گوشه ای از فرهنگ یكی از كهن ترین تمدن های جهان
آشنایی با نظام آموزش و پژوهش در اتیوپی
جاوید شو: رایزنی فرهنگی ایران در اتیوپی در تازه ترین گزارش ارسالی خود به مهر از نظام آكادمیك و وضعیت پژوهش در این كشور صحبت كرده است. اتیوپی رتبه بالایی در فرار مغزها دارند.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ
پیشینه آموزش عالی در كشور اتیوپی به اولین سال های دهه ۱۹۶۰ باز می گردد. در سال ۱۹۶۱ دانشگاه هایله سلاسی در آدیس آبابا و دانشگاه اسمره در اریتره (كه هنوز تحت اشغال اتیوپی بود) تأسیس شدند. در سال ۱۹۷۱ دولت نظام مدارس عمومی را با هدف توسعه بخش آموزش عالی تقویت كرد و این امر در سال های بعد و بعد از روی كارآمدن نظامیان و گسترش نهضت سوادآموزی در سرتاسر كشور موجب تقویت هر چه بیشتر بدنه نظام آموزش عالی اتیوپی شد.
طی یك دهه گذشته نظام آموزش عالی در این كشور رشد چشمگیری داشته و تعداد مراكز آموزش عالی كشور از دو دانشگاه فدرال به ۲۲ دانشگاه و ده ها مجتمع آموزش عالی افزایش یافته است. بر طبق برنامه ریزی دولت قرار شده بود، در هر منطقه ای یك دانشگاه و یك كالج آموزشی، یك كالج فنی و یك كالج پزشكی تأسیس شود. در این راستا از سال ۲۰۰۷ تأسیس ۱۲ دانشگاه جامع در دستوركار دولت قرار گرفته و همگی هم اكنون مشغول فعالیت و تربیت نیروی انسانی هستند.
دولت اتیوپی در مجموع توسعه نظام آموزش عالی را یكی از مؤلفه های مهم در راهبرد توسعه اجتماعی و اقتصادی كشور در نظر گرفته و تلاش می كند بوسیله تربیت نیروهای متخصص در رشته های مختلف مشكلات و كمبودهای اقتصادی و اجتماعی اتیوپی را به تدریج كم كند.
لازم به ذكر است كلیه دانشگاه ها و مراكز آموزش عالی اتیوپی تحت نظارت «اداره مؤسسات آموزش عالی اتیوپی» قرار دارند. این مركز پذیرش طرح ها و بودجه هر یك از مؤسسات را بر عهده داشته و در این خصوص تصمیم گیری می كند. علاوه بر آن هر یك از دانشگاه های كشور دارای شورایی است كه نقش واسطه مانندی را بین هیئت رئیسه و كمیسیون های آموزشی بر عهده دارند. همین طور هر یك از موسسات آموزش عالی دارای كمیسیون هایی هستند كه در مورد وضعیت دانشجویان، طرح ها، برنامه ها و سایر امور مربوط به دانشكده نظرات مشورتی خودرا به هیئت رئیسه و شورای مركز آموزش عالی ارائه می دهند. هم اكنون اتیوپی دارای ۵۰ دانشگاه دولتی و ۴ دانشگاه خصوصی است به علاوه دارای ۲۰۰ كالج دولتی و خصوصی و همین طور ۱۶۰۰ مؤسسه آموزش فنی و حرفه ای در كشور است كه در آخر به اسامی برخی از آنها اشاره خواهد شد.
دانشگاه آدیس آبابا
دانشگاه آدیس آبابا در سال ۱۹۵۰ به دستور هایله سلاسی و توسط مبلغی مذهبی بعنوان یك كالج آموزشی با دوره های دو ساله تأسیس شد و از سال ۱۹۵۱ فعالیت آموزشی خودرا تحت عنوان «مجتمع دانشگاهی آدیس آبابا» شروع كرد. در آن مقطع دانشجویان این مركز می توانستند بعد از طی دوره دو ساله، تحصیلات خودرا در دانشگاه لندن ادامه دهند. همانطور كه اشاره شد این دانشگاه در ابتدای تأسیس مجتمع دانشگاهی آدیس آبابا نام داشت با این وجود در سال ۱۹۶۲ نام آن به دانشگاه هایله سلاسی تغییر یافت و در سال ۱۹۷۵، باردیگر دانشگاه آدیس آبابا نام گرفت. دانشگاه آدیس آبابا بعد از كودتای نظامی سال ۱۹۷۴ و به دنبال تحولات سیاسی كشور، در سال ۱۹۷۵ بصورت موقت تعطیل شد و دانشجویان دانشگاه برای كمك به پیشبرد برنامه های رژیم جدید به گوشه و كنار كشور اعزام شدند.
دانشگاه آدیس آبابا كه در بدو فعالیت آموزشی خود تنها دربرگیرنده دو دانشكده هنر و علوم و ۳۳ دانشجو بود، هم اینك ۲۵ دانشكده و بیشتر از ۴۵۰۰۰ دانشجو (در مقاطع مختلف تحصیلی شامل كارشناسی كارشناسی ارشد و دكتری) را در خود جای داده و از این روی به لحاظ وسعت و تعدد دانشكده های خود كه در دیگر شهرهای كشور نیز استقرار یافته اند در صدر ۱۰ دانشگاه برتر آفریقا جای گرفته و از آن بعنوان بزرگترین دانشگاه اتیوپی و آفریقا یاد می شود.
دانشگاه بحیردار
این دانشگاه فعالیت آموزشی خودرا از سال ۲۰۰۱ و بدنبال ادغام دو موسسه آموزش عالی «انستیتو پلی تكنیك بحیردار» و «كالج تربیت معلم بحیردار» آغاز نموده است. دانشگاه بحیردار سه دانشكده «علوم رفتاری و آموزشی»، «علوم انسانی» و «علوم اجتماعی» دارد و از كادر علمی نیرومندی برخوردارست.
دانشگاه آكسوم
دانشگاه آكسوم از دانشگاه های بزرگ اتیوپی است. این دانشگاه در سال ۲۰۰۷ راه اندازی شد و مقرر است بعد از اختتام فازهای چهارگانه پذیرای ۹ هزار دانشجو باشد. دانشكده های فعلی دانشگاه آكسوم عبارتند از: «دانشكده علوم اجتماعی و زبان ها»، «دانشكده علوم طبیعی و ریاضیات»، «دانشكده علوم اقتصادی و بازرگانی»، «دانشكده فناوری» و «دانشكده كشاورزی و توسعه روستایی».
دانشگاه های اتیوپی
اسامی دانشگاه های اتیوپی به این شرح است: آدیس آبابا، آداما، علوم و فناوری آدیس آبابا، آدیگرات، آمبو، آربامینك، آسوسا، دانشگاه بین المللی باله، دبره بیرهان، دبره ماركوس، دبره تابور، دسی كومبولكا، دیره داوا، دیلا، دانشگاه كاتولیك اتیوپی، دانشگاه خدمات مدنی اتیوپی، گوندار، هارامایا، هاواسا، چیجیكا، میزانتپی، جما، مداوولابو، مه تو، نكهت، سامارا، سوددو، دانشگاه شگر، وولایتا سودو، دانشگاه ووله گا
كالج ها و موسسات آموزش عالی
كالج دانشگاهی آلفا، كالج دانشگاهی آدماس، مردم به مردم (حرار)، سواسا فرقه ادونتیست، كالج بهداشتی آبای، تربیت معلم آبیی آدی، كالج تجاری آدیس آبابا، كالج پزشكی آدیس آبابا، انستیتو بهداشت عمومی اقلیمی آدیس آبابا، تربیت معلم آدوا، كالج آفریقایی به زا، كالج دلنشگاهی آفریقا، آلاگ، كالج تجاری آلم، آموزش الكترونیكی آلفا، كالج دانشگاهی آلكان، علوم بهداشتی آیرتنا، فناوری اطلاعات ای ام ای، آرته اتیوپی، آتلانتا، تربیت معلم آواسا، آدلیا، تربیت معلم آیساتا، تربیت معلم آربامینك، علوم پزشكی بتزتا، نیل آبی، بولهورا، علوم بهداشتی مركزی، سی پی یو، بازرگانی و علوم كامپیوتر، بازرگانی آدیس آبابا، كالج دانشگاهی باندی بورو، كالج دانشگاهی دفاع، تربیت معلم دسی، كالج دانشگاهی بین المللی دینامیك، كالج فنی اپروم، انستیتو مدیریت، كالج پلیس فدرال، انتوتو، كالج دینی انگلیكان، كالج ساخت بناهای معماری و توسعه شهری، تربیت معلم گامبلا، كالج كشاورزی گوان، علوم پزشكی گوندار، تربیت معلم گوندار، علوم بازرگانی و كامپیوتر گراس، مؤسسه عالی تكنولوژی اطلاعات و ارتباطات مخابراتی، علوم بهداشتی هاواتا، ولكت، علوم كامپیوتر فناوری هیلكو، راكمو، كالج دانشگاهی امید، كالج شاخ آفریقا، اینفونت، انستیتو علوم اداری زمین و...
مراكز پژوهشی دانشگاهی
برخی از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی اتیوپی دارای مراكز پژوهشی خاص خود هستند كه برمبنای اهداف و منافع آن مركز و رشته های تخصصی موجود پژوهش هایی را انجام می دهند. با این وجود بیشتر این تحقیقات توسط دانشگاه آدیس آبابا كه دارای امكانات بیشتری از دیگر دانشگاه های كشور است صورت می گیرد.
انستیتو مطالعات دانشگاه آدیس آبابا اولین مركز تحقیقاتی در كشور اتیوپی به حساب می آید كه در سال ۱۹۶۳ فعالیت خودرا شروع كرد. بیشتر مؤسسات تحقیقاتی در دانشگاه های اتیوپی چندان توجهی به انجام پژوهش هایی كاربردی كه بتوانند مورد استفاده مؤسسات دولتی و خصوصی قرار گیرد ندارند. بیشتر این تحقیقات معمولاً به موضوعاتی اختصاص پیدا می كند كه ارتباطی با مشكلات سیاسی و اجتماعی كنونی این كشور نداشته و پژوهشگران با انتخاب موضوعاتی كه هیچگونه حساسیتی پدید نیاورد صرفاً در صدد ستاندن نوعی وجهه و اعتبار برای خود هستند. علاوه بر آن مبالغ بسیار پایین اختصاصی از طرف مراكز پژوهش نیز از دیگر عوامل بی رغبتی پژوهشگران در انجام پژوهش هایی كاربردی و محققانه به شمار می روند.
كتابخانه ها و مراكز اسناد دانشگاهی
كلیه دانشگاه ها و كالج های اتیوپی دارای كتابخانه ها و مراكز اسنادی هستند كه مورد استفاده دانشجویان قرار می گیرند. بزرگترین كتابخانه و مركز اسناد دانشگاهی در این كشور متعلق به دانشگاه آدیس آبابا است كه دربرگیرنده ۵۰۰ هزار جلد كتاب و تعداد قابل توجهی اسناد است. لازم به ذكر است برخی اسناد مربوط به جنگ اتیوپی با ایتالیا و جنایات منگیستو هایلا ماریام نیز در این كتابخانه نگهداری می شوند.
بودجه تحقیقاتی دانشگاه ها
بودجه تحقیقاتی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی اتیوپی معمولا هرسال توسط شورای دانشگاه یا كالج تصویب و از اواسط سال تحصیلی جنبه عملیاتی پیدا می كنند. با این وجود این بودجه ها معمولا مبالغی بسیار اندك و حداكثر یك تا دو درصد از كل بودجه دانشگاه ها و كالج ها را در بر می گیرند. پس دانشگاه های موجود برای جبران هزینه های خود، وقتی خدماتی را به اشخاص حقیقی و یا حقوقی ارائه می دهند، تمامی هزینه های آنرا دریافت می كنند. مثلا در صورتیكه شخص داخلی و یا خارجی بخواهد سمیناری در دانشگاه برگزار كند، مسئولان دانشگاه هزینه های اجاره سالن، آب و برق و سیستم صوتی و هزینه های مربوط به نگهبانان و نظافت را نیز دریافت می كنند.
تعداد دانشجویان در خارج از كشور
هرچند آمار و اطلاعات دقیقی از دانشجویان اتیوپیائی مشغول به تحصیل در دانشگاه های مختلف جهان وجود ندارد با این وجود تخمین زده می شود در حدود دو تا چهار هزار دانشجوی اتیوپیایی در دانشگاه های آمریكای شمالی، اروپای غربی، آفریقای جنوبی، چین و هند مشغول به تحصیل باشند. بخش عمده این دانشجویان كه در مقاطع كارشناسی ارشد و دكتری در این دانشگاه ها تحصیل می كنند با دریافت بورسیه تحصیلی از كلیساها، كشورهای غربی، سفارتخانه های كشورهای اسلامی، سازمان های بین المللی و مراكز و موسسات دولتی موفق به تحصیل در این كشورها شده اند. بجز این معدودی از اتیوپیایی های ثروتمند نیز همه ساله فرزندان خودرا برای تحصیل به كشورهای انگلستان، آلمان و ایالات متحده آمریكا اعزام می كنند.
تعداد دانشجویان خارجی در اتیوپی
اطلاعات دقیقی از دانشجویان خارجی شاغل به تحصیل در دانشگاه های اتیوپی وجود ندارد با این وجود هرسال برخی از دانشجویان مقاطع كارشناسی ارشد و دكتری دانشگاه های غربی، در چارچوب موافقت نامه های علمی منعقده، با هدف مطالعه و تحقیق در مورد قبایل و اقوام مختلف اتیوپی و آشنایی با آداب و رسوم و سنت های این كشور به مدت یك یا دو ترم تحصیلی در دانشگاه های این كشور (عمدتا دانشگاه آدیس آبابا) حضور پیدا می كنند.
فرار مغزها
یكی از مشكلات بزرگ اجتماعی كشور اتیوپی طی چند دهه گذشته پدیده فرار مغزها و مهاجرت تدریجی افراد تحصیلكرده این كشور به كشورهای غربی خصوصاً ایالات متحده آمریكا، انگلستان، فرانسه، ایتالیا و آلمان و نروژ است. بر طبق تحقیقات صورت گرفته توسط مؤسسه ای كانادایی، اتیوپی در زمره ۹ كشور آفریقایی است كه هر سال به سبب مهاجرت گروه چشمگیری از متخصصان آن به خارج از كشور، خصوصاً در بخش پزشكی و درمانی- سرمایه ای بالغ بر دو میلیارد دلار از بودجه عمومی خودرا از دست می دهد. مطابق با این گزارش تعداد زیادی از پزشكان و سایر متخصصان رشته های مختلف اتیوپیایی همه ساله به كشورهای آمریكا، كانادا، استرالیا و انگلستان و نروژ مهاجرت كرده و در بخش های درمانی این كشورهای توسعه یافته مشغول به كار می شوند و این در حالیست كه این كشور نیز همچون دیگر كشورهای آفریقایی از كمبود پزشك، پرستار، اساتید دانشگاه، مهندسان و تكنسین های فنی عمیقاً در رنج است و خصوصاً فقدان پزشكان متخصص در رشته های گوناگون مشكلات فراوانی را برای مردم این كشور فراهم آورده است.
این مهاجران كه با دل كندن از میهن خود در كشورهای غربی اقامت می گزینند البته با مشكلات فراوانی نیز از نظر زندگی در این كشورها، بهره مندی از استانداردهای بیمه، اقامت و... مواجه اند و معمولاً به سبب عدم ستاندن اقامت دائم حقوق كمتری در مقایسه با هم رده های خود دریافت می كنند و در خیلی از موارد برخوردهای تبعیض آمیز و تحقیرآمیز نیز در مورد آنها صورت می گیرد. با این همه سیل مهاجران تحصیلكرده به صورت قانونی و غیرقانونی از این كشور فقیر به اروپای غربی و آمریكای شمالی ادامه دارد. بر طبق نتایج ارائه شده در سمپوزیوم ملی اتیوپیایی های خارج كشور اتیوپی، در ۱۰ سال قبل كشور اتیوپی ۷۵ درصد از متخصصان ماهر و توانمند خودرا در اثر مهاجرت به كشورهای توسعه یافته از دست داده است.
نشریات و مجلات تخصصی
طی دو دهه گذشته دانشگاه و موسسات آموزش عالی اتیوپی شاهد تاسیس نشریات و مجلات تخصصی معتبری در رشته های مختلف بوده اند كه در تولید علم در این كشور نیز نقش آفرینی كرده اند. مهم ترین مجلات علمی و تخصصی فعلی منتشره توسط دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی اتیوپی كه دارای درجات پژوهشی هستند از این قرار است: «شیمی»، «كشاورزی اتیوپی»، «تحقیقات توسعه اتیوپی»، «مجله آموزشی اتیوپی»، «توسعه بهداشتی اتیوپی»، «پزشكی اتیوپی»، «داروسازی»، «حقوق»، «مطالعات اتیوپی»، «علوم» و «انجمن معماران اتیوپی».
منبع: جاوید شو
این پست جاوید شو را پسندیدید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب