حجت الاسلام عباس مولایی در گفت وگو با مهر:
سنت های ایرانی و اسلامی در مهمانی ها فراموش شده است
به گزارش جاوید شو میهمانی در فرهنگ عامه مردم ایران مقوله ای مهم بود، اما امروزه به علت فراموش شدن سنت های اسلامی و ایرانی این مولفه مهم فرهنگی گرفتار تطور هویتی شده است.
به گزارش جاوید شو به نقل از مهر، اسلام یك دین اجتماعی است و بنابراین هم اصول و موازین شرع بیشتر ناظر به زندگی اجتماعی انسان هاست. در عموم منابع اسلامی همیشه این نكته مطرح شده كه دین مبین اسلام تنها به آخرت توجه نكرده و اتفاقاً مبنای ساخت آخرت را بهبود زندگی انسان ها در دنیای مادی می داند. بر همین مبنا توجه به اجتماع و بالارفتن سطح فرهیختگی آن هدف اصلی مصلحان اجتماعی هم بوده است.
مهمانی و مسئله زندگی اجتماعی انسان
یكی از وجوه زندگی اجتماعی انسان ها مسئله مهمانی است. بنابراین هم در روایات توجه جدی به این مسئله شده است. حجت الاسلام والمسلمین عباس مولایی درباره توجه به مسئله مهمانی در احادیث و روایات به مهر اظهار داشت: مهمانی آنقدر مهم می باشد كه ائمه معصومین در كلام خود مدام به آن اشاره كرده اند كه به علت كثرت تكرار در كتاب ها و رسانه ها حالا عموم مردم با آنها آشنایی دارند، اما من می خواهم یك روایتی را نقل كنم كه با دقت در آن می توان به هدف اصلی توجه به مهمانی در اسلام پی برد.
این رفت و آمد و مهمانی است كه كدورت ها را از بین می برد. مهمانی سبب می شود كه اشخاص در كنار هم نشسته و با هم به معنای واقعی كلمه «گفت وگو» كنند و در ضمن آن به حل مشكلاتشان بپردازند تا كدورت ها برطرف شود وی ادامه داد: در «تحف العقول» از امام باقر (ع) روایت است كه ثَلاثَةٌ مِن مَكارِم الدُّنْیا وَالاخِرَةِ اَنْ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَكَ وَ تَصِلَ مَنْ قَطَعَكَ وَ تَحْلُمَ اَذا جُهِلَ عَلَیْكَ «یعنی سه كار و كردار است كه از مكارم دنیا و آخرت است، یكی آنكه عفو كنی از كسی كه بر تو ستم كرده و دیگر آنكه صله و پیوند كنی با كسی كه قطع رحم تو كرده، سوم آنكه حلم كنی هرگاه از روی جهل و نادانی با تو رفتار شود.» یعنی یكی از خصوصیت های اصلی مومنین در این است كه اگر كسی با آنها قطع رابطه می كند، به دیدارش می روند و اجازه نمی دهند كه كدورت پیش بیاید و باقی بماند.
مولایی دیدار كسی را كه با مومنان قطع رابطه كرده، هدف اصلی مهمانی خواند و افزود: اینكه انسان به دیدار كسی برود كه با او قطع رابطه كرده یعنی اینكه به مهمانی او برود. همین رفت و آمد و مهمانی هاست كه كدورت ها را از بین می برد. مهمانی سبب می شود كه اشخاص در كنار هم نشسته و با هم به معنای واقعی كلمه «گفت وگو» كنند و در ضمن آن به حل مشكلاتشان بپردازند تا كدورت ها برطرف شود. به علت همین پیوند دادن باردیگر انسان هاست كه گفتگو در دستورات شرعی اهمیت ویژه ای پیدا كرده است. روایتی كه از امام باقر (ع) نقل كردم از این جهت زیباترین روایت درباره كاركرد مهمانی است. پس رواج مهمانی بدون تكلف سبب بهبود وضعیت اجتماعی و شادابی جامعه می شود. تعارف نداریم جامعه امروز ما به علل بسیاری شاداب نیست.
میزبان نباید به عسر و حرج بیفتد
در «بحارالانوار» آمده است كه امام صادق (ع) به نقل از رسول خدا (ص) فرموده اند: «الضیافه ثلاثه اول یوم حق و الثانی و الثالث جائزه و ما بعد ذلك فانها صدقه بها ضد ثم قال (صلی الله ضد و آله): لاینزلن احدكم علی اخیه حتی یوثمه قیل: یا رسول الله، و كیف یوثمه قال (صلی الله ضد و آله): حتی لایكون عنده ما ینفق علیه؛ میهمانی سه روز است: روز اول، حق است و روز دوم و سوم بخشش و پس از آن به راستی صدقه ای است كه به او داده می شود. سپس فرمود: نباید یكی از شما بر برادرش بعنوان میهمان وارد شود تا جایی كه او را به گناه وادار كند. گفته شد: یا رسول الله! چگونه او را به گناه می كشاند فرمود: تا آنجا كه چیزی برای انفاق به وی نزد او نباشد.» بسیاری با عنایت به این روایت و چند روایت دیگری مهمانی در اسلام را سه روز دانسته اند.
جامعه ما در حال گذار از سنت به مدرنیته است و در این گذار معضلاتی فرهنگی گریبانگر مردم شده. یكی از همین معضلات مسئله ای است كه در نگاه عامه از آن به «چشم رو هم چشمی» یاد می شود شیخ عباس مولایی درباره روایت هایی از این دست در متون حدیثی شیعه هم اشاره كرد: قاعده بر عدم تكلف است. ما در مسائل مربوط به فطریه در شب دیدن هلال ماه شوال هم دستورات درباره اینكه آیا میهمان در این شب نان خور میزبان به حساب می آید یا خیر را داریم. هدف از این روایات این است كه میزبان به عسر و حرج نیفتد. متاسفانه در مسائل مربوط به مهمانی ها و میزبانی های امروز این مولفه مجهول مانده است. میهمان باید تمام حواسش را جمع كند كه تكلفی برای میزبان ایجاد نكند. اگر این مسئله رعایت شد و میزبان به عسر و حرج نیفتاد، مهمانی بیشتر از سه روز هم اشكالی ندارد. بعنوان مثال دلالت نیت ۱۰ روزه برای سفر هم یك وجه اش به مهمانی باز می گردد. خیلی از مسافران هم در این ۱۰ روزه ها میهمان می شوند و باید توجه نمایند كه میزبان را به عسر و حرج نیندازند.
به سنت های ایرانی هم توجه كنید
مولایی در بخش دیگری از این گفتگو به معضل فراموشی سنت های ایرانی در جامعه فعلی ما اشاره نمود. او در اینباره اظهار داشت: جامعه ما در حال گذار از سنت به مدرنیته است و در این گذار معضلاتی فرهنگی گریبانگر مردم شده. یكی از همین معضلات مسئله ای است كه در نگاه عامه از آن به «چشم رو هم چشمی» یاد می شود. مثلاً وقتی كسی به مهمانی برادرش می رود، می بینید كه او چه غذاهایی را سرو كرده تا زمانی كه خود برادرش را میهمان می كند، از همان كیفیت غذا سرو كند. این تكلف می آورد و با دستورات شرعی در خصوص توجه به میهمان و كوشش برای خوش گذشتن به او متفاوت است. همینطور تلاش می كنند كه وقتی به مهمانی می روند، كیفیت زندگی میزبان را كپی كنند تا در زمان میزبانی خود به اصطلاح كم نیاورند. این مسائل سبب كم رونق شدن مهمانی ها شده است. بعنوان مثال اگر كسی به مهمانی شخص ثروتمندی رفت، چون می بیند كه نمی تواند مانند او پذیرایی كند، آن شخص را هیچگاه میهمان نخواهد كرد.
وی همینطور افزود: در بین ایرانی ها قدیم رسم بود كه وقتی كسی به مهمانی می رفت تحفه ای با خود برای میزبان می برد. این تحفه ممكن بود هدیه باشد و یا حتی یك خوردنی به جهت اینكه میزبان به سختی نیفتد. متاسفانه در این دهه ها این سنت پسندیده ایرانی كم رنگ شده و در میهمانی ها رنگ باخته است. مهمانی ها نباید خشك و خالی باشد. اگر كسی توانایی تهیه تحفه ای برای میزبانش را دارد، هیچگاه آنرا فراموش نكند. به جای آوردن این سنت تلفیق سنت های اسلامی با سنت های ایرانی است. اشاره كردم كه در اسلام سفارش شده كه میزبان را به عسر و حرج نیندازید و اجرای سنت ایرانی تحفه بردن برای میزبان قدمی عملی در جهت تلفیق سنت های اسلامی و ایرانی است.
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب