت و اعتبار دادن همگن خودی به طرف مقابل است و این امر زمانی به سرمنزل حصول می رسد که گفتگو میان کسانی باشد که به فهم جوامع دیگر از مسائل علاقمند باشند. گفتگو شباهت های میان خود و دیگری و هم تفاوت های خود و دیگری را نشان داده است که نوعی ارزیابی جامعه خود و دیگری را دربردارد. نتیجه این نوع از گفتگو، تعریف وسیع جوامع طرف گفت وگوست. در واقع، گفت گو میان جوامعی است که به شکلی با ارزش ها، شناخت و فرهنگ جوامع مقابل آشنا هستند. گفت وگوی فرهنگی زمینه ساز شکل گیری هنجارها، رویکردها و انتظارات مشترک است. از منظر راهبردی، «گفت وگوی فرهنگی» شعار یا تعارف سیاسی پیش پا افتاده نیست، بلکه فراخوانی ست تا مرزبندی های کهن فرهنگی را بپیماید و بتواند نه فقط معیارهای سنجش درست و نادرست و جهان بینی های دیگر را بهتر درک نماید، بلکه با سهم خاص و منحصر به فرد خود در میراث فرهنگی مشترک اسلامی آشنا شود؛ چونکه فرهنگ های جوامع اسلامی از یکدیگر تاثیر پذیرفته و به یکدیگر غنا بخشیده اند.
گفت وگو نشانه ای از میزان عقلانیت و پختگی کنشگران اجتماعی و سیاسی است و هر اندازه عقلانی تر عمل کنند، گستره و قدرت گفتگو و عقلانیت و پختگی هم در جامعه اسلامی بیشتر خواهد شد. اما گفت وگوی فرهنگی به مفهوم مذاکره با نمایندگان دولت ها نیست، بلکه باید در این حوزه بعنوان تمدن عمیق و بسیار گسترده اسلامی، با نمایندگان و متفکران دیگر تمدن های جامعه بشری به گفتگو نشست؛ از دید خیلی از تحلیل گران، مهم ترین مراکز فکرساز برای بخش های راهبردی و کاربردی در عرصه جهانی سازی تمدن نوین اسلامی، مراکز علمی تصمیم ساز هستند که حتی اولویت ها را به دولت ها و سیستم های سیاسی تحمیل می کنند؛ ازاین رو یکی از محورهای اساسی همگرایی کشورهای اسلامی، در ارتباط با نخبگان فکری و صاحب نظران کشورهای اسلامی است؛ چونکه اگر همفکری نخبگان به نتایج ملموسی برسد، امکان و ظرفیت های همگرایی ملت های مسلمان هم افزایش می یابد. لذا، لزوم آینده پژوهی و داشتن چشم اندازی ایده ال و آرمانی از جانب نخبگان امری اجتناب ناپذیر است و پر کردن شکاف تمدنی و ایجاد تفاهم بیناذهنی در شناخت کیستی و چیستی اسلام و مسلمانان و در نهایت دستیابی به احیا و بازسازی آرمان تمدن نوین اسلامی نیازمند تعریف روشن و مشخص از دیپلماسی گفت وگوست.
گفت وگو منشأ تغییر جهت اساسی در توجه به توانمندی ها و ظرفیت های خاص جوامع اسلامی است و گفت وگوی درون تمدن اسلامی جهت بررسی راه های احیای آن دوران با شکوه می تواند بهترین مسیر برای همگرایی جهان اسلام باشد و آثار مثبتی را در حل سایر اختلافات داشته باشد و از آنجائیکه تمدن اسلامی نیمه میانی جهان را اشغال کرده، هم از نظر جغرافیایی و هم از نظر تجارت تاریخی، می تواند گفتگو با تمدن های مختلف را به عهده بگیرد.
منبع: javidsho.ir
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب